Czym jest aminotransferaza alaninowa?
Aminotransferaza alaninowa ALT (transaminaza glutaminowo-pirogronianowa, ALAT, SGPT) jest enzymem występującym głównie w cytoplazmie komórek miąższowych wątroby, komórek nabłonkowych cewek nerkowych, a także w mniejszych ilościach w sercu i w mięśniach szkieletowych. W niewielkich ilościach ALT jest obecny w komórkach wszystkich tkanek.
Oznaczanie poziomu ALAT przeprowadza się najczęściej:
- podczas wykonywania testów przesiewowych do rozpoznania, różnicowania oraz kontrolowania przebiegu stanów zapalnych wątroby, głównie związanych z zakażeniem wirusem HBV oraz wirusem HCV;
- w związku z: alkoholizmem, toksycznym działaniem leków,
- w zapaleniu dróg żółciowych.
Wzrost poziomu aminotransferazy alaninowej w surowicy jest najważniejszym wskaźnikiem martwicy komórek wątroby. Podwyższone aktywności ALAT wyprzedzają wystąpienie żółtaczki nawet o 7–14 dni w przypadku wirusowego zapalenia wątroby. ALAT posiada zmienność dobową, jego aktywność jest wyższa po południu niż wcześnie rano.
Badanie ALT – normy
Materiałem do badania jest surowica oraz osocze. Krew powinna zostać pobrana rano na czczo.
Zakres wartości referencyjnych aminotransferazy alaninowej (ALT):
- mężczyźni <45 U/l,
- kobiety <35 U/l,
- dzieci (1.–15. rok życia) <25 U/l.
Podwyższony i obniżony ALAT
Podwyższone ALT jest spowodowane uwalnianiem tego enzymu ze zniszczonych komórek.
Wysoki ALAT (poziom ALT) występuje najczęściej w chorobach wątroby, do których należą:
- ostre wirusowe zapalenie wątroby i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby,
- toksyczne uszkodzenie wątroby (zatrucie grzybami, czterochlorkiem węgla, halotanem),
- przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- polekowe zapalenie wątroby,
- alkoholowe zapalenie wątroby,
- marskość wątroby,
- stłuszczenie wątroby, guzy pierwotne,
- cholestaza zewnątrzwątrobowa (wzrost aktywności ALAT występuje już w ciągu pierwszych dwóch dni),
- zapalenie dróg żółciowych.
Podwyższone wartości ALAT występują również w: otyłości (średnio 1–3-krotny wzrost), w ciężkich stanach przedrzucawkowych, w szybko postępującej białaczce limfoblastycznej, w zawale mięśnia sercowego, w chorobach mięśni (zapalenie, urazy zabiegi chirurgiczne), chorobie Wilsona, hemochromatozie, w infekcjach (HAV, HBV, HSC, CMV, EBV), nowotworach, w hemolizie wewnątrznaczyniowej.
Fałszywie podwyższone wyniki ALAT występują w przypadku:
- ciężkiej pracy fizycznej,
- wysiłku fizycznego,
- hemolizy,
- zażywania pewnych leków,
- u kobiet w trakcie ciąży lub po porodzie.
Obniżone wartości poziomu ALT występują m.in. w zakażeniu układu moczowo-płciowego lub w niedoborze witaminy B6 (fosforanu pirydoksalu), np. w niedożywieniu.
Aktywność ALT często jest oznaczana razem z aktywnością aminotransferazy asparaginianowej (AST, AspAT). W celu oceny stopnia uszkodzenia wątroby wskazane jest wyliczenie stosunku aktywności AST do ALT (tzw. wskaźnik de Ritisa). Wartości zbliżone do 2 przemawiają za alkoholowym zapaleniem wątroby. W przypadku rozległej martwicy AspAT przewyższa ALAT, natomiast w przypadku zapalenia wątroby bez dużej martwicy ALAT przewyższa AspAT. Prawidłowy wskaźnik wynosi 0,7–1,4.
