Prolaktyna – kiedy badać poziom prolaktyny?
Prolaktyna (hormon prl) jest hormonem wytwarzanym w przysadce mózgowej. Podczas ciąży przygotowuje gruczoły sutkowe do laktacji. Prolaktyna u kobiet karmiących piersią blokuje owulację i menstruację w pierwszych miesiącach po porodzie.
Poziom prolaktyny oznacza się w celu ustalenia przyczyn mlekotoku i hirsutyzmu (nadmiernego owłosienia typu męskiego, które występuje u kobiet).
Badanie prolaktyny wykonuje się w:
- diagnostyce przyczyn niepłodności,
- zaburzeń owulacji,
- zaburzeń miesiączkowania,
- diagnostyce gruczolaka przysadki.
Badanie prolaktyny u mężczyzn wykonuje się w przypadku podejrzenia gruczolaka przysadki, przy zanikach popędu seksualnego czy zaburzeniach erekcji.
Badanie prolaktyny – jak się przygotować?
Pacjent powinien być na czczo do 12 godzin przed pobraniem oraz unikać sytuacji stresowych i wysiłku fizycznego, gdyż może to zaburzyć wiarygodność wyniku prolaktyny. Na 24 godziny przed badaniem prolaktyny zaleca się unikanie stymulacji sutków i stosunku płciowego.
U kobiet, w zależności od powodu z jakiego oznaczane jest stężenie prolaktyny w surowicy, może być konieczne wykonanie oznaczenia na początku cyklu miesiączkowego. W celu wykonania oznaczenia poziomu prolaktyny, konieczne jest uzyskanie od pacjenta próbki krwi (badanie krwi).
Normy prolaktyny – jak odczytać wyniki prolaktyny?
Prolaktyna jest hormonem, który wydziela się w organizmie pulsacyjnie. W związku z tym konieczne jest pobranie trzech próbek krwi, w 15–20 minutowym odstępie. Należy także pamiętać, że zakres normy prolaktyny różni się w zależności od laboratorium.
Wartości referencyjne dla poziomu prolaktyny we krwi u kobiet wynoszą to: w fazie folikularnej – do 0,9nmol/l, w fazie lutealnej do – 1,8nmol/l. Poziom prolaktyny u mężczyzn powinien natomiast wynosić do 0,7 nmol/l.
Podwyższona prolaktyna – co to znaczy?
Za wysoka prolaktyna (wzrost stężenia prolaktyny powyżej górnej granicy normy) może świadczyć o niektórych chorobach. Należy wymienić tu m.in.: gruczolaka przysadki (wówczas stężenia prolaktyny wynoszą zazwyczaj > 9 nmol/l), współistniejącą niedoczynność tarczycy czy zespół policystycznych jajników i chorobę Addisona. Nieprawidłowy wynik prolaktyny zwiastuje także choroby podwzgórza, uraz głowy, niewydolność wątroby, a także ektopowe wydzielanie prolaktyny.
Wyniki wskazujące na za dużo prolaktyny w organizmie mogą wynikać również ze stosowania niektórych leków (należy wymienić tu: estrogeny i doustne środki antykoncepcyjne, leki przeciwpadaczkowe, H2-blokery, leki przeciwpsychotyczne).
Za wysoki poziom prolaktyny może wynikać z przyczyn fizjologicznych. Zwiększenie poziomu prolaktyny występuje: w ciąży (prolaktyna w ciąży), po stymulacji piersi, w okresie laktacji, w sytuacjach stresowych.
Niska prolaktyna – co oznacza za niska prolaktyna?
Należy zaznaczyć, że niektóre leki mają wpływ na wzrost lub spadek stężenia hormonu prl (obniżenie prolaktyny). Z tego powodu pacjent powinien skonsultować z lekarzem wszystkie przyjmowane i stosowane leki.
Niski poziom prolaktyny w wynikach badań krwi (spadek stężenia prolaktyny poniżej dolnej granicy normy) może świadczyć o niedoczynności przysadki i stosowaniu farmaceutyków, takich jak m.in.: agoniści dopaminy, pochodne sporyszu, lewodopa czy klonidyna.
