Drgawki gorączkowe u dziecka – rodzaje, objawy, jak leczyć

Co to są drgawki?

Drgawki, inaczej konwulsje, to mimowolne skurcze mięśni. Ich przyczyną są nieprawidłowe wyładowania neuronów w mózgu. Czas trwania drgawek u dziecka może być różny. Mogą one mieć charakter uogólniony, to znaczy, że występują na całym ciele lub być ograniczone do określonej części ciała. Zależy to od tego, w jakim obszarze w mózgu oraz w których neuronach następują te patologiczne wyładowania (z kory mózgowej, ośrodków podkorowych).

Drgawkom u dziecka najczęściej towarzyszy utrata przez chorego przytomności, mogą pojawić się zaburzenia oddychania, często wymioty. Drgawki zdarzają się częściej u dzieci niż u dorosłych. Jest to stan nagły, który wymaga udzielenia natychmiastowej specjalistycznej pomocy. Przedłużające się drgawki grożą bowiem obrzękiem mózgu oraz obrzękiem płuc. Podczas napadu może dojść do urazu oraz niedrożności dróg oddechowych (na przykład przez zachłyśniecie wymiocinami).

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Co wywołuje drgawki u dziecka?

Czynniki wywołujące drgawki u dziecka to:

• uszkodzenia okołoporodowe:
  • niedotlenienie mózgu (spowodowane nieprawidłową wymianą gazową przez łożysko),
  • krwawienia wewnątrzmózgowe;
• zakażenia wirusowe lub bakteryjne obejmujące ośrodkowy układ nerwowy lub zlokalizowane poza nim (warto wiedzieć, że zakażenie może nastąpić już w życiu płodowym – wewnątrzmacicznie);
• padaczka – choroba ta występuje u około 0,5% populacji dzieci i młodzieży; u prawie połowy chorych nie udaje się odnaleźć przyczyny padaczki (jest to padaczka idiopatyczna); drugi rodzaj padaczki to padaczka objawowa, będąca skutkiem choroby podstawowej;
• nowotwór (pierwotny nowotwór ośrodkowego układu nerwowego lub guz będący przerzutem do ośrodkowego układu nerwowego);
• gorączka;
• zaburzenia metaboliczne:
  • hipoglikemia, czyli obniżony poniżej 55 mg/dl poziom glukozy we krwi,
  • hipokalcemia, czyli obniżone poniżej 2,25 mmol/l stężenie wapnia w surowicy krwi,
  • hipomagnezemia, czyli obniżone poniżej 0,65 mmol/l stężenie magnezu w surowicy krwi,
  • hiponatremia, czyli obniżone poniżej135 mmol/l stężenie sodu w surowicy krwi,
  • hipernatramia, czyli podwyższenie stężenie sodu w surowicy krwi – powyżej 148 mmol/l,
  • niedobór witaminy B₆;
• pozapalne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym (np. po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych);
• uraz ośrodkowego układu nerwowego i pourazowe zmiany w OUN.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Drgawki gorączkowe u dziecka

U około 2 do 4% dzieci w wieku od 6 miesiąca do 5 roku życia zdarzają się przynajmniej raz drgawki gorączkowe. Występują one gdy temperatura ciała przekracza 38°C. Jednak zdarzają się sytuacje, gdy drgawki u dziecka wyprzedzają gorączkę. Najczęściej związane są z ostrą infekcją wirusową górnych dróg oddechowych. Częściej występują u chłopców. Niekiedy stwierdza się ich rodzinne występowanie. Wtedy u dziecka napad drgawek może wystąpić we wcześniejszym wieku niż u rodzica lub starszego rodzeństwa. Drgawki gorączkowe mogą być uogólnione lub obejmować tylko daną okolicę ciała. Mogą przebiegać też bez mimowolnych skurczów mięśni, czyli drgawek, a jako zesztywnienie lub prężenie mięśni.

Drgawki gorączkowe dzielimy na:

• drgawki gorączkowe proste – mówimy o nich, gdy napad jest uogólniony, trwa krócej niż 15 minut i nie powtarza się w ciągu 24 godzin,
• drgawki gorączkowe złożone – by je stwierdzić, spełniony musi być jeden z następujących objawów:
  • drgawki są ogniskowe, czyli nie obejmują całego ciała,
  • napad trwa 15 minut lub dłużej,
  • napady powtarzają się w przeciągu 24 godzin.

Postępowanie przy ataku drgawek u dziecka

Wystąpienie drgawek u dziecka, zwłaszcza pierwszy raz w życiu, zawsze wzbudza w rodzicach ogromny niepokój. Dlatego ważne jest, by wiedzieć, jak postąpić w napadzie drgawek.

1. Po pierwsze nie panikować. Należy zachować spokój, by jak najlepiej pomóc naszemu dziecku.
2. W przypadku wystąpienia drgawek u dziecka należy w pierwszej kolejności zabezpieczyć je przed ewentualnymi urazami czy upadkiem, np. z łóżka. W tym celu najlepiej usunąć z najbliższej odległości przedmioty, o które dziecko mogłoby się uderzyć. Najlepiej dziecko położyć na boku, na miękkiej powierzchni. Należy odchylić główkę dziecka na bok, by jak najbardziej zmniejszyć ryzyko zachłyśnięcia się wydzieliną z dróg oddechowych. Możemy też trzymać je na rękach, ale tak, by nie krępować ciała dziecka.
3. Należy skontrolować drożność dróg oddechowych, czyli sprawdzić, czy dziecko może swobodnie oddychać.
4. Nie należy natomiast wkładać mu do ust żadnych przedmiotów ani podawać doustnych leków. Może to skutkować zadławieniem.
5. Podczas ataku drgawek nie wolno zostawić dziecka samego nawet na chwilę.
6. Jeżeli jest to pierwszy atak drgawek u dziecka, należy zadzwonić po pogotowie. Najprawdopodobniej nim zjawi się karetka, drgawki miną, jednak należy ustalić ich przyczynę.
7. Jeżeli drgawki zdarzyły się już wcześniej i mamy przepisany przez lekarza lek przerywający atak drgawek w postaci wlewki odbytniczej, należy go dziecku podać.
8. Jeżeli drgawki towarzyszą gorączce, a dziecko w ciągu ostatnich kilku godzin nie przyjęło leku przeciwgorączkowego, także możemy go podać, ale tylko w postaci czopka (doodbytniczo).
9. Trzeba wiedzieć, że napadowi drgawek często towarzyszy utrata przytomności. Jeżeli dziecko oddycha i jego serce bije, nie trzeba przystępować do reanimacji (czyli masażu serca i sztucznego oddychania).

Diagnostyka drgawek u dziecka

W przypadku wystąpienia drgawek u dziecka, zwłaszcza pierwszy raz w życiu, konieczne jest skontaktowanie się z lekarzem. To lekarz po zbadaniu dziecka, zebraniu dokładnego wywiadu podejmuje decyzję o konieczności hospitalizacji oraz decyduje jakie badania należy wykonać u dziecka. Wystąpienie drgawek u dziecka jest bezwzględnym wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki. Konieczne jest jak najszybsze znalezienie ich przyczyny.

Badania pomocne w diagnozowaniu drgawek u dziecka to:

• OB, CRP, czyli markery stanu zapalnego wskazujące na infekcję,
• morfologia z rozmazem,
• poziom elektrolitów: sodu, potasu, wapnia, magnezu, poziom cukru (czyli glikemia), poziom mocznika; badanie równowagi kwasowo-zasadowej, badanie toksykologiczne krwi i moczu,
• badanie ogólne moczu,
• jonogram i transaminazy,
• badanie ogólne płynu mózgowo-rdzeniowego (jeżeli istnieje podejrzenie zakażenia układu nerwowego),
• badanie elektroencefalograficzne, czyli obrazowanie funkcji mózgu,
• u dzieci z niezrośniętym ciemiączkiem można wykonać badanie ultrasonograficzne głowy (daje ono informacje o poszczególnych strukturach mózgu; USG z dopplerem dodatkowo zobrazuje przepływ w naczyniach mózgowych),
• badania obrazowe, czyli USG, TK, RM wykonuje się gdy występują: objawy ogniskowe, zaburzenia świadomości, przed lub w trakcie ataku dziecko doznało urazu, gorączka, uporczywe bóle głowy, drgawki na początku napadu były zlokalizowane, napad wystąpił u niemowlęcia i nie towarzyszyła mu gorączka.

W przypadku drgawek gorączkowych istotne jest znalezienie przyczyny gorączki i wyeliminowanie jej. Jednak muszą być wykluczone inne niż gorączka przyczyny drgawek u dziecka.

Diagnostyka wygląda inaczej u każdego dziecka. Jest to uzależnione od jego wieku, tego czy wystąpiły podczas gorączki, towarzyszących dolegliwości. Najczęściej konieczna jest kilkudniowa hospitalizacja dziecka.