Fobia to zaburzenie, które przybiera postać nieproporcjalnego, trwałego oraz bezpodstawnego lęku przed jakąś osobą, zjawiskiem, przedmiotem lub zwierzęciem. Paniczny lęk może powodować nie tylko widok czy kontakt z jego obiektem, ale nawet myślenie o nim. Fobie obniżają jakość życia i są przyczyną wielu ograniczeń. Osoba, która cierpi na daną fobię, usilnie stara się unikać sytuacji, które mogłyby wyzwolić lęk. Obecnie znanych jest aż 700 różnych, niekiedy bardzo dziwnych fobii, a ich lista stale się powiększa. Jedną z często występujących fobii specyficznych jest entomofobia, czyli lęk przed owadami i innymi stawonogami. W artykule omówiono przyczyny, objawy oraz leczenie entomofobii.
Entomofobia – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie lęku przed owadami
Spis treści
Czym jest entomofobia?
Entomofobia, zwana też insektofobią, to nazwa zaburzenia lękowego określająca szerokie spektrum lęków przed owadami i niektórymi stawonogami, np. pająkami. Może ona być uogólniona lub przybierać formę lęku przed pojedynczymi gatunkami stawonogów.
Do często diagnozowanych postaci entomofobii zalicza się lęk przed:
- pająkami, czyli arachnofobię;
- pszczołami i osami, czyli apifobię;
- mrówkami, czyli myrmekofobię;
- motylami, czyli lepidopterofobię.
Chorobliwy lęk, który występuje u człowieka w obecności owadów, może mieć różne nasilenie, ale z reguły utrudnia codzienne funkcjonowanie. Najgorsza jest entomofobia uogólniona, ponieważ objawia się ona lękiem przed jakimkolwiek stawonogiem. W skrajnych przypadkach ludzie są w stanie nawet zmienić miejsce zamieszkania.
Ważne jest, aby nie mylić niechęci do owadów lub niewielkiego strachu przed nimi z entomofobią. Osoba, która na nią cierpi, odczuwa ogromny, nieproporcjonalny i nieuzasadniony lęk, który może być wyzwalany nie tylko w przypadku bezpośredniego kontaktu z owadem, ale także podczas myślenia o nim, oglądania obrazków z jego podobizną czy czytania o nim.
Skąd bierze się paniczny lęk przed owadami? Przyczyny insektofobii
Przyczyny entomofobii są zróżnicowane. Fobia może wyzwolić się zarówno w dzieciństwie, jak i w wieku dorosłym. Entomofobia może być wynikiem:
- negatywnych doświadczeń z owadami w roli głównej, np. bolesnych użądleń w dzieciństwie. Co ważne, doświadczenia te nie muszą być osobiste. Wystarczy, że dziecko było świadkiem użądlenia innej osoby lub rodzice boją się różnych gatunków owadów;
- podświadomego lęku przed ciężkimi chorobami, które w wielu przypadkach przenoszą owady;
- utrwalanych przekazów kulturowych;
- braku wiedzy dotyczącej funkcji i znaczenia stawonogów dla świata przyrody;
- czynników genetycznych, choć nie zostały one ostatecznie potwierdzone.
Zwiększoną podatność do zapadania na różnego rodzaju fobie obserwuje się u osób chorujących na depresję oraz u ludzi, którzy doznali urazów mózgu. Czynnikiem zwiększającym ryzyko wykształcenia się fobii może być także nadopiekuńczość rodziców.
Jak rozpoznać entomofobię?
Objawy lęku przed owadami można podzielić na somatyczne i psychiczne. Do fizycznych objawów fobii przed owadami należą:
- wzmożona potliwość ciała,
- drżenie ciała,
- duszności,
- przyspieszone bicie serca,
- wzmożone napięcie mięśniowe,
- nadmierne pocenie się,
- bóle brzucha i dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
- ogólne złe samopoczucie,
- bóle i zawroty głowy,
- suchość w jamie ustnej,
- swędzenie skóry,
- koszmary senne.
Najczęstsze objawy entomofobii ze strony psychiki obejmują:
- niepokój,
- spadek lub brak koncentracji,
- potrzebę ucieczki,
- silny lęk oraz atak paniki,
- katastroficzne myśli.
Normalne funkcjonowanie osób z entomofobią może być znacznie obniżone. Osoby z entomofobią w obliczu domniemanego zagrożenia działają instynktownie, chcąc uciec jak najdalej od danego owada, którego uważają w tej chwili za bardzo niebezpiecznego. W przypadku, kiedy osoba z omawianym zaburzeniem nie ma możliwości ucieczki, wpada w panikę i krzyczy.
Konsekwencje entomofobii
Nie wolno bagatelizować panicznego lęku przed owadami, ponieważ nieopanowany może być przyczyną zagrożenia dla zdrowia i życia, zarówno osoby z entomofobią, jak i jej otoczenia. Najlepszym przykładem jest utrata panowania nad pojazdem i spowodowanie wypadku drogowego, np. na skutek ataku paniki na widok owada znajdującego się w aucie.
Niewątpliwie negatywną konsekwencją entomofobii jest unikanie przebywania w pobliżu natury, która jak wiadomo jest naturalnym środowiskiem życia owadów. Osoby z omawianym zaburzeniem rezygnują z pikników, spacerów, przejażdżek rowerowych po lesie czy posiadania ogrodu. Często odbija się to na relacjach całej rodziny, która nie może wspólnie spędzać czasu, np. uprawiając sport na świeżym powietrzu. Poza tym osoby cierpiące na entomofobię chcą mieszkać wyłącznie w jak najbardziej oddalonych od natury miejscach, co także może wywoływać konflikty rodzinne.
Nie powinno się zapominać też o cierpieniu psychicznym osób, które na widok owada wpadają w panikę. Dorośli często zdają sobie sprawę z irracjonalności swoich zachowań, jednak nie są w stanie nad nimi zapanować, przez co zmuszeni są do rezygnacji z części życiowych przyjemności, np. wyjazdów nad jezioro. Ważną kwestią jest także wyobcowanie osób cierpiących na entomofobię, które są często wyśmiewane z powodu swojej przypadłości.
Entomofobia – sposoby leczenia
Najczęściej zalecanymi formami leczenia rozmaitych fobii, w tym także entofobii, są dwa rodzaje terapii: behawioralna i poznawczo-behawioralna. Ta ostatnia polega na poznaniu przyczyny lęku, zmianie postrzegania obiektu lęku oraz stopniowym wystawianiu pacjenta na sytuacje związane z jego lękiem.
Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na 4 elementach:
- ekspozycji na źródło lęku,
- redukcji zachowań zabezpieczających,
- zmianie czynników skupiających uwagę,
- zmianie schematów poznawczych.
Jeżeli chodzi o efekty leczenia fobii specyficznych, do których należy także entomofobia, określa się je jako umiarkowane, ponieważ zdarza się, że objawy powracają po zakończeniu spotkań z psychoterapeutą. Jednak warto pamiętać, że sukcesem leczenia będzie nawet zmniejszenie odczuwania lęku na tyle, aby pacjent mógł w miarę normalnie funkcjonować. Ważna jest także nauka radzenia sobie ze stresem w nieuchronnych sytuacjach ekspozycji na obecność owadów.
W przypadkach silnej fobii poza psychoterapią dodatkowo stosuje się farmakoterapię, np. leki przeciwlękowe.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- K. Adamczyk i inni, „Rzadkie fobie specyficzne – rodzaje i leczenie”, Via Medica tom 15, nr 3, s. 148-154
- M. Chrapińska-Krupa, „Entomofobia-lęk przed owadami-co robić?”, dostęp online dnia 13.08.2024 r.: https://spokojwglowie.pl/entomofobia-lek-przed-owadami/
- A. Mazurek, „Lęk przed nieproszonymi gośćmi”, dostęp online dnia 13.08.2024 r.: https://niepelnosprawni.pl/ledge/x/2051358;jsessionid=3B5C0EC97B097D4C49FD00BC03A9FC50
- S. Ignatowicz, „Entomofobia”, dostęp online dnia 13.08.2024 r.: https://insekt2.pl/artykuly/entomofobia
- https://mojafobia.pl/lista_fobii.html, dostęp online dnia 13.08.2024 r.
- https://psychologwnecie.pl/entomofobia-leczenie-terapia-online/, dostęp online dnia 13.08.2024 r.
Opublikowano: 14.08.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Anna Gilewska
Kosmetolog
Licencjonowany kosmetolog (temat pracy dyplomowej: „Pielęgnacja skóry dotkniętej trądzikiem pospolitym w gabinecie kosmetologa oparta o wybrane metody aparaturowe”) i magister administracji na specjalizacji zarządzania ochroną zdrowia (temat pracy magisterskiej: „Prawne i organizacyjne uwarunkowania wykonywania zabiegów kosmetycznych”). Propagatorka zdrowego trybu życia oraz kosmetyków naturalnych. Poszerza swoją wiedzę na kongresach i targach branżowych. Interesuje się psychologią i medycyną komplementarną.
5
Komentarze i opinie (0)