Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Złamanie w obrębie miednicy – charakterystyka

Miednica składa się z wielu elementów; przede wszystkim z połączonych ze sobą w jedną kość miedniczą kości kulszowych, łonowych i biodrowych, dodatkowych elementów z nią połączonych: kości krzyżowej, guzicznej i stawów biodrowych oraz połączeń z tymi elementami: stawów krzyżowo-biodrowych i spojenia łonowego. Podczas urazu miednicy może dojść do uszkodzenia każdej z tych części oraz niektórych narządów wewnętrznych znajdujących się w jamie brzusznej oraz położonych w miednicy. Dlatego urazy miednicy są bardzo niebezpieczne dla życia ludzkiego i wskazana jest natychmiastowa pomoc lekarska.

Jakie są przyczyny złamania miednicy?

Do złamań miednicy dochodzi najczęściej w wyniku przygniecenia ciężkim przedmiotem (np. gruzem), upadku z wysokości lub wypadku komunikacyjnego z najechaniem pojazdu na poszkodowanego lub przeniesieniem siły urazu na kończyny dolne pasażera samochodu. W przypadku starszych osób do złamania dochodzi najczęściej w wyniku przewrócenia się z pozycji stojącej na podłogę lub chodnik.

Ze względu na skomplikowaną budowę miednicy wyróżnia się łącznie 10 stopni jej złamań. Podział uwzględnia:

• złamania proste ze złamaniami przedniej lub tylnej ściany lub kolumny miednicy;
• złamania złożone zawierające co najmniej dwa ze złamań prostych;
• złamania zamknięte i otwarte;
• złamania dotyczące tylko miednicy i złamania z uszkodzeniem: narządów jamy brzusznej, narządów moczowo-płciowych, klatki piersiowej lub głowy;
• złamania izolowane dotyczące jednej kości: łonowej, kulszowej lub biodrowej;
• złamania wielomiejscowe obejmujące urazy kości miednicy i dodatkowo uszkodzenie stawów krzyżowo-biodrowych, spojenia łonowego lub innego elementu.

Czytaj również: Ostrogi piętowe – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby

Objawy złamania miednicy

Objawy złamania miednicy obejmują:

• ból samoistny w okolicy urazu;
• obrzęk i zasinienie okolicy;
• bóle w obrębie jamy brzusznej;
• bóle nasilające się przy ruchach kończyn;
• skrócenie kończyny dolnej;
• zniekształcenie obrysów miednicy;
• drętwienie lub mrowienie w pachwinie lub w nogach;
• zmiany w obrębie unaczynienia kończyn dolnych;
• trudności w oddawaniu moczu (uszkodzenie pęcherza lub cewki moczowej);
• może towarzyszyć uszkodzenie narządów jamy brzusznej, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej i połączone jest z wypłynięciem niewielkiej ilości moczu i krwi.

Pierwsza pomoc przy złamaniach miednicy

Pierwsza pomoc wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ zawsze trzeba uwzględnić możliwe uszkodzenia narządów wewnętrznych. Poszkodowanego nie należy przemieszczać. W przypadku podejrzenia urazu miednicy należy:

• ułożyć chorego w bezpiecznej pozycji; najlepiej płasko na plecach;
• kończyny i miednicę unieruchomić podkładając pod kolana zrolowany koc;
• okolice lędźwi wypełnić tkaniną tak, aby wypełnić przestrzeń pomiędzy nimi, a podłożem;
• głowę unieść i odchylić do tył i odwrócić na bok, aby udrożnić drogi oddechowe;
• przykryć chorego ciepłym grubym kocem;
• zadzwonić po pogotowie.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie naczyniaka na kręgosłupie

Leczenie złamań miednicy

Prognoza dla pacjenta ze złamaniem miednicy jest uwarunkowana stopniem złamania i towarzyszącymi mu dodatkowymi powikłaniami. Poważne złamania złożone miednicy mogą być nawet śmiertelne. W szpitalu lekarz wykonuje badanie manualne okolic miednicy oraz zleca badanie RTG potwierdzające złamanie i jego lokalizację. Czasem konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej. Licząc się z tym, że mogło dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych lekarz wykonuje zwykle badanie per rectum, by sprawdzić, czy nie doszło do złamań i krwawienia z odbytu. W przypadku uszkodzenia cewki moczowej występuje krwiak w kroczu oraz krwawienie z cewki. Jeśli pacjentka jest w wieku rozrodczym, wykonuje się test ciążowy. Krwawienie w miednicy i wydzielanie innych płynów sprawdza się badaniem ultrasonograficznym.

Leczenie złamań miednicy opiera się na leczeniu zachowawczym lub operacyjnym. To pierwsze jest wykorzystywane tylko przy prostych złamaniach, bez powikłań. Zaleca się leżenie w łóżku przez 4 tygodnie w ułożeniu zmniejszającym napięcie mięśni oraz podawanie leków przeciwbólowych. Leczenie operacyjne jest konieczne przy złamaniach niestabilnych, z przemieszczeniem odłamów kostnych oraz z powikłaniami, dotyczących okolicy stawów krzyżowo-biodrowych oraz urazów z uszkodzeniem narządów jamy brzusznej lub miednicy. Złamania z przemieszczeniem wymagają nastawiania ręcznego lub za pomocą wyciągu. Po nastawieniu zakłada się na kończyny i miednicę opatrunek gipsowy na okres 6-8 tygodni. W przypadku urazu powikłanego uszkodzeniem narządów wewnętrznych leczenie obejmuje współpracę lekarza ortopedy, chirurga ogólnego oraz urologa. Uszkodze­nia takie wymagają prawie zawsze natychmiastowej operacji. W przypadku ciężkiego obrażenia z masywnym krwotokiem, chory wymaga leczenia przeciwwstrząsowego.

Rehabilitacja po złamaniu miednicy

Kontynuacją leczenia złamanej miednicy powinna być rehabilitacja prowadzona pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Rehabilitacja obejmuje:

• we wczesnym okresie pooperacyjnym działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na gips, z zespalającymi częściami metalowymi odłamy kostne) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości;
• fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy prądy impulsowe małej częstotliwości;
• masaż tkanek głębokich okolicy miednicy zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie;
• terapię manualną, która może się okazać przydatna po uzyskaniu pełnego zrostu miednicy w późniejszych ograniczeniach ruchomości, które mogą dotyczyć najczęściej stawów biodrowych oraz krzyżowo-biodrowych. Za pomocą odpowiedniej techniki mobilizacji można zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz poprawić ruchomość;
• kinesiotaping, czyli oklejanie specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji;
• w razie uszkodzenia nerwów kończyny dolnej – neuromobilizację, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych. Technika pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.

Czytaj również: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania

Złamanie miednicy – ćwiczenia

Po złamaniu kości miednicy zaleca się także kinezyterapię , czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych po uzyskaniu zrostu kości. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia w odciążeniu, najlepiej na łóżku; ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia izometryczne mięśni kończyn dolnych oraz dolnego tułowia, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową.

Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację oraz elastyczność tkanek miękkich. Na końcu stosujemy ćwiczenia całego tułowia, ogólnousprawniające, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę mięśni tułowia, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyn, najlepiej metodą PNF . Dążymy do tego aby wszystkie ruchy kończyn były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,

Powikłania po złamaniu miednicy

Urazy miednicy są najczęściej bardzo poważne dlatego obarczone mogą być dużą liczbą powikłań. Obejmują one:

• nieprawidłowy zrost kości;
• różnicę w długości nóg;
• przewlekłe bóle w dolnej części pleców;
• zaburzenie funkcji nerwów (zwłaszcza nerwu kulszowego);
• ryzyko zakrzepowego zapalenia żył;
• zespół ciasnoty w miednicy;
• długotrwałe krwawienie na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych;
• dysfunkcję seksualną;
• uszkodzenie narządów wewnętrznych w jamie brzusznej, pęcherza i cewki moczowej.

Czytaj również: Stłuczenie żeber – objawy i domowe sposoby leczenia stłuczonych żeber