Psychiatria to szeroka dziedzina, która różni się zdecydowanie od innych gałęzi medycznych. Powód? W przeciwieństwie do lekarzy innych specjalizacji, psychiatra leczy zaburzenia psychiczne, czyli te związane ze zdrowiem psychicznym, a nie schorzenia fizyczne. Jakie konkretnie choroby leczy psychiatra? Jak wygląda droga do zostania tym specjalistą?
Psychiatra – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Spis treści
Kim jest psychiatra?
Psychiatra to lekarz specjalista, zajmujący się schorzeniami zaliczanymi do grupy schorzeń psychiatrycznych i chorób psychicznych. Psychiatra zajmuje się więc diagnozą zaburzeń psychicznych oraz ich leczeniem. Jak już wspomniano, psychiatra jest specjalistą, podobnie jak kardiolog, dermatolog czy lekarz chorób wewnętrznych.
Lekarze psychiatrzy pracują w wielu miejscach, między innymi na oddziałach psychiatrycznych, w poradniach zdrowia psychicznego, ale często także w ośrodkach zajmujących się terapią pacjentów z uzależnieniami.
Czy konsultacja psychiatryczna jest darmowa? Lekarz psychiatra może udzielać porad i leczyć pacjentów zarówno na tzw. NFZ, jak i prywatnie.
Jak zostaje się psychiatrą?
Drogę do zostania specjalistą psychiatrii można porównać do innych medycznych specjalności. Każdy lekarz musi zrealizować sześcioletnie studia medyczne, następnie odbyć 13-miesięczny lekarski staż podyplomowy, by móc wreszcie aplikować na specjalizację – do wyboru jest np. psychiatria czy psychiatria dzieci i młodzieży.
Warto zaznaczyć w tym miejscu, że psychiatra dzieci i młodzieży zajmuje się problemami psychiatrycznymi u osób poniżej 18. roku życia.
Po ukończeniu pięcioletniej specjalizacji z psychiatrii konieczne jest zdanie egzaminu specjalizacyjnego, by móc tytułować się specjalistą.
Psychiatria dzieci i młodzieży – video
Zdaniem eksperta
Psychiatria dzieci i młodzieży to oddzielna specjalność medyczna. Można powiedzieć, że tak jak w medycynie somatycznej, czyli tej, która dotyczy ciała, zupełnie innym lekarzem jest lekarz internista zajmujący się chorobami osób dorosłych czy lekarz zajmujący się chorobami wewnętrznymi, a kimś innym jest pediatra – specjalista od zdrowia dzieci. Podobnie jest w psychiatrii.
Pod hasłem psychiatria rozumie się przede wszystkim psychiatrię dorosłych. Odrębną specjalnością jest psychiatria dzieci oraz młodzieży. Wynika to z tego, że świat psychiczny dziecka jest inny niż dorosłych. U dziecka dochodzi do wielu procesów rozwojowych postrzeganych jako naturalne – u dorosłych natomiast mogą zwiastować pewne zaburzenia. Procesy rozwojowe, pozostawanie w zależności od środowiska, rodziców, wychowawców, opiekunów, szkoły oraz grupy rówieśniczej, to wszystko ma znaczny wpływ na psychikę dzieci, modyfikuje ją, co trzeba brać pod uwagę stawiając rozpoznanie i starać się rozróżnić, co jest charakterystyczne dla wieku, rozwoju, a co może być przejawem pewnych zaburzeń. Dla przykładu – stany depresyjne u osób nastoletnich są w pisane w okres dojrzewania. Specjaliści psychiatrii młodzieżowej i dziecięcej potrafią takie sprawy różnicować.
Jakie schorzenia i choroby psychiczne leczy lekarz psychiatra?
W tym akapicie omówimy pokrótce najczęstsze choroby, z jakimi styka się lekarz psychiatra. Należy tutaj wymienić:
- depresję – jedno z najczęstszych schorzeń psychiatrycznych, objawiających się między innymi obniżeniem nastroju, zaburzeniami snu, uporczywym poczuciem winy czy spowolnieniem;
- otępienia – schorzenia, których istotą jest zaburzenie funkcji poznawczych, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja, zdolność uczenia się, język czy ocena. Do otępień należy między innymi choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe czy też choroba Parkinsona i choroba Huntingtona;
- uzależnienia – tutaj należy wspomnieć nie tylko o uzależnieniu od alkoholu i substancji psychoaktywnych (narkotyki), ale także o uzależnieniu od internetu i gier komputerowych;
- schizofrenię – schorzenie, które objawia się między innymi urojeniami, a więc zaburzeniami treści myślenia. Można tutaj za przykład podać urojenia prześladowcze, gdy pacjent jest przekonany, że pewne osoby go śledzą i chcą mu zaszkodzić;
- chorobę afektywną-dwubiegunową – schorzenie to charakteryzuje się występowaniem okresów depresyjnych i okresów pobudzenia (manii i hipomanii). Pacjenci często opisują swoje nastroje jako tak zwane górki i doły. Wyróżniamy chorobę afektywną pierwszego typu, gdzie obecne są epizody manii i chorobę afektywną drugiego typu – w jej przypadku występują epizody hipomanii, cechujące się mniejszym nasileniem i krótszym okresem trwania niż mania. Biorąc pod uwagę czas trwania objawów, to 70% czasu trwania choroby stanowią epizody depresyjne, a około 30% – epizody maniakalne i hipomaniakalne;
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – ich istotą jest uczucie przymusu wykonywania pewnych czynności, co wiąże się z odczuwaniem ulgi (kompulsje), ale także pojawianie się natrętnych myśli, z którymi pacjent ciągle walczy;
- zaburzenia lękowe (tak zwane nerwice), zaburzenia pod postacią fobii;
- zespół stresu pourazowego – zaburzenie to jest reakcją na ciężką sytuację stresową. Pacjenci podają zazwyczaj, że byli świadkami przestępstwa, wypadku zagrażającego życiu, napaści czy też morderstwa lub strzelaniny. Na schorzenie to częściej cierpią kobiety;
- zaburzenia somatyzacyjne – objawiające się przekonaniem o poważnej chorobie, wykonywaniem licznych badań diagnostycznych, istotnym skupieniem się na potencjalnej, poważnej chorobie, mimo pozytywnych wyników badań;
- zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy bulimia;
- zaburzenia snu, w tym bezsenność,
- zaburzenia seksualne,
- zaburzenia osobowości, zaburzenia zachowania,
- niepełnosprawność intelektualną.
Z jakimi problemami idzie się do psychiatry?
Kiedy udać się do poradni zdrowia psychicznego? Gdy pojawiają się u nas objawy mogące świadczyć o depresji, zdecydowanie nie powinniśmy odwlekać takiej wizyty. Objawy te to przede wszystkim istotne obniżenie nastroju, które nie mija po kilku tygodniach, ale także poczucie obniżenia własnej wartości, utrata zainteresowań, pogorszenie koncentracji i pamięci oraz utrata zdolności do odczuwania przyjemności. Do psychiatry warto się udać także z zaburzeniami snu i bezsennością, a także w sytuacji, gdy pojawiają się u nas natrętne myśli i uczucie przymusu do wykonywania pewnych czynności.
Co więcej, jeżeli borykamy się z uzależnieniem, czy to od papierosów, alkoholu czy internetu, to pomocy powinniśmy szukać właśnie u opisywanego w tym artykule lekarza. Pojawienie się urojeń, na przykład prześladowczych czy wielkościowych (pacjent uważa się np. za zbawcę, mesjasza), również powinno skłonić do skierowania pacjenta do psychiatry. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że gdy pojawiają się u nas czy naszych najbliższych myśli samobójcze, to wymaga to pilnego kontaktu z lekarzem – w takich przypadkach najlepiej jest udać się na psychiatryczną izbę przyjęć, ponieważ taki stan jest zagrożeniem życia i wymaga natychmiastowej terapii.
Czym różni się psycholog od psychiatry?
Zacznijmy od tego, że psychiatra to lekarz medycyny, zaś psycholog kończy inny kierunek studiów – psychologię. Psycholog nie ma uprawnień do kierowania pacjentów na badania laboratoryjne, czy wdrażania leków i wystawiania recept. Psycholodzy pełnią jednak bardzo ważną rolę we wspomaganiu leczenia schorzeń psychiatrycznych i prowadzeniu terapii psychologicznych. Psycholog oferuje pacjentom pomoc psychologiczną dotyczącą bieżących problemów, związanych na przykład z funkcjonowaniem społecznym, szkołą czy pracą. Psycholog ocenia funkcje społeczne, dokonuje oceny osobowości, a także ocenia funkcje poznawcze pacjenta.
Jak wygląda leczenie psychiatryczne? Psychiatra przepisuje leki, czyli zajmuje się leczeniem farmakologicznym pacjentów mających problemy ze zdrowiem psychicznym. Do niego również kierowane są osoby z zaburzeniami fizycznymi (np. zaburzenia koncentracji czy bóle różnych części ciała), które nie mają podłoża fizycznego.
Czy psychiatra może wysłać pacjenta do szpitala psychiatrycznego? Jeśli dana osoba ma skłonności samobójcze oraz myśli samobójcze, dla jej dobra jak najszybciej trzeba wdrożyć leczenie farmakologiczne, najlepiej w zakładzie psychiatrycznym.
Kim jest psychoterapeuta? Mianem tym opisujemy osobę, która ukończyła specjalną szkołę psychoterapii i posiada odpowiednie kwalifikacje, umożliwiające pracę z pacjentem. Nie musi to być lekarz ani psycholog. Psychoterapeuta zajmuje się psychoterapią, dzięki której możliwe staje się przepracowania problemów utrudniających normalne funkcjonowanie społeczne pacjenta i często prowadzące do zaburzeń psychiatrycznych. Psychoterapeuta pracuje z pacjentem często indywidualnie i dobiera odpowiedni rodzaj psychoterapii do danych problemów. Warto udać się do psychoterapeuty już po wcześniejszej wizycie u lekarza, ponieważ oprócz psychoterapii dany przypadek może wymagać włączenia leków (farmakoterapii), a nie tylko samej psychoterapii.
Mając problemy i objawy wpisujące się w grupę psychiatrycznych i psychologicznych, nie warto czekać. Im szybciej udamy się do odpowiedniego specjalisty, tym szybciej wrócimy do normalnego funkcjonowania społecznego i rodzinnego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- P. Gałecki, A. Szulc, Psychiatria, Wydawnictwo Edra, Wrocław 2018,
- Jarema M. (red.), Psychiatria. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
Opublikowano: 06.03.2023;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Banaszczyk
Lekarz
Lekarka w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii. Absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. Jest autorką publikacji medycznych dotyczących między innymi choroby Hashimoto oraz łuszczycy i jej leczenia. Ponadto, tworzy artykuły popularnonaukowe skierowane do pacjentów.
5
Komentarze i opinie (0)