Fobie specyficzne – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest fobia?

Fobia manifestuje się nasilonym odczuwaniem lęku przed określonym przedmiotem, zwierzęciem, owadem lub sytuacją. Jest to rodzaj zaburzeń lękowych, które mogą wywoływać ataki paniki. Odczucie trwogi może towarzyszyć sytuacji, która pozornie w sposób logiczny jest łatwa do wytłumaczenia – np. lęk wysokości. Lęk może również towarzyszyć na pozór nielogicznym zjawiskom, jak np. strach przed czerwonym kolorem.

Około jedna na dziesięć osób cierpi z powodu dokuczliwej fobii. Niewielki odsetek spośród tych osób decyduje się na leczenie.

Rodzaje fobii

• Brontofibia – lęk wyładowaniami atmosferycznymi i burzą,
• klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami,
• autofobia – lęk przed samotnością,
• demofobia – lęk przed tłumem i zgromadzeniami,
• emetofobia – lęk przed wymiotami i nudnościami,
• agorafobia – lęk przed otwartą przestrzenią i możliwością ucieczki,
• peladofobia – lęk przed osobami łysymi,
• homichlofobia – lęk przed mgłą,
• odontofobia – lęk przed dentystą,
• aichmofobia – lęk przed igłami,
• nyktofobia – lęk przed ciemnością,
• tokofobia – lęk przed ciążą i porodem,
• zoofobia – lęk przed zwierzętami,
• arachnofobia – lęk przed pająkami,
• awiofobia – lęk przed lataniem,
• kancerofobia – lęk przed nowotworami,
• kardiofobia – lęk przed chorobami serca,
• tanatofobia – lęk przed śmiercią,
• ailurofobia – lęk przed kotami,
• genofobia – lęk przed seksem.

Przeczytaj też: Fobia społeczna – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są przyczyny fobii?

Proste fobie zwykle pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. Klasyczne objawy mogą zostać zauważone w wieku od czterech do ośmiu lat. Nieprzyjemny epizod, jak np. wizyta u lekarza czy bolesna ekstrakcja zęba, często w umyśle dziecka inicjuje rozwój silnego lęku, który przeradza się w fobię.

Dziecko, które zostało uwięzione w zamkniętym, ciemnym i ciasnym pomieszczeniu w dorosłym życiu może zmagać się z klaustrofobią. Prostej fobii można się „nauczyć”. Rodzic, który w okresie dzieciństwa swojej pociechy reagował histerycznie np. z powodu obecności owadów, zaszczepi lęk, a przynajmniej niechęć przed owadami u swojego potomstwa. Dzieciństwo jest najbardziej newralgicznym okresem naszego życia ze względu na rozwój lęków, które mogą towarzyszyć nam w dorosłości.

Ludzki mózg jest zaprogramowany do rozwijania niektórych typów obaw, np. przed dzikimi zwierzętami. To nasz mechanizm ochronny, który wytworzyliśmy na drodze ewolucji.

Sprawdź też: Hipnoza ze wskazań medycznych

Objawy fobii

Objawem fobii jest lęk, może przybierać różne nasilenie i manifestować się różnymi objawami.
Mogą to być:

• szybki oddech,
• uczucie kołatania serca,
• przyspieszenie akcji serca,
• nadpotliwość,
• wzmożone napięcie mięśni,
• niestrawność,
• biegunka,
• zawroty głowy lub omdlenia,
• gorsza koncentracja,
• drażliwość,
• problemy z zasypianiem,
• uczucie zaniepokojenia,
• uczucie zmęczenia,
• wzmożona czujność.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Jakie są skutki fobii?

Osoby cierpiące z powodu fobii często unikają kontaktu z czynnikiem wywołującym lęk, obawiają się sytuacji, w których mogą zostać narażone na konfrontację z czynnikiem wywołującym niepokój.

Łagodne fobie często towarzyszą dzieciństwu, są powszechne, wiele z nich naturalnie zanika. Osoby cierpiące z powodu fobii najczęściej są w stanie w sposób racjonalny wytłumaczyć sobie, że ich lęk jest bezpodstawny. Bywa, że czują się zawstydzone swoim strachem. Nadal jednak nie potrafią go kontrolować. Ryzyko rozwoju fobii wzrasta, gdy dojdzie do zdarzenia bolesnego lub traumatycznego.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Jak leczy się fobie?

W większości przypadków pacjenci nie decydują się na podjęcie terapii, unikają czynnika wywołującego lęk i starają się sami kontrolować problem. Większość fobii jest uleczalnych, ale nie ma jednego prostego sposobu na pozbycie się źródła powstawania lęku. Gdy zaczyna przeszkadzać w normalnym funkcjonowaniu, warto udać się do terapeuty. Proces walki z „upiorami” zwykle rozpoczyna się od rozmowy. Specjalista wysłucha, oceni skalę lęku, pokieruje, jak skutecznie podjąć próbę zmiany swoich zachowań.

Przeczytaj też: Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Psychoterapeuta sięga do przyczyny powstawania strachu i pozwala na wypracowanie sposobu przezwyciężenia obaw. Podjęcie terapii prowadzi do walki z negatywnymi procesami myślowymi i pomaga uporać się z lękami. W terapii behawioralnej aspekt poznawczy uczy ludzi zrozumieć wzorce myślenia, które prowadzą do rozwoju lęku.

Większość prostych fobii leczona jest poprzez kontrolowaną ekspozycję na czynnik stresogenny. Sposób ten polega ona stopniowym narażaniu przez określany czas na kontakt z czynnikiem wywołującym lęk (np. obserwacja pająka z różnych odległości, tak, że ostatnim etapem leczenia jest kontakt w postaci dotyku). Ze względu na prowadzenie stopniowej ekspozycji, niepokój ma tendencję do zmniejszania się w czasie.

Wskazana jest zmiana stylu życia, wzbogacenie diety o zdrowe posiłki, regularne ćwiczenia, relaks, odpowiednio długa ilość snu, zmniejszenie spożycia kofeiny i innych substancji stymulujących centralny układ nerwowy.

Specjaliści zalecają stosowanie technik relaksacyjnych i oddechowych. Pomocne mogą okazać się joga, medytacja i inne formy ćwiczeń.

Wskazane może być podjęcie terapii preparatami stosowanymi w leczeniu depresji i stanów lękowych. Przy jej ustalaniu, specjaliści dbają o dobór preparatów, które minimalizują rozwój uzależnienia.