Topiramat – co to za lek? W jakich preparatach się znajduje? Wskazania do jego stosowania
Topiramat jest lekiem wykorzystywanym przede wszystkim w leczeniu przeciwpadaczkowym. Dokładny mechanizm działania przeciwdrgawkowego jest zawiły i nie został do końca wyjaśniony. Wiadomo, że na poziomie receptorowym mózgowia nasila neurotransmisję GABA-ergiczną i ma działanie antagonistyczne względem glutaminianu.
Stosowany jest w monoterapii lub jako leczenie uzupełniające w leczeniu napadów ogniskowych z wtórnym uogólnieniem lub bez niego, a także w leczeniu napadów kloniczno-tonicznych pierwotnie uogólnionych oraz tych w zespole Lennoksa–Gastauta u osób dorosłych i dzieci.
Dodatkowo topiramat jest wykorzystywany w leczeniu profilaktycznym zapobiegającym napadom migrenowych bólów głowy u dorosłych po rozważeniu innych metod farmakoterapii. Nie jest on stosowany w doraźnym leczeniu trwającego ostrego migrenowego napadu bólu głowy.
Dostępne na polskim rynku doustne preparaty w formie tabletek powlekanych lub kapsułek, to: Etopro, Oritop, Topamax i Toramat.
Od listopada 2024 r. topiramat w połączeniu z fenteraminą – stymulującą substancją psychoaktywną – jest dostępny w Polsce pod postacią preparatu złożonego Qsiva, który zarejestrowany jest także w krajach skandynawskich w celach odchudzających. Lek ten stosowany jest jako wzbogacenie leczenia dietą i ruchem w celu lepszej kontroli masy ciała u dorosłych zmagających się z otyłością (BMI ≥30 kg/ m2) lub nadwagą (BMI ≥27 kg/ m2) wraz z towarzyszącymi chorobami, takimi jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 lub dyslipidemia.
Topiramat jako lek psychotropowy bywa wykorzystywany również przez lekarzy psychiatrów w ramach terapii off-label, czyli bez prawnych wskazań rejestracyjnych. Ma on pozytywny profil działania u pacjentów i wygląda obiecująco w badaniach naukowych dotyczących leczenia chorób i zaburzeń, takich jak: ból neuropatyczny, alkoholizm, nikotynizm i bulimia. Topiramat jest również stosowany w: zapobieganiu napadom neuralgii, terapii wspomagającej w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD), leczeniu zaburzeń osobowości typu borderline, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, zespołu stresu pourazowego (PTSD), zespołu Tourette'a, zespołu Pradera–Williego i drżenia samoistnego.
Przeczytaj również
Qsiva – ile można schudnąć, czy ten lek jest dostępny w Polsce?
Topiramat – skutki uboczne
Jeden z częstszych skutków ubocznych w trakcie stosowania topiramatu stanowi jego podstawę do wykorzystania w leczeniu odchudzającym i zapobiegającym kompulsywnego objadania się u chorych na bulimię.
Środek ten często jest przyczyną wtórnego jadłowstrętu – zmniejszenia apetytu – przyczyniającego się do utraty masy ciała.
Poza tym pacjenci stosujący ten lek dość powszechnie uskarżali się także na: zwiększone odczuwanie lęku i agresji, drażliwość, depresję, senność i zawroty głowy, zmęczenie, biegunki, nudności, bóle brzucha oraz zapalenie jamy nosowej i gardła w związku z towarzyszącą leukopenią.
Nieco rzadziej występujące efekty uboczne to: niedokrwistość, zaburzenia uwagi i pamięci, zaburzenia widzenia, krótkowzroczność i jaskra, szumy uszne i ból ucha, duszność, wymioty i zaparcia, choroba refluksowa przełyku, łysienie i wysypka, skurcze mięśni, gorączka oraz kamica nerkowa i zaburzenia mikcji. Lek może upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługi maszyn mechanicznych (w przypadku przedawkowania może się pojawić np. podwójne widzenie).
Czy topiramat odchudza?
Tak. Otóż częstym skutkiem ubocznym topiramatu jest niechęć do jedzenia i idąca za tym utrata wagi. Ten wpływ na organizm jest wykorzystywany w specjalnym preparacie w połączeniu z fenteraminą. Fenteramina, zwiększając uwalnianie noradrenaliny w podwzgórzu, dosłownie pobudza organizm do działania, co zwiększa jego wydatek energetyczny. Natomiast topiramat wpływa hamująco na perystaltykę przewodu pokarmowego, polepszając uczucie sytości.
Chociaż nie określono, ile dokładnie schudły osoby stosujące topiramat poprzez jego działanie uboczne, to wiadome jest, ile schudły osoby stosujące preparat Qsiva. Wiadomo też, że lek ten umożliwia lepszą redukcję masy ciała niż u pacjentów leczonych fenterminą lub topiramatem w monoterapii. W badaniach klinicznych EQUIP i CONQUER, w których wzięło udział ponad 3600 pacjentów, wykazano, że osoby przydzielone do grupy otrzymującej lek Qsiva w maksymalnej dawce (w połączeniu z ubogokaloryczną dietą wraz z większą niż zwykle aktywnością fizyczną), uzyskały po roku leczenia zmniejszenie masy ciała średnio o 9,8–10,9% względem grupy placebo (nieotrzymującej leku), która schudła przeciętnie 1,2–1,6% względem wyjściowego ciężaru ciała z początku badania.
Przeczytaj również
Rybelsus – jak działa, czy można stosować na odchudzanie? Cena, opinie, zamiennik
Przeciwwskazania do stosowania topiramatu
Poza przeciwwskazaniem nadrzędnym, czyli uczuleniem na którykolwiek składnik leku, topiramat jest niezalecany także u kobiet w ciąży i kobiet w wieku rozrodczym niestosujących wysoce skutecznych metod antykoncepcji, ponieważ topiramat zwiększa ryzyko zaburzeń neurorozwojowych u dzieci narażonych na jego działanie (zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży).
Poza tym topiramat jest stosunkowo bezpieczną substancją. Jako że jest inhibitorem enzymu anhydrazy węglanowej, topiramat może przyspieszyć rozwój kwasicy metabolicznej i dlatego jest przeciwwskazany u osób obecnie cierpiących lub podatnych na kwasicę organizmu.
Topiramat nie powinien być także stosowany u osób, które spożyły lub będą spożywać alkohol w ciągu 6 godzin, gdyż etanol niebezpiecznie zwiększa stężenie leku we krwi. Należy też zachować ostrożność w grupie pacjentów z niewydolnością wątroby i nerek.
Topiramat – cena i recepta
Leki z topiramatem dostępne w Polsce – czyli: Etopro, Oritop, Topamax i Toramat – a także topiramat w połączeniu z fenteraminą (Qsiva) są dostępne wyłącznie na receptę lekarską.
Topiramat jako lek w postaci tabletek powlekanych jest objęty refundacją, a jego cena zależy od dawki. Cena bazowa waha się od ok. 20 do 70 zł za opakowanie. W przypadku posiadania praw do refundacji przez pacjenta zapłaci on za opakowanie jedynie kilka- do maksymalnie kilkunastu złotych.
Qsiva nie jest objęta refundacją, a cena jest jednakowa niezależnie od dawki. Miesięczna kuracja tym trudno dostępnym w Polsce lekiem kosztuje ok. 800 zł.
