Złamanie w obrębie miednicy – charakterystyka
Miednica składa się z wielu elementów; przede wszystkim z połączonych ze sobą w jedną kość miedniczą kości kulszowych, łonowych i biodrowych, dodatkowych elementów z nią połączonych: kości krzyżowej, guzicznej i stawów biodrowych oraz połączeń z tymi elementami: stawów krzyżowo-biodrowych i spojenia łonowego. Podczas urazu miednicy może dojść do uszkodzenia każdej z tych części oraz niektórych narządów wewnętrznych znajdujących się w jamie brzusznej oraz położonych w miednicy. Dlatego urazy miednicy są bardzo niebezpieczne dla życia ludzkiego i wskazana jest natychmiastowa pomoc lekarska.
Jakie są przyczyny złamania miednicy?
Do złamań miednicy dochodzi najczęściej w wyniku przygniecenia ciężkim przedmiotem (np. gruzem), upadku z wysokości lub wypadku komunikacyjnego z najechaniem pojazdu na poszkodowanego lub przeniesieniem siły urazu na kończyny dolne pasażera samochodu. W przypadku starszych osób do złamania dochodzi najczęściej w wyniku przewrócenia się z pozycji stojącej na podłogę lub chodnik.
Ze względu na skomplikowaną budowę miednicy wyróżnia się łącznie 10 stopni jej złamań. Podział uwzględnia:
- złamania proste ze złamaniami przedniej lub tylnej ściany lub kolumny miednicy;
- złamania złożone zawierające co najmniej dwa ze złamań prostych;
- złamania zamknięte i otwarte;
- złamania dotyczące tylko miednicy i złamania z uszkodzeniem: narządów jamy brzusznej, narządów moczowo-płciowych, klatki piersiowej lub głowy;
- złamania izolowane dotyczące jednej kości: łonowej, kulszowej lub biodrowej;
- złamania wielomiejscowe obejmujące urazy kości miednicy i dodatkowo uszkodzenie stawów krzyżowo-biodrowych, spojenia łonowego lub innego elementu.
Czytaj również: Ostrogi piętowe – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby
Objawy złamania miednicy
Objawy złamania miednicy obejmują:
- ból samoistny w okolicy urazu;
- obrzęk i zasinienie okolicy;
- bóle w obrębie jamy brzusznej;
- bóle nasilające się przy ruchach kończyn;
- skrócenie kończyny dolnej;
- zniekształcenie obrysów miednicy;
- drętwienie lub mrowienie w pachwinie lub w nogach;
- zmiany w obrębie unaczynienia kończyn dolnych;
- trudności w oddawaniu moczu (uszkodzenie pęcherza lub cewki moczowej);
- może towarzyszyć uszkodzenie narządów jamy brzusznej, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej i połączone jest z wypłynięciem niewielkiej ilości moczu i krwi.
Pierwsza pomoc przy złamaniach miednicy
Pierwsza pomoc wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ zawsze trzeba uwzględnić możliwe uszkodzenia narządów wewnętrznych. Poszkodowanego nie należy przemieszczać. W przypadku podejrzenia urazu miednicy należy:
- ułożyć chorego w bezpiecznej pozycji; najlepiej płasko na plecach;
- kończyny i miednicę unieruchomić podkładając pod kolana zrolowany koc;
- okolice lędźwi wypełnić tkaniną tak, aby wypełnić przestrzeń pomiędzy nimi, a podłożem;
- głowę unieść i odchylić do tył i odwrócić na bok, aby udrożnić drogi oddechowe;
- przykryć chorego ciepłym grubym kocem;
- zadzwonić po pogotowie.
Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie naczyniaka na kręgosłupie
Leczenie złamań miednicy
Prognoza dla pacjenta ze złamaniem miednicy jest uwarunkowana stopniem złamania i towarzyszącymi mu dodatkowymi powikłaniami. Poważne złamania złożone miednicy mogą być nawet śmiertelne. W szpitalu lekarz wykonuje badanie manualne okolic miednicy oraz zleca badanie RTG potwierdzające złamanie i jego lokalizację. Czasem konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej. Licząc się z tym, że mogło dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych lekarz wykonuje zwykle badanie per rectum, by sprawdzić, czy nie doszło do złamań i krwawienia z odbytu. W przypadku uszkodzenia cewki moczowej występuje krwiak w kroczu oraz krwawienie z cewki. Jeśli pacjentka jest w wieku rozrodczym, wykonuje się test ciążowy. Krwawienie w miednicy i wydzielanie innych płynów sprawdza się badaniem ultrasonograficznym.
Leczenie złamań miednicy opiera się na leczeniu zachowawczym lub operacyjnym. To pierwsze jest wykorzystywane tylko przy prostych złamaniach, bez powikłań. Zaleca się leżenie w łóżku przez 4 tygodnie w ułożeniu zmniejszającym napięcie mięśni oraz podawanie leków przeciwbólowych. Leczenie operacyjne jest konieczne przy złamaniach niestabilnych, z przemieszczeniem odłamów kostnych oraz z powikłaniami, dotyczących okolicy stawów krzyżowo-biodrowych oraz urazów z uszkodzeniem narządów jamy brzusznej lub miednicy. Złamania z przemieszczeniem wymagają nastawiania ręcznego lub za pomocą wyciągu. Po nastawieniu zakłada się na kończyny i miednicę opatrunek gipsowy na okres 6-8 tygodni. W przypadku urazu powikłanego uszkodzeniem narządów wewnętrznych leczenie obejmuje współpracę lekarza ortopedy, chirurga ogólnego oraz urologa. Uszkodzenia takie wymagają prawie zawsze natychmiastowej operacji. W przypadku ciężkiego obrażenia z masywnym krwotokiem, chory wymaga leczenia przeciwwstrząsowego.
Rehabilitacja po złamaniu miednicy
Kontynuacją leczenia złamanej miednicy powinna być rehabilitacja prowadzona pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Rehabilitacja obejmuje:
- we wczesnym okresie pooperacyjnym działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na gips, z zespalającymi częściami metalowymi odłamy kostne) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości;
- fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy prądy impulsowe małej częstotliwości;
- masaż tkanek głębokich okolicy miednicy zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie;
- terapię manualną, która może się okazać przydatna po uzyskaniu pełnego zrostu miednicy w późniejszych ograniczeniach ruchomości, które mogą dotyczyć najczęściej stawów biodrowych oraz krzyżowo-biodrowych. Za pomocą odpowiedniej techniki mobilizacji można zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz poprawić ruchomość;
- kinesiotaping, czyli oklejanie specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji;
- w razie uszkodzenia nerwów kończyny dolnej – neuromobilizację, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych. Technika pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.
Czytaj również: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania
Złamanie miednicy – ćwiczenia
Po złamaniu kości miednicy zaleca się także kinezyterapię , czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych po uzyskaniu zrostu kości. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia w odciążeniu, najlepiej na łóżku; ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia izometryczne mięśni kończyn dolnych oraz dolnego tułowia, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową.
Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację oraz elastyczność tkanek miękkich. Na końcu stosujemy ćwiczenia całego tułowia, ogólnousprawniające, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę mięśni tułowia, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyn, najlepiej metodą PNF . Dążymy do tego aby wszystkie ruchy kończyn były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,
Powikłania po złamaniu miednicy
Urazy miednicy są najczęściej bardzo poważne dlatego obarczone mogą być dużą liczbą powikłań. Obejmują one:
- nieprawidłowy zrost kości;
- różnicę w długości nóg;
- przewlekłe bóle w dolnej części pleców;
- zaburzenie funkcji nerwów (zwłaszcza nerwu kulszowego);
- ryzyko zakrzepowego zapalenia żył;
- zespół ciasnoty w miednicy;
- długotrwałe krwawienie na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych;
- dysfunkcję seksualną;
- uszkodzenie narządów wewnętrznych w jamie brzusznej, pęcherza i cewki moczowej.
Czytaj również: Stłuczenie żeber – objawy i domowe sposoby leczenia stłuczonych żeber
