Kwas wanilinomigdałowy (VMA) w moczu – wskazania do wykonania badania
Wskazaniem do wykonania badania jest diagnostyka takich guzów jak:
guz chromochłonny nadnerczy (pheochromocytoma),
nerwiaki przyzwojowe – tzw. przyzwojaki,
neuroblastoma,
inne guzy neuroendokrynne.
Czym jest kwas wanilinomigdałowy?
Kwas wanilinomigdałowy (VMA) to związek chemiczny, który jest ostatecznym i głównym metabolitem zachodzących w wątrobie przemian adrenaliny i noradrenaliny. Adrenalina i noradrenalina – inaczej zwane odpowiednio epinefryną i norepinefryną – to hormony rdzenia nadnerczy.
Uwalniane są one w sytuacjach pobudzających układ współczulny, takich jak: stres, lęk i silne emocje. W ten sposób organizm mobilizowany jest do „walki lub ucieczki”. Pełnią one rozmaite funkcje w organizmie, działają na wiele narządów, a ich końcowy efekt to przede wszystkim wzrost ciśnienia tętniczego krwi i przyspieszenie akcji serca.
Po spełnieniu swojej funkcji katecholaminy (bo tak nazywane są również te hormony) ulegają metabolizmowi, to znaczy są przekształcane przez odpowiednie enzymy w inne związki chemiczne. Końcowym produktem tego szlaku przemian jest właśnie kwas wanilinomigdałowy.
Istnieją nowotwory, które charakteryzują się produkcją katecholamin. Są to wcześniej wspomniane: guz chromochłonny nadnerczy, nerwiaki przyzwojowe oraz neuroblastoma występująca u niemowląt i małych dzieci.
Produkują one katecholaminy całkowicie niezależnie i nie podlegają regulacji z układu nerwowego. To oznacza, że adrenalina i noradrenalina mogą być wydzielane w każdym momencie i niezależnie od pory dnia. Dlatego też osoba chora może odczuwać, np. nagłe napady przyspieszenia częstości akcji serca, kołatania w klatce piersiowej, drżenia rąk, skoki ciśnienia tętniczego, lęk.
W przypadku tych nowotworów stężenie adrenaliny i noradrenaliny jest podwyższone. Ze względu na ich bardzo krótką trwałość we krwi bada się stężenie ich metabolitów w moczu. To pośrednio pozwala na stwierdzenie, czy stężenie katecholamin jest podwyższone. Wysokie stężenie kwasu VMA może świadczyć o nowotworze wydzielającym katecholaminy.
Jaką funkcję kwas VMA pełni w organizmie?
Adrenalina i noradrenalina są metabolizowane do kwasu wanilinomigdałowego ze względu na to, że:
ich obecność w organizmie mogłaby pobudzać w nadmiarze układ współczulny, prowadząc do np. nadciśnienia tętniczego i zaburzeń rytmu serca,
są słabo rozpuszczalne w wodzie, w związku z czym nie mogłyby być usuwane z moczem.
Kwas wanilinomigdałowy pełni funkcję metabolitu dobrze rozpuszczalnego w wodzie, który pozwala organizmowi na pozbycie się adrenaliny i noradrenaliny.
Jak przygotować się do badania?
Trzy dni przed badaniem nie powinno się spożywać:
czekolady,
kawy,
herbaty,
cytrusów,
orzechów,
żółtego sera,
bananów,
produktów zawierających wanilię.
Jeżeli to możliwe, leki które mają wpływ na wynik powinny być odstawione 3 dni przed badaniem (chyba że lekarz zaleci inaczej). Są to, m.in.:
aspiryna, paracetamol;
lewodopa;
inhibitory MAO (selegilina, rasagilina, moklobemid);
trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (impipramina);
metyldopa.
Przez kilka dni przed badaniem należy unikać dodatkowego stresu, nie jest także wskazany intensywny wysiłek fizyczny. One również mogą zaburzać wynik badania. Ponieważ jeszcze wiele czynników może zaburzać wynik badania, należy poinformować lekarza nie tylko o np. o wszystkich zażywanych lekach, ale także o suplementach diety.
Zasady pobierania dziennej zbiórki moczu do badania
Kwas wanilinomigdałowy jest oznaczany z dobowej zbiórki moczu, a nie z pojedynczej próbki. Oznacza to, że przez całą dobę należy oddawać mocz do specjalnego, dużego pojemnika.
Warto skontaktować się z wybranym laboratorium odpowiednio wcześniej, aby zamówić badanie i uzyskać odpowiednie informacje dotyczące przeprowadzania zbiórki moczu.
Przed przystąpieniem do pobierania moczu należy zakupić: pojemnik do dobowej zbiórki moczu o pojemności 2–3 l, jeden pojemnik o pojemności 100 ml oraz specjalny stabilizator 6N HCL. Jeśli dobowa zbiórka moczu jest przeprowadzana u dziecka, najlepiej wybrać taki dzień, aby dziecko zostało w tym czasie w domu. Badanie wykonywane w dobowej zbiórce moczu rządzi się pewnymi zasadami:
W dniu testu, od razu po przebudzeniu należy oddać pierwszą porcję moczu do toalety.
Do pustego zbiorczego pojemnika należy dodać jedną porcję stabilizatora.
Następnie każdą kolejną porcję moczu należy oddawać do zbiorczego pojemnika, uważając, aby nie został on zanieczyszczony kałem.
Należy zapisać godzinę oddania pierwszej porcji moczu do pojemnika. Od tego czasu po upływie 24 godzin kończy się zbiórkę moczu, czyli jeśli rozpoczęto zbiórkę o godzinie 9 rano, kończy się ona w dniu następnym również o godzinie 9.
Kiedy objętość moczu w pojemniku wyniesie 1 l, należy dodać kolejną porcję stabilizatora.
W trakcie dobowej zbiórki moczu ważne jest, by zbierany mocz przechowywać w lodówce.
Po zakończeniu zbiórki należy zapisać godzinę ostatniej porcji oddanego moczu i odczytać na podziałce całkowitą objętość moczu w pojemniku.
Następnie mocz należy delikatnie wymieszać i odlać ok. 80 ml do mniejszego sterylnego, jednorazowego pojemnika i ten odlany mocz dostarczyć do laboratorium (punktu pobrań) wraz z informacją dotyczącą godziny rozpoczęcia i zakończenia testu oraz objętości zebranego w ciągu doby moczu.
VMA w moczu – interpretacja wyników
Norma stężenia kwasu VMA może różnić się w zależności od laboratorium.
Najczęściej normy wynoszą:
poniżej 6,6 mg u osoby dorosłej,
poniżej 4 mg u dzieci między 3 a 10 rokiem życia,
poniżej 1,5 mg u młodszych dzieci.
