Czym jest koprofagia?
Koprofagia to spożywanie odchodów (kału). U niektórych zwierząt (np.: zajęcy, królików i części gryzoni) jest to normalne zachowanie, które umożliwia lepsze wykorzystanie nie w pełni strawionego pokarmu roślinnego lub pozwala uzupełnić niedobory pokarmowe (np. pies zjada odchody, bo nieprawidłowo wchłania pokarmy).
U ludzi koprofagia występuje rzadko i jest objawem: zaburzeń psychicznych, parafilii lub chorób somatycznych. Jest zachowaniem niekorzystnym dla organizmu i może prowadzić do szkodliwych konsekwencji, m.in.: zakażeń, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ostracyzmu społecznego, a nawet chorób nowotworowych.
Przeczytaj również:
Bigoreksja – przyczyny, objawy, leczenie
Jakie są przyczyny koprofagii?
Koprofagia występuje rzadko (np. u osób z demencją to 1 na 10 000 przypadków). Jak dotąd nie wyodrębniono jednej przyczyny zachowania polegającego na spożywaniu kału. Ma ono jednak związek z szeregiem chorób i stanów:
alkoholizmem,
atrofią mózgu (zanik kory mózgowej w płacie czołowym i skroniowym),
ciężką chorobą afektywną dwubiegunową,
ciężką depresją,
delirium (zespół zaburzeń świadomości, któremu towarzyszą iluzje, omamy, lęk oraz pobudzenie psychomotoryczne),
demencją i chorobą Alzheimera,
niepełnosprawnością intelektualną,
nowotworami (np. guz płata czołowego),
picą (zaburzenie odżywiania objawiające się spaczonym łaknieniem, tj. niepohamowanym apetytem na rzeczy niejadalne),
schizofrenią,
traumą (np. w wyniku doświadczenia przemocy w dzieciństwie),
uszkodzeniem mózgu (np. wskutek udaru),
zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi (nerwica natręctw),
zespołem Klüvera–Bucy’ego (zaburzenie spowodowane uszkodzeniem płatów skroniowych).
Osobną przyczyną jest spożywanie kału własnego bądź partnera wynikające z zaburzeń preferencji seksualnych (dewiacji). Może stanowić szczególny przypadek koprofilii, tj. parafilii, w której kontakt z kałem jest źródłem podniecenia seksualnego.
Zjadanie odchodów – skutki
Skutki zdrowotne koprofagii obejmują przede wszystkim: zakażenia pasożytami, infekcje bakteryjne oraz ich konsekwencje. Spożywanie kału, w szczególności cudzego, sprzyja przenoszeniu pasożytów jelitowych i patogenów, takich jak Salmonella, Escherichia coli (pałeczki okrężnicy), glisty lub tasiemce. Ich obecność lub oddziaływanie toksyn obecnych w kale może wywoływać takie dolegliwości, jak:
biegunka,
przewlekłe zakażenie dziąseł,
zakażenie gruczołów ślinowych.
Koprofagia prowadzi również do zwiększonego ryzyka wystąpienia nowotworów układu pokarmowego, w tym jelita grubego, oraz nasilenia istniejących zaburzeń na tle psychicznym.
Brak odpowiedniej higieny jamy ustnej lub ujawnienie samego zaburzenia mogą natomiast skutkować wyobcowaniem chorego z życia towarzyskiego i społecznego wskutek stygmatyzacji. Pacjent może również samodzielnie izolować się od innych ludzi, w tym najbliższej rodziny, ze względu na silne poczucie wstydu, ponieważ – nie ma co ukrywać – koprofagia budzi obrzydzenie.
Przeczytaj również:
Hipomania – co to? Przyczyny, objawy, diagnostyka, test, leczenie
Jak leczy się koprofagię?
Koprofagia u ludzi jest poważnym problemem zdrowotnym, wymagającym wielodyscyplinarnego podejścia, obejmującego opiekę: psychiatrów, psychologów, neurologów i specjalistów chorób zakaźnych.
Podstawą leczenia koprofagii jest terapia behawioralna, w toku której pacjent uczy się kontrolowania impulsów oraz dąży do zmiany zachowań patologicznych na rzecz zachowań prawidłowych. W przypadku współwystępowania z innymi chorobami psychicznymi leczenie jest ukierunkowane na podstawowe zaburzenie. Jeżeli koprofagia powiązana jest ze schorzeniami układu nerwowego, konieczna może być rehabilitacja neurologiczna.
Stosuje się także leczenie farmakologiczne, jest ono jednak ograniczone do haloperydolu jako leku skutecznie hamującego zachowania patologiczne oraz nielicznych leków przeciwpsychotycznych II generacji i stabilizatorów nastroju. Odnotowany w literaturze przedmiotu minimalny czas leczenia koprofagii do złagodzenia lub całkowitego ustąpienia objawów waha się od 6 tygodni do maksymalnie 22 tygodni.
Należy również zwrócić uwagę na potencjalne niedobory składników odżywczych (takich jak, np.: żelazo, cynk, witamina B12, kwas foliowy) oraz zapewnić pacjentowi bezpieczne środowisko, zwłaszcza w przypadkach, gdy koprofagia jest skutkiem zaniedbania, traumy lub braku odpowiedniego wsparcia, na przykład u dzieci pochodzących ze środowisk przemocowych.
