Czym jest palialia?
Palilalia jest dość rzadkim i nie do końca zbadanym zaburzeniem mowy, polegającym na mimowolnym powtarzaniu wypowiadanych przez siebie sylab, słów, a nawet całych zdań w trakcie zwykłej rozmowy. Zalicza się ją do grupy tików głosowych złożonych. Może objawiać się natychmiastowymi lub opóźnionymi powtórzeniami (nawet do kilku minut po wypowiedzi).
Osoby dotknięte tym zaburzeniem nie mają problemów z formułowaniem swoich myśli, artykulacją oraz poprawnością językową słów, a ich mowa jest zrozumiała dla odbiorcy. Jednakże przez uporczywe powtarzanie muszą borykać się na co dzień z poważnymi trudnościami, co stanowi duże wyzwanie zarówno dla nich samych jak i osób w ich otoczeniu, i staje się źródłem frustracji obu stron.
Palilalia a echolalia i jąkanie
Ważne jest, aby umieć odróżnić palilalię od innych podobnie prezentujących się zaburzeń takich jak echolalia czy jąkanie. Z pozoru wszystkie te schorzenia wyglądają bardzo podobnie, jednak postawienie właściwego rozpoznania ma decydujący wpływ na dobór odpowiedniego leczenia.
Echolalia różni się od palilalii tym, że osoba powtarza słowa i sformułowania swoich rozmówców, a nie wypowiedziane przez siebie. Jąkanie charakteryzuje się powtarzaniem sylab występujących zwykle na początku lub w środku wypowiedzi, natomiast w palilalii powtórzenia te pojawiają się typowo po jej zakończeniu. Osoba dotknięta palilalią nie ma zwykle trudności z rozpoczęciem wypowiedzi, w przeciwieństwie do osób jąkających się.
Przeczytaj również:
Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?
Jakie zaburzenia są przyczyną palilalii?
Dokładna przyczyna palilalii nie jest do końca znana, ale często wiąże się ją z uszkodzeniem lub degeneracją tzw. jąder podstawy – struktury w mózgu odpowiedzialnej za kontrolę motoryki ciała i mowy. Zaobserwowano, że palilalia najczęściej występuje u osób dotkniętych chorobami neurologicznymi, genetycznymi, zaburzeniami rozwojowymi, a także psychiatrycznymi.
Szczególnie często obserwuje się ją w takich schorzeniach, jak:
- zespół Tourette’a,
- choroba Parkinsona,
- zaburzenia ze spektrum autyzmu,
- zespół Aspergera,
- choroba Alzheimera,
- pląsawica Huntingtona,
- postępujące porażenie nadjądrowe,
- pourazowe uszkodzenie mózgu,
- schizofrenia,
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
- przebyty udar mózgu,
- padaczka,
- zawał wzgórza,
- zespół łamliwego chromosomu X,
- zespół Pradera-Williego.
Poza wymienionymi chorobami w pewnych sytuacjach do wystąpienia palilalii może prowadzić stosowanie środków psychoaktywnych, narkotyków, sterydów anabolicznych, a także bardzo silne emocje lub stres.
Palilalia u dzieci i dorosłych
Palilalia może występować niezależnie od wieku, zarówno u dorosłych jak i u dzieci, jednak charakter objawów, przyczyny, czas trwania oraz sposoby leczenia mogą się różnić. U dorosłych częściej niż u dzieci występują choroby związane z organicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, takie jak choroba Parkinsona, Alzheimera czy udar mózgu, w których przebiegu możemy zaobserwować palilalię. W tej grupie pacjentów skuteczne wyleczenie może być znacznie trudniejsze, długotrwałe, a w niektórych przypadkach niemożliwe. U młodszych pacjentów objawy palilalii, tak jak i innych rodzajów tików, częściej wykazują tendencję do zmiany charakteru oraz nasilenia. Uważa się, że palilalia – tak jak inne rodzaje tików – osiąga największe nasilenie we wczesnym okresie dojrzewania tj. w 10.-12. roku życia, natomiast w okresie młodzieńczym i wczesnej dorosłości może ulec osłabieniu, a nawet całkowicie ustąpić.
Przeczytaj również:
Stres w pracy – przyczyny, objawy, jak sobie z nim radzić
W jaki sposób objawia się palilalia?
Objawy palilalii nie są identyczne u każdej osoby. Różnią się w zależności od przyczyny. Cechą charakterystyczną jest powtarzanie wypowiedzianych przez siebie słów, sylab lub całych zwrotów z zachowaniem sensu i poprawności wypowiadanych zdań. Mowa chorego jest zrozumiała dla otoczenia. Powtarzanie może wystąpić natychmiast lub z opóźnieniem. Występuje mimowolnie, pacjent zazwyczaj nie jest w stanie go kontrolować. Jednakże, w sytuacjach wymagających zwiększonej koncentracji, w stanie silnego skupienia, podczas wykonywania skomplikowanych czynności, w trakcie snu czy uprawiania sportu – objawy te mogą się zmniejszać.
Ciekawym faktem jest to, że palilalia często zmniejsza swoje nasilenie podczas recytowania wyuczonych tekstów i śpiewania ulubionych piosenek. Z drugiej strony czynniki pobudzające, takie jak silne emocje, spożycie produktów zawierających kofeinę czy alkohol mogą nasilać objawy.
Czasem czynnikami wywołującymi wystąpienie palilalii mogą być określone bodźce wzrokowe, dźwiękowe, węchowe, a nawet niektóre myśli chorego. Może również pojawić się samoistnie bez uchwytnego bodźca w codziennych sytuacjach, prowadząc do zakłopotania chorego i jego rozmówców.
Przykładami palilalii są:
- „Która godzina?... Która godzina?”
- „Daj mi długopis… długopis... długopis”
- „Kiedy przyjdziesz?… przyjdziesz?”
- „Przepraszam, czy tu jest wolne?… jest wolne?… jest wolne?
- „Tak, proszę… proszę… proszę”
- „Co wczoraj porabiałeś? (po minucie trwania rozmowy) Co wczoraj porabiałeś?”
Palilalia sama w sobie nie jest chorobą. Występuje jako składowa innych jednostek chorobowych, dlatego rzadko jest samodzielnym objawem. U osób cierpiących na palilalię często można zaobserwować również inne rodzaje tików głosowych oraz ruchowych. Może to być:
wzruszanie ramionami,
mrużenie powiek,
unoszenie brwi,
otwieranie ust,
marszczenie czoła,
grymasy twarzy,
chrząkanie,
pociąganie nosem,
mlaskanie,
cmokanie,
stukanie palcami o blat,
naśladowanie dźwięków zwierząt i wiele innych.
Przeczytaj również:
Nerwica natręctw – przyczyny, objawy, leczenie, leki
Metody leczenia palilalii
Aby skutecznie leczyć palilalię, niezbędna jest współpraca z wieloma specjalistami, która obejmuje połączenie terapii logopedycznej, behawioralnej, farmakoterapii i leczenia choroby podstawowej, będącej przyczyną zaburzenia. W związku z dużym wpływem schorzenia na jakość życia osób nim dotkniętych, często bardzo pomocne okazuje się wsparcie psychologiczne.
Terapia logopedyczna obejmuje różne techniki mające na celu poprawę płynności mowy i zmniejszające częstotliwość objawów. Należą do nich m.in.: ćwiczenia oddechowe, dostosowywanie tempa wypowiedzi, odpowiednie stosowanie pauz, aktywna kontrola nad wypowiadanymi słowami, odwracanie uwagi.
Terapia behawioralna dzięki nauce technik zmiany zachowania oraz strategii radzenia sobie ze stresem pozwala zmniejszyć lęk i frustrację wywołaną objawami. Jeśli u podłoża palilalii leży choroba podstawowa, np. zespół Tourette'a czy choroba neurodegeneracyjna, to leki stosowane w ich terapii mogą złagodzić jej nasilenie.
W skrajnie ciężkich przypadkach palilalii w celu zastąpienia mowy skuteczne może okazać się stosowanie języka migowego lub urządzeń wspomagających mowę.
Czy palilalia może sama ustąpić?
Palilalia może występować jako przejściowe zaburzenie i ustąpić samoistnie w wielu sytuacjach klinicznych np. po urazie głowy czy w zespole Tourette’a, w którym nasilenie objawów może zmniejszyć się w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości, a nawet całkowicie ustąpić. Jednakże palilalia często związana jest z poważnymi chorobami neurologicznymi, które bez odpowiedniego leczenia mogą doprowadzić do utrwalenia się objawów, dlatego w każdym przypadku wymaga konsultacji z lekarzem lub logopedą, który postawi odpowiednią diagnozę i zaproponuje kompleksowe leczenie.
