Zakażenie pałeczkami z rodzaju Salmonella innymi niż typhi lub paratyphi zwykle przebiega dość łagodnie i nie wymaga podawania antybiotyków. Jeśli jednak salmonelloza dotyczy pacjentów z obniżoną odpornością, może spowodować wystąpienie postaci pozajelitowych oraz uogólnionych. W przypadku salmonellozy narządowej lub uogólnionej, a także wtedy, gdy choroba dotyka pacjentów szczególnie narażonych na jej ciężki przebieg, zaleca się stosowanie antybiotyków.
Salmonella – objawy zatrucia i leczenie zakażenia
Spis treści
Bakterie z rodzaju Salmonella
Salmonellowe zatrucia pokarmowe spowodowane są zakażeniem pałeczkami z rodziny Enterobacteriaceae. Są to najczęściej bakterie należące do gatunku Salmonella enterica oraz bongori. Spokrewnione z nimi Salmonella typhi i paratyphi powodują wystąpienie duru oraz paraduru brzusznego.
Zakażenie następuje drogą pokarmową – poprzez spożycie wody lub pokarmu zawierającego pałeczki Salmonelli. Najczęściej są to jaja oraz mięso (nie tylko drobiowe) i jego przetwory. Ważnym źródłem zakażenia są również osoby będące bezobjawowymi nosicielami, które uczestniczą w produkcji i przygotowywaniu żywności, nieświadomie doprowadzając do przeniesienia bakterii.
Do wywołania salmonellozy wystarczy spożycie 105–108 bakterii. Okres wylęgania, czyli czas od spożycia zakażonego pokarmu do wystąpienia objawów, wynosi od 8 do 36 godzin.
W celu ustalenia rozpoznania salmonellozy przydatne okazuje się wykonanie posiewu stolca, ewentualnie wyizolowanie bakterii z krwi lub płynów ustrojowych, takich jak mocz, płyn mózgowo-rdzeniowy i żółć. Czasem, w przypadku wątpliwości diagnostycznych, wykonuje się badania obrazowe przewodu pokarmowego, takie jak USG, RTG oraz tomografia komputerowa.
To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny
Objawy salmonelli
Wyróżniamy trzy postacie kliniczne salmonellozy. Pierwsza z nich, występująca zdecydowanie najczęściej, to postać żołądkowo-jelitowa. Charakteryzuje się nagłym wystąpieniem objawów, które następnie utrzymują się przez kilka dni. Należą do nich:
- napadowe bóle brzucha przypominające kolkę,
- gorączka, z reguły poniżej 38°C,
- nudności i wymioty,
- ból głowy,
- biegunka.
Stolce są najczęściej wodniste, mogą zawierać domieszkę śluzu albo krwi. Ponadto sporadycznie obserwuje się powiększenie wątroby i śledziony.
Podczas badania brzucha stwierdza się bolesność w obrębie podbrzusza i odgłosy przelewania. Czasami żołądkowo-jelitowa postać salmonellozy sprawia problemy diagnostyczne, ponieważ może przypominać obraz występujący podczas zapalenia wyrostka robaczkowego, trzustki lub niedrożności przewodu pokarmowego i tym samym wymagać wykonania badań różnicujących.
Co to jest salmonelloza narządowa?
W przypadku gdy bakteriom uda się przedostać z jelit do krwiobiegu, mogą one stać się przyczyną stanu zapalnego wielu innych narządów, wywołując w ten sposób szeroki wachlarz możliwych objawów. Chorobę o takim przebiegu nazywamy postacią narządową salmonellozy, inaczej ogniskową. Może ona dotyczyć:
- dróg żółciowych,
- trzustki,
- układu moczowego,
- układu oddechowego (zapalenie płuc oraz ropnie),
- układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych),
- układu sercowo-naczyniowego (zapalenie mięśnia sercowego, wsierdzia, osierdzia i żył),
- kości i stawów.
Zajęcie ośrodkowego układu nerwowego może spowodować wystąpienie ciężkich powikłań, do których należą m.in. zaburzenia równowagi, niedowłady, ruchy mimowolne kończyn oraz wodogłowie.
Postacie narządowe, z wyjątkiem zapalenia dróg żółciowych, dotyczą najczęściej osób z upośledzoną odpornością lub z poważnymi chorobami towarzyszącymi.
Ostatnia postać salmonellozy, nazywana uogólnioną, charakteryzuje się wyjątkowo ciężkim przebiegiem oraz wysoką śmiertelnością. W jej toku obserwujemy wysoką gorączkę o hektycznym charakterze (z dużymi wahaniami w ciągu doby), odwodnienie oraz objawy wstrząsu – obniżenie ciśnienia tętniczego, przyspieszenie czynności serca, drgawki oraz zaburzenia świadomości.
Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Salmonella – leczenie zatrucia
Wybór metody leczenia salmonellozy jest ściśle związany z postacią choroby. Postać żołądkowo-jelitowa, o ile przebiega łagodnie, nie wymaga podawania antybiotyków.
W przypadku salmonellozy narządowej lub uogólnionej, a także w sytuacji, gdy choroba dotyka pacjentów szczególnie narażonych na jej ciężki przebieg, zaleca się stosowanie antybiotyków. Najczęściej są to ciprofloksacyna, azytromycyna lub ceftriakson, podawane w okresie 5–7 dni.
Ponadto, niezależnie od postaci choroby, istotne jest wdrożenie leczenia objawowego. Z uwagi na zwiększoną utratę wody przez przewód pokarmowy oraz w wyniku gorączki podstawą leczenia jest odpowiednie nawadnianie.
Zastosowanie mają doustne płyny nawadniające (glukozowo-elektrolitowe). Ich skład jest tak skomponowany, aby ułatwiać wchłanianie i szybciej wyrównywać niedobory. W przypadku, gdy doustne przyjmowanie płynów jest niemożliwe, np. ze względu na wymioty, a pacjent jest odwodniony, konieczne może okazać się stosowanie płynoterapii dożylnej.
Kolejnym elementem jest odpowiednia dieta. Powinna być lekkostrawna, oparta na gotowanej skrobi (ziemniaki, ryż, makaron), wzbogacona o gotowane mięso i warzywa. Należy podawać posiłki o niedużej objętości, ale spożywane częściej niż zwykle.
Objawowe leczenie farmakologiczne salmonellozy zakłada podawanie leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz przeciwbiegunkowych, działających na zasadzie zwolnienia perystaltyki przewodu pokarmowego.
Przenoszeniu zakażenia zapobiega przede wszystkim codzienne zachowanie podstawowych zasad higieny oraz produkowanie żywności, jej przechowywanie i transport zgodnie z normami sanitarnymi.
Zatrucie Salmonellą
Jeszcze przez kilka tygodni lub nawet miesięcy po ustąpieniu objawów chorobowych bakterie mogą być obecne w kale pacjenta. Takie zjawisko nazywamy nosicielstwem pochorobowym albo przejściowym.
Niestety, u części pacjentów, nawet tych, u których zastosowano leczenie antybiotykiem, obecność bakterii utrzymuje się przewlekle. W takiej sytuacji wyróżniamy trzy formy nosicielstwa, w zależności od tego, w jakiej lokalizacji wykrywana jest obecność bakterii. Obserwujemy nosicielstwo:
- żółciowe – dotyczące głównie pacjentów, u których wcześniej stwierdzono nieprawidłowości w obrębie pęcherzyka żółciowego, np. kamicę,
- jelitowe – występujące u chorych z polipowatością lub uchyłkowatością jelita,
- moczowe – najczęściej dotykające osoby z wadami wrodzonymi układu moczowego.
Badania na nosicielstwo pałeczek z rodzaju Salmonella , a także Shigella, wykonywane są przez Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne.
Opublikowano: 01.10.2013;
aktualizacja: 20.09.2017
Oceń:
4.8
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marta Maruszak
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Warszawie. Obecnie odbywa staż podyplomowy. Uczestniczyła w pracach kół naukowych. Interesuje się zagadnieniami związanymi z leczeniem chorób zakaźnych.
70
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 01.09.2022
opublikowany 01.09.2022