Orlistat – co to jest?
Orlistat to substancja czynna stosowana w leczeniu otyłości. Jej głównym zadaniem jest wspomaganie procesu odchudzania poprzez zmniejszenie wchłaniania tłuszczu w przewodzie pokarmowym. Orlistat silnie i odwracalnie hamuje lipazę (enzym trawiący zjedzone przez nas tłuszcze), wytwarzaną w przewodzie pokarmowym. Lipaza doprowadza do rozkładu tłuszczy na łatwo wchłanialne z jelit do krwi wolne kwasy tłuszczowe i monoglicerydy. Orlistat dołącza się do lipazy w świetle żołądka i jelita cienkiego, czyniąc ją nieaktywną. Ta inaktywacja zapobiega trawieniu tłuszczy, co prowadzi do zmniejszenia wchłaniania wolnych kwasów tłuszczowych do krwiobiegu. Niestrawione tłuszcze nie mogą zostać wchłonięte i są wydalane z organizmu w stolcu. Przy stosowaniu zalecanej dawki leku, zahamowane w ten sposób będzie wchłanianie około 30% tłuszczu z diety. W efekcie przyswajamy mniej kalorii z pożywienia, co będzie się wiązać z szybszą utratą masy ciała. Orlistat prowadzi również do spadku stężenia cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL w badaniach laboratoryjnych.
Badania wykazały ponadto, że orlistat korzystnie wpływa na metabolizm węglowodanów, dzięki czemu może zmniejszać częstość występowania cukrzycy u pacjentów z upośledzoną tolerancją glukozy. Dodatkowo znacząco obniża poziom kwasu moczowego w surowicy u dorosłych pacjentów, więc może zapobiegać zachorowaniu na dnę moczanową.
Wskazania do stosowania orlistatu
Wskazania do stosowania orlistatu obejmują:
leczenie pacjentów z otyłością, z indeksem masy ciała (BMI) równym lub większym niż 30 kg/m2, jednocześnie z zastosowaniem umiarkowanie niskokalorycznej diety;
leczenie pacjentów z nadwagą, z indeksem masy ciała (BMI) równym lub większym niż 28 kg/m2 z występującymi równocześnie czynnikami ryzyka, jednocześnie z zastosowaniem umiarkowanie niskokalorycznej diety. Te czynniki ryzyka to m.in. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 czy inne problemy zdrowotne związane z nadwagą.
W jakich preparatach znajduje się orlistat?
Aktualnie w Polsce jedynym preparatem i jednocześnie lekiem zawierającym orlistat, który jest dopuszczony do obrotu na terenie naszego kraju, jest Xenical. Na opakowanie składają się twarde, turkusowe kapsułki, z których każda zawiera 120 mg orlistatu. Zalecana dawka to trzy kapsułki dziennie, które należy przyjąć przed lub w czasie jedzenia lub do godziny po spożyciu każdego głównego posiłku. Upraszczając, należy zażyć 1 kapsułkę leku w czasie śniadania, obiadu oraz kolacji. Jeśli okazjonalnie pacjent opuści posiłek lub zje posiłek bez tłuszczu, może pominąć tę dawkę tego leku. Dawka większa niż 120 mg 3 razy na dobę nie prowadzi do uzyskania większych korzyści w związku z utratą masy ciała.
Przeczytaj również
Ozempic – zastosowanie, działanie, skutki uboczne, odchudzanie, cena
Orlistat a chudnięcie. Czy orlistat hamuje apetyt?
Jaki jest mechanizm działania orlistatu? Orlistat wspomaga proces chudnięcia poprzez zmniejszenie wchłaniania tłuszczu w przewodzie pokarmowym, co w efekcie zmniejsza liczbę przyswajanych przez organizm kalorii. Działanie orlistatu nie jest jednak związane z hamowaniem apetytu, ponieważ nie działa on bezpośrednio na zlokalizowany w mózgu ośrodek głodu i sytości. Warto mieć to na uwadze przed rozpoczęciem farmakoterapii, ponieważ w trakcie stosowania leku nadal możemy odczuwać głód i subiektywną potrzebę jedzenia. Dlatego tak istotne jest przestrzeganie zrównoważonej, umiarkowanie niskokalorycznej diety, w której 30% kalorii pochodzi z tłuszczów. Zaleca się, aby dieta ta była bogata w owoce i warzywa, a dobowe spożycie tłuszczów, węglowodanów i białek było rozłożone na 3 główne posiłki, w trakcie których powinno się zażyć lek. Przekąski bogate w tłuszcz, takie jak czekolada czy ciastka mogą zmniejszać skuteczność leczenia, dlatego należy ich unikać. Aby osiągnąć maksymalne efekty leczenia, nie można również zapominać o regularnej aktywności fizycznej.
Redukcja masy ciała zwykle zaczyna się w ciągu 2 tygodni od rozpoczęcia stosowania orlistatu. Widoczne efekty pacjenci obserwują zazwyczaj po przekroczeniu 2 miesięcy stosowania leku. Średnia utrata masy ciała u pacjentów do końca 6 miesięcy stosowania orlistatu wynosi około 5,6 kg. Dodatkowo powoduje on również zauważalną redukcję obwodu talii.
Należy zaprzestać stosowanie orlistatu, jeżeli pacjent nie utracił co najmniej 5% początkowej masy ciała w czasie 12 tygodni przyjmowania leku.
Orlistat – przeciwwskazania
Ważne, aby przed rozpoczęciem farmakoterapii poinformować lekarza o wszystkich znanych problemach zdrowotnych. W ten sposób będzie on w stanie ocenić, czy leczenie orlistatem będzie dla danego pacjenta bezpieczne. Leku tego nie należy stosować, jeśli:
u pacjenta stwierdzono alergię (uczulenie) na orlistat lub którykolwiek z pozostałych składników preparatu,
u pacjenta występuje przewlekły zespół złego wchłaniania,
u pacjenta występuje cholestaza, czyli zastój żółci.
Nie zaleca się stosowania leku Orlistat w czasie ciąży i w okresie karmienia piersią, ponieważ nie stwierdzono, czy lek przenika do mleka matek karmiących.
Należy zachować ostrożność u pacjentów z epilepsją, którzy biorą orlistat. Powód? Lek ten może wpłynąć na niestabilność leczenia przeciwpadaczkowego u pacjentów z padaczką, przez obniżenie wchłaniania leków przeciwpadaczkowych, co w konsekwencji może prowadzić do wystąpienia napadów padaczkowych.
Orlistat należy przyjmować wyłącznie ze wskazań medycznych, kierując się zaleceniami lekarza.
Przeczytaj również:
Zastrzyki na odchudzanie – rodzaje, skuteczność, bezpieczeństwo
Orlistat – skutki uboczne
Działania niepożądane związane z zażywaniem orlistatu to w większości zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Prawdopodobieństwo wystąpienia tych objawów zwiększa się w przypadku, gdy preparat jest przyjmowany z dietą o dużej zawartości tłuszczu, dlatego należy stosować się do zalecanych 30% zawartości tłuszczów w diecie. Pozytywną informacją jest fakt, że częstość tych nieprzyjemnych zjawisk zazwyczaj ulega zmniejszeniu po dłuższym okresie zażywania leku. Warto pamiętać, że każdą sytuację wystąpienia skutków ubocznych należy skonsultować z lekarzem i stosować się do jego zaleceń.
Bardzo często zgłaszane powikłania stosowania tego leku to: ból głowy, zakażenia górnych dróg oddechowych, bóle brzucha, dyskomfort, plamienie tłuszczowe z odbytu, gazy z wydzieliną, parcie na stolec, tłuszczowe i oleiste stolce, wzdęcie z oddawaniem gazów, płynne stolce, częstsze oddawanie stolca, hipoglikemia (u niektórych pacjentów z cukrzycą) oraz grypa.
Często obserwowane działania niepożądane to: zakażenia dolnych dróg oddechowych, ból odbytu i dyskomfort, luźne stolce, nietrzymanie stolca, uczucie rozpierania, choroby zębów, choroby dziąseł, zakażenia dróg moczowych, zmęczenie, nieregularne miesiączkowanie oraz uczucie lęku.
Inne skutki uboczne o nieustalonej częstości, występujące w czasie stosowania orlistatu, to m.in.:
zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych w badaniach laboratoryjnych,
zmiany parametrów krzepliwości krwi w badaniach laboratoryjnych,
krwawienie z odbytu,
pojawienie się pęcherzy na skórze, które mogą pękać,
reakcje alergiczne w postaci świądu, wysypki, pokrzywki, bąbli, obrzęku naczynioruchowego, skurczu oskrzeli, trudności w oddychaniu i anafilaksja,
kamica żółciowa,
zapalenie trzustki,
zapalenie wątroby, które może się objawiać zażółceniem skóry i oczu, swędzeniem, ciemno zabarwionym moczem, bólem żołądka i tkliwością wątroby (ból w prawym nadbrzuszu, pod żebrami),
nefropatia szczawianowa, czyli nagromadzenie szczawianu wapnia w nerkach, co może prowadzić do kamicy nerkowej i niewydolności nerek.
Dodatkowo orlistat może zaburzać wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli witaminy A, D, E i K, poprzez zmniejszenie ich przyswajania z przewodu pokarmowego. Z tego powodu pacjenci powinni dbać o stosowanie zdrowej diety bogatej w owoce i warzywa oraz rozważyć codzienne przyjmowanie tych witamin w suplementach. Preparaty te należy zażywać w odstępie ponad 2 godzin po podaniu orlistatu lub przed snem, aby zapewnić odpowiedni stopień ich wchłonięcia.
W trakcie leczenia orlistatem zaleca się również stosowanie dodatkowych metod antykoncepcji, takich jak prezerwatywy, krążki dopochwowe czy wkładki wewnątrzmaciczne, ponieważ w przypadku ciężkiej biegunki działanie doustnych środków antykoncepcyjnych może zostać osłabione.
Przeczytaj również:
Tirzepatyd – jak działa? Preparaty, skutki uboczne, recepta, refundacja
Orlistat – koszt miesięcznej kuracji
Lek Xenical zawierający orlistat jest dostępny w formie opakowań zawierających 84 kapsułki, co przy zalecanym zażywaniu 3 kapsułek dziennie starcza na 28 dni. Cena za opakowanie, czyli za prawie cały miesiąc terapii, wynosi od 169,90 zł do 538,99 zł. Koszt, który musimy ponieść za jedno opakowanie leku, jest uzależniony od indywidualnej polityki cenowej danej apteki. Warto zaznaczyć, że Xenical nie jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, więc odpłatność za niego wynosi 100%.
Czy orlistat można kupić bez recepty?
W Polsce jednym preparatem zawierającym orlistat jest Xenical, który jest dostępny wyłącznie na receptę. W celu rozpoczęcia farmakoterapii konieczna jest więc wizyta u lekarza, który określi, czy stosowanie leku jest dla nas wskazane oraz zaplanuje z nami cały proces leczenia.
