Czym jest eknoglutyd – mechanizm działania
Eknoglutyd, oznaczany w badaniach pod tajemniczą nazwą XW003, jest nowym, długo działającym analogiem peptydu GLP-1 (glukagonopodobnego peptydu-1), opracowanym przez chińską firmę Sciwind Biosciences.
GLP-1 to naturalnie występujący w ludzkim organizmie hormon wydzielany przede wszystkim przez komórki układu pokarmowego w odpowiedzi na przyjmowany pokarm.
Agoniści receptora GLP-1, takie jak dobrze już znane medycynie np.: semaglutyd (Ozempic), dulaglutyd (Trulicity) czy liraglutyd (Saxenda) mobilizują trzustkę do wydzielania insuliny w odpowiedzi na glukozę przyjętą z pokarmem, obniżają produkcję glukagonu będącego hormonem działającym przeciwstawnie do insuliny, a także spowalniają opróżnianie żołądka, nasilając uczucie sytości po posiłku. Ich plejotropowe działanie od lat jest podstawą skutecznego leczenia powikłanej cukrzycy, której nierzadko towarzyszy otyłość.
Eknoglutyd na razie jest w zaawansowanej fazie testów i badań klinicznych, w których jego wyniki wyglądają na bardzo obiecujące i być może w niedalekiej przyszłości dołączy on do grona oficjalnie zarejestrowanych leków w regulowaniu poziomu glukozy i redukcji wagi.
Przeczytaj również:
Survodutyd – jak działa, wyniki leczenia, kiedy będzie dostępny
Eknoglutyd w leczeniu otyłości: wyniki badań klinicznych
Główne dane dotyczące skuteczności eknoglutydu w terapii otyłości i nadwagi pochodzą z niedawno opublikowanego badania klinicznego „SLIMMER”, przeprowadzonego w Chinach. W badaniu udział wzięło ponad 660 dorosłych pacjentów w wieku 18-75 lat. Były to osoby z BMI ≥ 28 kg/m² lub pacjenci z BMI ≥ 24 kg/m², ale dodatkowo mający co najmniej 1 schorzenie metaboliczne związane z wysoką masą ciała (stan przedcukrzycowy, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię czy bezdech senny).
W badaniu uczestnicy otrzymywali raz w tygodniu przez 40 tygodni podskórne iniekcje eknoglutydu w dawkach 1,2 mg leku, 1,8 mg leku, 2,4 mg leku lub placebo. Wyniki były imponujące, ponieważ pacjenci przyjmujący substancję czynną w różnych dawkach uzyskiwali redukcję masy ciała w zakresie od -9,1% dla dawki 1,2 mg, przez -10,9% przy dawce 1,8 mg, aż do -13,2% u osób przyjmujących lek w maksymalnej dawce, czyli 2,4 mg. Dla porównania średnia masa ciała osób przypisanych do grupy przyjmujących placebo zwiększyła się w tym czasie o 0,1%.
Badanie to przedłużono, aby sprawdzić potencjalny efekt redukcyjny leku przy stosowaniu przez dłuższy okres niż 40 tygodni i okazało się, że osoby przyjmujące najwyższą dawkę przez kolejne 8 tygodni łącznie średnio zmniejszyły swoją masę ciała o 15,4%! Wynik ten sugeruje możliwy potencjał stosowania leku przez dłuższy czas w celu postępującej redukcji masy ciała przy dłuższym stosowaniu.
Eknoglutyd a cukrzyca typu 2: skuteczność w kontroli glikemii
Ponieważ wiele osób z otyłością cierpi także na cukrzycę typu 2, ważne jest, aby przeprowadzić badania umożliwiające uznanie eknoglutydu za lek dwufunkcyjny.
W jednym z przeprowadzonych badań klinicznych, które obejmowało osoby chorujące na cukrzycę typu 2, uczestnicy otrzymywali eknoglutyd w dawkach 0,4 mg, 0,8 mg, 1,2 mg lub placebo przez 20 tygodni. Istotnym punktem końcowym badania w tej grupie chorych była redukcja HbA1c, czyli hemoglobiny glikowanej będącej markerem zaawansowania cukrzycy, o 1,9%. Obniżenie tego wskaźnika było istotnie większe niż w grupie placebo, a dodatkowo badani zgłaszali średni spadek masy ciała o ponad 5%.
Naukowcy opisują, że skuteczność eknoglutydu może być związana z wyjątkowym mechanizmem działania względem receptorów komórkowych, który poprawia efektywność wydzielania insuliny przy mniejszym nasyceniu receptorowym, w czym nie są tak wydajne pozostałe badane leki z grupy analogów GLP-1.
Wyniki te sugerują, że eknoglutyd może łączyć silny efekt odchudzający z dobrym działaniem hipoglikemicznym, co może mieć w przyszłości kluczowe znaczenie w leczeniu pacjentów z nadwagą i cukrzycą typu 2.
Przeczytaj również:
Orforglipron – jak działa? Kiedy będzie dostępny w Polsce?
Eknoglutyd – działania niepożądane i ograniczenia dotychczasowych badań
Jak każdy lek, eknoglutyd nie jest wolny od działań niepożądanych. Wśród uczestników badań ze zgłaszanych skutków ubocznych dominowały typowe objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: nudności, biegunka, zaparcia lub wymioty. Obserwowane były one najczęściej w fazie eskalacji dawki, a uczestnicy określali je jako łagodnie nasilone. Badacze wskazują, że profil działań niepożądanych nowego agonisty GLP-1 jest zbliżony do innych substancji z tej grupy leków.
W trakcie przeprowadzonych do tej pory badań nie zaobserwowano u uczestników cięższych incydentów niepożądanych związanych ze stosowaniem nowego leku, takich jak np.: ostre zapalenie trzustki, nowotwór trzustki lub niedrożność przewodu pokarmowego.
Brakuje długofalowych danych dotyczących wpływu eknoglutydu na ryzyko sercowo-naczyniowe, choroby nerek oraz na bezpieczeństwo stosowania u osób z wieloma chorobami współistniejącymi.
Pomimo obiecujących efektów eknoglutydu, jego zastosowanie w praktyce klinicznej będzie wymagać potwierdzenia w szerokich, międzynarodowych, długoterminowych badaniach populacyjnych, co może potrwać nawet kilka lat.
Ponadto dotychczasowe badania prowadzone były głównie w populacjach azjatyckich, więc nie wiadomo, jak bardzo można przenosić skuteczność i tolerancję tego leku na populację europejską, która jest odmienna pod względem genetyki, stylu życia i diety od narodowości chińskiej.
Kiedy nowy lek będzie dostępny w Polsce? Ile może kosztować?
Jeśli procedury rejestracyjne przebiegną pomyślnie, a harmonogram rozwoju klinicznego eknoglutydu w Chinach nie zostanie zaburzony np. poprzez nieoczekiwane skutki uboczne, lek będzie mógł niebawem zostać zarejestrowany w krajach azjatyckich, a następnie poddany procedurze rejestracji EMA, czyli Europejskiej Agencji Leków i dopuszczony do obrotu w UE i Polsce. Proces ten może zająć kolejne 2–4 lata, w zależności od wyników kolejnych badań, wniosków regulacyjnych i uzgodnień cenowych.
Jeśli chodzi o cenę, trudno jest ją przewidzieć. Jedną z zalet eknoglutydu, która może być odpowiedzialna za jego stosunkowo niską cenę, jest dość prosta budowa chemiczna. Lek ten wykorzystuje występujące w naturze, niezmodyfikowane chemicznie aminokwasy, co może przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji w porównaniu z obecnie stosowanymi analogami GLP-1.
Jego ostateczna cena będzie zależeć od wielu czynników, między innymi: polityki refundacyjnej NFZ, skali produkcji, kosztów logistyki i marż rynkowych. Jeśli eknoglutyd uzyska pozytywną rekomendację, to będzie on współzawodniczyć o rynek z obecnymi agonistami GLP-1 co może prowadzić do presji na obniżenie cen innych farmaceutyków.
