Co to jest tężec?
Tężec jest chorobą zakaźną wywołaną przez beztlenowe bakterie Clostridium tetanii. Zarodniki tych pałeczek bytują w glebie przez wiele lat. Laseczki t ęż camogą być także obecne w kurzu domowym, błocie oraz wodzie.
Do zakażania tężcem dochodzi najczęściej w wyniku uszkodzenia skóry i zanieczyszczenia rany najczęściej głębokiej lub miażdżonej. Czasem miejscem wniknięcia zarazka do organizmu może być otarty naskórek.
Okres wylęgania choroby jest zróżnicowany i wynosi od 2 do 50 dni. bakterie namnażają się i produkują silną toksynę – tetanospazminę, która powoduje silny skurcz mięsni. Objawy zakażenia tężcem są dość charakterystyczne. Początkowo zakażenie tężcem, objawia się skurczem mięsni twarzy – szczękościsk, trudności w przełykaniu, pojawia się tzw. uśmiech sardoniczny. W wyniku porażenia mięśni grzbietu, tułów może wygiąć się w łuk. Ponadto mogą wystąpić drgawki. Chory na tężec ma trudności w oddychaniu, które może prowadzić do śmierci.
Przeczytaj: Szczepienie przeciw polio – zwykłe czy skojarzone?
Częstość zakażeń tężcem
Szczepienia ochronne przeciwko tężcowi zostały wprowadzone w latach 40 XX wieku. Zapadalność na tężca systematycznie spada i związane jest to z obowiązkowymi szczepieniami. Najwyższa zachorowalność na tężec występuje u osób po 50 roku życia. Śmiertelność jest dość wysoka wynosi 30%.
W krajach trzeciego świata, w których występują złe warunki sanitarne, często występują zakażenia okołoporodowe noworodków. Do zakażenia dochodzi w wyniku zanieczyszczenia pępowiny. Objawy pojawiają się w ciągu 3-10 dni.
Profilaktyka tężca
Podstawową profilaktykę tężca stanowią szczepienia ochronne. W Polsce jedyną formą szczepionki przeciw tężcowi jest toksoid (anatoksyna). Toksoid otrzymuje się z toksyny tężcowej izolowanej z hodowli Clostridium tetani. Bakterie pozbawia się zjadliwości formaldehydem lub inaktywuje termicznie. Szczepienia przeciw tężcowi są obowiązkowe wśród dzieci i młodzieży i prowadzone są według kalendarza szczepień. Dzieci i młodzież szczepione są według następującego schematu (na 2013 rok):
I szczepienie – 2 miesiąc życia,
II szczepienie przełom 3 i 4 miesiąca życia – (po 6 tygodniach od poprzedniego),
III szczepienie – 5 miesiąc życia (po 6 tygodniach od szczepienia poprzedniego)
IV szczepienie- 16-18 miesiąc życia.
Następnie przeprowadza się szczepienia przypominające przeciwko tężcowi:
I – 6 rok życia
II – 14 rok życia
III – 19 rok życia (lub ostatni rok nauki)
Dzieci do 2 roku życia szczepi się szczepionką skojarzoną przeciwko błonicy, tężcowi
i krztuścowi (DTP lub DTaP). Szczepionka oznaczona symbolem DTP zawiera komórki krztuśca, w przeciwieństwie do DTaP.
Osoby dorosłe powinny co 10 lat (od 19 roku życia) przyjmować szczepionki przypominające Td. Należy pamiętać, że odporność nabyta po szczepieniu zmniejsza się wraz z wiekiem oraz czasem jaki upłynął od szczepienia.
Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko tężcowi
Podawanie szczepionek przeciwko tężcowi jest przeciwwskazane u dzieci i dorosłych, u których wystąpiły po uprzednim szczepieniu ciężkie objawy poszczepienne, w postaci wstrząsu anafilaktycznego.
Nie wolno także podawać dawek przypominających zbyt często zwiększa się wówczas ryzyko wystąpienia nadwrażliwości. Związane jest to z podaniem antygenu, zawartego w szczepionce osobie mającej wysokie miano swoistych przeciwciał w krwi.
Surowice przeciwtężcowe
Osoby, których ciągłość skóry została przerwana w wyniku zranienia, zmiażdżenia lub ukłucia oraz nie były szczepione przeciwko tężcowi w ciągu ostatnich 10 latach podaje się antytoksynę tężcową. Surowica przeciwtężcowa zawiera gotowe przeciwciała, które wiążą obecną we krwi toksynę tężcową. Jednakże po podaniu takiej surowicy, które zawiera obce gatunkowo białko może wystąpić reakcja alergiczna. W Polsce dostępna jest surowica końska oraz znacznie bezpieczniejsza immunoglobulina przeciwtężcowa ludzka.
U osób, których występuje wysokie ryzyko zakażenia tężcem dodatkowo podaje się szczepionkę tężcową lub tężcowo-błoniczą.
Należy pamiętać, iż zawsze trzeba zabezpieczyć rany przed zakażeniem, a w przypadku ran głębokich i rozległych zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub pogotowie w celu otrzymania szczepionki lub surowicy przeciwtężcowej.
