Zagrożenia przedwczesnego oddzielenia łożyska
Przedwczesne oddzielenie się łożyska w ciąży jest zagrożeniem dla życia dziecka z powodu zmniejszenia dawki tlenu i składników odżywczych, w efekcie zaburza dalszy prawidłowy rozwój dziecka. Ryzyko ponownego wystąpienia odklejenia się łożyska rośnie w kolejnej ciąży. Częstość występowania jest szacowana na około 1 procent.
Łożysko wraz z pępowiną stanowi drogę łączącą matkę z dzieckiem, przedwczesne odklejenie łożyska zagraża obojgu. Dziecko otrzymuje mniejszą ilość tlenu oraz składników odżywczych, jest zagrożeniem dla życia dziecka oraz matki. U kobiet jest przyczyną krwawień w czasie ciąży i prowadzi do wcześniejszego zakończenia ciąży.
Przyczyny przedwczesnego doklejenia łożyska
W wielu przypadkach nie udaje się wykazać czynnika powodującego odklejenie się łożyska. Najczęściej jednak przyczyną są nieprawidłowości naczyniowe i zmiany hemodynamiczne zachodzące w krążeniu matczyno – płodowym. Najczęstszymi przyczynami przedwczesnego odklejenia się łożyska jest:
- nadciśnienie tętnicze,
- uraz komunikacyjny w ciąży,
- krótka pępowina,
- niedobory witaminowe głównie kwasu foliowego,
- wiek kobiety ciężarnej (przedwczesne odklejenie się łożyska najczęściej dotyczy kobiet w starszym wieku),
- palenie tytoniu,
- picie alkoholu,
- zażywanie heroiny.
Czynniki ryzyka odklejenia się łożyska w ciąży:
- nadciśnienie indukowane przez ciążę,
- nadciśnienie samoistne,
- stan przedrzucawkowy,
- rzucawka,
- choroby nerek z zaburzeniem układu krążenia,
- ciąża mnoga,
- krótka pępowina,
- odklejenie się łożyska w poprzednich ciążach,
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
- stan po wielu łyżeczkowaniach jamy macicy,
- wady wrodzone macicy,
- nagłe zmiany ciśnienia w jamie macicy,
- niedobór kwasu foliowego,
- urazy brzucha w ciąży,
- wiek kobiety ciężarnej,
- palenie papierosów,
- picie alkoholu w ciąży,
- zażywanie kokainy.
Objawy przedwcześnie odklejonego łożyska
Przedwczesne odklejenie się łożyska może wystąpić bez jakichkolwiek objawów. Najczęstszymi objawami są kłujące bóle w dole podbrzusza, pogorszenie samopoczucia, duszność, omdlenia, u kobiety pojawia się strach, czasami kobiety przestają odczuwać ruchy płodu. Typowym objawem jest krwawienie z dróg rodnych, w niektórych przypadkach nie dochodzi do krwawienia, natomiast krew gromadzi się pomiędzy łożyskiem a ścianą macicy. Nieodpowiednio wcześnie zdiagnozowanie przedwcześnie odklejonego łożyska może prowadzić do wstrząsu. Kobieta ma bladą twarz, usta oraz dłonie, tętno natomiast jest szybkie, płytkie oraz dochodzi do obniżenia ciśnienia tętniczego.
Objawy przedwczesnego oddzielenia się łożyska:
- nagłe, nasilające się bóle w podbrzuszu,
- twardy, napięty, bolesny przy ucisku brzuch,
- krwawienie z dróg rodnych, często może mieć postać krwotoku (ciemna krew ze skrzepami),
- ciągłe, trwałe bóle porodowe z tzw. drewnianą macicą (macica twarda jak deska),
- wstrząs wywołany krwotokiem wewnętrznym,
- ze strony płodu- kardiotokograficzne objawy niedotlenienia płodu.
Przedwczesne oddzielenie może prowadzić do wcześniejszego porodu przez wywołanie skurczów macicy. W przypadku zauważenia jakichkolwiek krwawień z dróg rodnych w późniejszych miesiącach ciąży, lub wyżej wymienionych objawów bezzwłocznie należy skontaktować się z lekarzem.
Przedwczesne oddzielenie łożyska rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych oraz badania ciężarnej wraz z wykonaniem dodatkowych badań obrazujących (USG). W badaniu ultrasonograficznym można stwierdzić występowanie krwiaka pozałożyskowego, natomiast gdy łożysko jest umiejscowione na tylnej ścianie macicy, nie we wszystkich przypadkach można potwierdzić jego obecność. Należy również uwzględnić możliwość innych przyczyn krwawień z narządów rodnych, które mogą pojawić się w III trymestrze ciąży, np. łożysko przodujące. Silny ból brzucha bez krwawienia z dróg rodnych może wskazywać również na ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie otrzewnej lub trzustki. Stopień zaawansowania odklejającego się łożyska określa się na podstawie stopnia napięcia macicy, objętości utraconej krwi, czynności serca płodu, obecność objawów wstrząsu oraz zaburzeń krzepnięcia.
Postępowanie w przedwczesnym oddzieleniu łożyska
W przypadku zdiagnozowania przedwcześnie odklejonego łożyska konieczna jest hospitalizacja. Ocenia się stan ogólny matki (monitorowanie stanu ogólnego, zapobieganie wystąpienia wstrząsu oraz badanie położnicze) oraz płodu (ocena czynności serca płodu, USG, ruchy płodu). Najczęstszym postępowaniem w przedwczesnym oddzieleniu się łożyska jest zakończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego. Przede wszystkim oceniana jest obecność wykładników zagrożenia życia matki oraz płodu. W sytuacji gdy płód nie jest zdolny do życia pozamacicznego, stosowane są preparaty pobudzające receptory beta-adrenergiczne we wczesnej fazie przedwczesnego odklejenia się łożyska.
Przedwczesne oddzielanie się łożyska dotyczące dużej powierzchni tkanki łożyskowej jest zawsze stanem niebezpiecznym. Podjęcie niewłaściwego postępowania może prowadzić do zgonu matki i płodu. Ciężkie przypadki prowadzą do śmierci płodu z powodu jego niedotlenienia. Innymi powikłaniami są zaburzenia krzepnięcia, niedokrwienna martwica odległych narządów oraz zator płynem owodniowym.
