Badanie ALT (ALAT) – co to jest i po co się je wykonuje?
ALAT, czyli aminotransferaza alaninowa (ALT) jest jednym z najważniejszych enzymów wewnątrzkomórkowych. Enzym ten w największej ilości jest składnikiem komórek wątroby – hepatocytów. Aminotransferaza alaninowa w bardzo małych ilościach występuje również w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym, a także w nerkach.
Fizjologicznie w największej ilości znajduje się w komórkach wątroby i tam spełnia swoją rolę. W przypadku, kiedy hepatocyty ulegają zniszczeniu, aminotransferaza alaninowa zostaje uwolniona i zwiększa się jej poziom we krwi. ALAT nie jest swoistym enzymem, który powoduje uszkodzenie wątroby.
ALT wysokie w surowicy może być spowodowane również uszkodzeniem komórek mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego lub nerek. Nieprawidłowe wyniki badania ALAT obligują do wykonania dodatkowych testów, a tym samym poszerzenia diagnostyki.
Co warto pamiętać o ALAT?
| Temat | Kluczowa informacja |
|---|---|
| Enzym wątrobowy | ALAT (aminotransferaza alaninowa) obecny głównie w hepatocytach |
| Przyczyny wzrostu | WZW, stłuszczenie, alkohol, leki, choroby mięśni, zawał, toksyny |
| Wartości normatywne | < 40 IU/l (choć wartość referencyjna może się różnić) |
| Diagnostyka pomocnicza | AspAT, de Ritis, USG wątroby, badania wirusologiczne |
| Znaczenie stosunku | Wskaźnik de Ritis (AspAT/ALAT) pomaga rozróżnić typ uszkodzenia |
| Rola stylu życia | Odchudzanie, dieta, ograniczenie alkoholu, unikanie toksyn |
Przeczytaj również:
Aminotransferaza alaninowa – badanie ALT
ALAT – norma próby wątrobowej
Prawidłowy wynik badania próby wątrobowej ALAT to wartości oznaczenia do 40 IU/l. Zaleca się wykonanie oznaczenia ALAT i AspAT. Jaki wynik AspAT jest niepokojący? Dla AspAT (inny enzym wątrobowy – aminotransferaza asparaginianowa) norma również wynosi <40 IU/l.
W trakcie interpretacji wyniku pomocne jest obliczenie stosunku wartości AspAT do ALAT – tzw. wskaźnik de Ritisa. Dzięki tej dodatkowej wartości można dokładniej określić przyczynę nieprawidłowych wyników.
Badanie polega na oznaczeniu poziomu aminotransferazy alaninowej w surowicy krwi pacjenta. Do badania potrzebna jest niewielka ilość krwi pobrana z żyły obwodowej, najczęściej zlokalizowanej w dole łokciowym. Badanie krwi ALAT wykonywane jest na czczo.
Przeczytaj również:
Jakie objawy wskazują, że wątroba jest chora? Jak rozpoznać problemy z wątrobą?
Podwyższony ALAT – co oznacza? Jak interpretować wyniki?
Podwyższony ALAT w surowicy krwi związany jest z chorobami wątroby. Występuje w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby, toksycznego uszkodzenia, marskości, stłuszczenia, zapalenia dróg żółciowych, uszkodzenia polekowego wątroby, cholestazie czy w przebiegu choroby nowotworowej wątroby.
- ALAT podwyższony w niewielkim stopniu obserwowany jest również w przebiegu przewlekłej marskości wątroby, miopatiach (są to choroby mięśni), chorobach tarczycy, po wykonanym intensywnym treningu, w trakcie hemolizy – proces rozpadania krwinek czerwonych.
- Dokładniejszym badaniem jest wyznaczenie wspomnianego wskaźnika de Ritisa (stosunek ALAT i AspAT) i zestawienie go z wynikami ALT. Wzrost stężenia tego enzymu mniej niż krotnie i stosunek AspAT/ALAT < 1 wskazuje na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby (WZW B lub C), ostre WZW A-E, stłuszczenie wątroby, hemochromatozę, uszkodzenie polekowe lub toksyczne wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, chorobę Wilsona lub celiakię.
- Za wysoki ALAT (wzrost mniej niż 5-cio krotny stężenia oraz stosunek AspAT/AlAT powyżej 1) wskazuje na alkoholową chorobę wątroby, marskość wątroby, hemolizę, zawał serca, miopatię, choroby tarczycy, wysiłek fizyczny.
- Wzrost 15–sto krotny stężenia ALAT może wskazywać na ostre WZW A-E, uszkodzenie toksyczne lub polekowe, ostre niedokrwienie wątroby (w tym również zamknięcie tętnicy wątrobowej), autoimmunologiczne zapalenie wątroby, chorobę Wilsona, a także zakrzepicę żył wątrobowych – tzw. zespół Budda i Chariego).
W ostatnich latach liczne badania naukowe potwierdzają, że poziom ALAT jest nie tylko markerem uszkodzenia wątroby, ale także wczesnym wskaźnikiem zaburzeń metabolicznych – takich jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 czy niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD).
Naukowcy zwracają uwagę, że nawet niewielkie, utrzymujące się podwyższenie ALAT może być sygnałem ostrzegawczym, wskazującym na przeciążenie metaboliczne organizmu.
W badaniach populacyjnych wykazano też korelację pomiędzy podwyższonym ALAT a zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego oznaczanie enzymów wątrobowych, w tym ALAT, staje się ważnym elementem profilaktyki zdrowotnej i monitorowania stanu metabolicznego.
Przeczytaj również:
Bilirubina całkowita – na czym polega badanie, jak interpretować wyniki, cena
Podwyższony ALAT – najczęściej zadawane pytania
1. Czy podwyższony ALAT zawsze oznacza chorobę wątroby?
Nie, nie zawsze. Choć ALAT jest markerem uszkodzenia wątroby, może wzrosnąć także przy chorobach mięśni, intensywnym wysiłku fizycznym, stanach zapalnych, niektórych lekach lub infekcjach.
2. Jakie wartości ALAT są niepokojące?
Zazwyczaj normą jest < 40 IU/l, ale podwyższenie kilkukrotne (np. 2-5 razy) wymaga dalszej diagnostyki. Wzrost bardzo wysoki (10-15×) sugeruje ostre uszkodzenie wątroby.
3. Co zrobić, gdy wynik ALAT jest podwyższony?
W pierwszej kolejności skonsultować się z lekarzem i wykonać dodatkowe badania: AspAT, bilirubina, funkcje wątroby, USG jamy brzusznej, badania wirusowe wątroby, badania autoimmunologiczne, itp.
4. Czy styl życia i dieta mają wpływ na poziom ALAT?
Tak. Redukcja masy ciała przy stłuszczeniu wątroby, unikanie alkoholu, zbilansowana dieta, kontrola leków i suplementów mogą pomóc obniżyć ALAT.
5. Jak długo utrzymuje się podwyższony ALAT po uszkodzeniu?
To zależy od przyczyny. W ostrych zapaleniach lub zatruciach poziom może się normalizować w ciągu tygodni do miesięcy, jeżeli przyczynę uda się usunąć.
współpraca: redakcja Wylecz.to
