Guzki krwawnicze (hemoroidy) powodują świąd, pieczenie, krwawienie z okolicy odbytu. Leczenie hemoroidów może przebiegać przy użyciu leków bez recepty (w tym kremów, maści oraz czopków), przy wykorzystaniu technik małoinwazyjnych, jak również zabiegów operacyjnych. Hemoroidy znacznie obniżają komfort życia chorego, a nieleczone mogą być przyczyną poważnych powikłań. Dla wielu osób jest to choroba bardzo wstydliwa.
Czy żylaki odbytu są uleczalne ?
Jak leczyć hemoroidy?
Spis treści
Skąd się biorą hemoroidy?
Hemoroidy są to liczne połączenia tętniczo-żylne w okolicy odbytu. W momencie silnego parcia na nie (w przypadku zaparć, ale też porodu czy dźwigania ciężkich przedmiotów) dochodzi do ich znacznego przekrwienia. Jeśli parcie na naczynia przedłuża się, do hemoroidów dopływa krew, ale nie jest z nich już odprowadzana. Wtedy dochodzi do powiększenia się naczyń i powstania guzków krwawniczych.
W odbycie znajduje się struktura zwana linią zębatą. Oddziela ona wewnętrzną część odbytu, pokrytą błoną śluzową od wrażliwej na ból części zewnętrznej, pokrytej skórą (anodermą). Guzki położone powyżej tej linii nazywa się wewnętrznymi, a poniżej – hemoroidami zewnętrznymi – stąd stosowane powszechnie określenia hemoroidy zewnętrzne i hemoroidy wewnętrzne.
Od czego są i powstają? Wśród głównych przyczyn powstawania guzków krwawniczych wymienia się szereg czynników modyfikowalnych i zależnych od trybu życia: niska aktywność fizyczna, otyłość, nieprawidłowa dieta z niewielką zawartością warzyw i owoców – źródeł naturalnego błonnika. Ważnym czynnikiem wywołującym chorobę hemoroidalną są przewlekłe zaparcia, to wyjaśnia dlaczego dieta na hemoroidy jest kluczowym elementem zapobiegania żylakom odbytu i ich leczenia. Dodatkowo trudność w oddaniu stolca wymusza bolesne parcie. W jego wyniku dochodzi do powstania ciśnienia, które niekorzystnie wpływa na sploty naczyniowe okolic odbytu. Ciągłe zaparcia doprowadzają u części pacjentów do powstania pierwszych objawów hemoroidów. Siedzący tryb życia sprawia, że dodatkowo masy kałowe w jelitach przesuwają się wolniej, co jeszcze bardziej nasila problemy z oddawaniem stolca.
Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?
Hemoroidy w ciąży i po porodzie to poważny problem. Przyczyną jest tendencja do częstszych zaparć w czasie ciąży, która nasila się z każdym miesiącem ciąży tuż przed urodzeniem dziecka. Dodatkowo powiększająca się macica uciska na narządy miednicy mniejszej, co utrudnia wypróżnianie. Z kolei poród siłami natury wiąże się z powstawaniem ogromnych sił, które prowadzą do powiększenia żylaków, a tym samym pojawienia się objawów hemoroidów w ciąży.
Warto wspomnieć, że przyczyną żylaków odbytu może być też niewydolność wątroby. Mechanizm ich powstawania w chorobach wątroby jest nieco inny – tu krew musi ominąć niefunkcjonujący narząd, dochodzi do zwiększonego przepływu krwi przez naczynia przełyku i odbytu. Częściej chorują kobiety. Hemoroidy u mężczyzn zdarzają się rzadziej. U panów jest mniejsza skłonność do zaparć. Jeżeli choroba wystapi, związana jest głownie z wykonywanym zawodem (np. u kierowców).
Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?
Jakie są objawy hemoroidów?
Objawy żylaków odbytu zależą od stopnia zaawansowania choroby. Obecnie wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania hemoroidów:
- powiększenie guzków bez przemieszania się ich na zewnątrz kanału odbytu,
- guzki wypadają poza kanał w czasie parcia, ale potem chowają się (hemoroidy wypadają z odbytu),
- guzki wychodzą na zewnątrz w czasie parcia i nie chowają się samoistnie – trzeba je odprowadzić ręcznie,
- guzki trwale wypadnięte poza kanał odbytu, nieodprowadzalne.
Pierwsze objawy hemoroidów to przede wszystkim świąd okolic odbytu. Swędzenie jest uporczywe, nasila się przy dłuższym siedzeniu, w czasie defekacji i tuż po niej. Charakterystyczne jest krwawienie z odbytu spowodowane przez pękające hemoroidy. Widoczna jest krew na papierze toaletowym oraz na bieliźnie. Jednym z objawów jest także uczucie niepełnego wypróżnienia.
Pacjenci skarżą się często na nadmierną produkcję śluzu z odbytu, utrudniającą utrzymanie prawidłowej higieny.
Ból odbytu nie jest typowym objawem – pojawia się dopiero w późniejszych etapach choroby, gdy dojdzie do zakrzepicy wewnątrz guzka (głównie stopień 4.). Bolesne są też hemoroidy zewnętrzne.
Nieleczone hemoroidy będą nasilały krwawienia z odbytu, powodować silny ból podczas siedzenia, utrudniać wykonywanie codziennych czynności.
Jak rozpoznać hemoroidy?
Na pytanie czy to hemoroidy odbytu i jak wyglądają odpowie przede wszystkim ocena lekarska wykonana per rectum. Badanie proktologiczne (palcem przez odbyt) jest podstawowym elementem diagnostyki żylaków odbytu.
Drugim stosowanym badaniem jest anoskopia – oglądanie odbytu przy pomocy specjalnego wziernika. Ważną wskazówką diagnostyczną dla lekarza pozostaje wywiad przeprowadzony z pacjentem i zgłaszane przez niego dolegliwości i dyskomfort. Jeżeli pacjent zgłasza krew z obytu, należy wykluczyć inne przyczyny, w tym raka jelita grubego i zapalenie jelit – chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Warto wspomnieć, że podobne objawy jak przy hemoroidach, dają inne choroby odbytu takie jak: szczelina odbytu, ropień okołoodbytniczy czy wypadnie odbytu. Lekarz od hemoroidów to proktolog.
Leczenie hemoroidów w domu
W pierwszym i drugim stopniu zaawansowania zaleca się leczenie hemoroidów zachowawcze (bez operacji), polegające na:
- zwiększeniu aktywności fizycznej,
- stosowaniu diety przy żylakach odbytu (bogatej w błonnik),
- spożywaniu odpowiedniej ilości płynów,
- stosowaniu maści, kremów, czopków i tabletek na hemoroidy – przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Należy pamiętać, że jest to leczenie objawowe i domowe sposoby na hemoroidy nie cofną istniejących już guzków krwawniczych, lecz jedynie zmniejszą dolegliwości lub spowolnią postęp choroby.
Dla większości pacjentów najbardziej dokuczliwy jest uporczywy świąd, pieczenie odbytu i ból pojawiający się często po oddaniu stolca. By złagodzić dolegliwości bólowe, stosuje się maść i krem na hemoroidy. Skuteczne są zwłaszcza te zawierające chlorowodorek lidokainy. To powszechnie stosowany w medycynie i bezpieczny środek do znieczulenia miejscowego. Łagodzi ból i świąd, przynosi ulgę. Taki lek na hemoroidy stosuje się doodbytniczo i nanosi na bolące miejsca za pomocą aplikatora. Miejscowe leczenie żylaków odbytu przeprowadza się dwa razy na dobę.
Prostym sposobem na leczenie hemoroidów jest również stosowanie czopków, które łagodzą dolegliwości związane z występowaniem guzków krwawniczych i stanów zapalnych błony śluzowej odbytnicy. Czopki zmniejszają dolegliwości bólowe, łagodzą świąd i pieczenie.
Wśród preparatów stosowanych w leczeniu guzków krwawniczych znajdują się też tabletki zawierające w swoim składzie diosminę. Substancja ta zwiększa napięcie naczyń żylnych oraz działa ochronnie na strukturę naczyń krwionośnych, zmniejsza tym samym ich przepuszczalność i zmniejsza ryzyko wystąpienia stanów zapalnych. Diosmina zmniejsza podatność małych naczyń na pękania, co w efekcie ogranicza ryzyko wystąpienia drobnych krwawień.
Skuteczne są także nasiadówki na hemoroidy, zwłaszcza te wykonane z kory dębu. Terapia powinna być uzupełniona o rygorystyczne przestrzeganie higieny, częste delikatne podmywanie przy użyciu specjalnych płynów antybakteryjnych, które zmniejszą ryzyko miejscowej infekcji, zniosą dokuczliwy świąd.
Zabiegi na hemoroidy
W leczeniu guzków krwawniczych stosuje się szereg metod, które nie obciążają nadmiernie pacjenta. Ich skuteczność zależy w dużej mierze od stadium rozwoju choroby. Wśród metod małoinwazyjnych wyróżniamy takie, jak:
- fotokoagulacja – laserowa operacja na hemoroidy, polega na niszczeniu uszkodzonych naczyń krwionośnych;
- krioterapia – zamrażanie hemoroidów),
- skleroterapia – ostrzykiwanie żylaków substancjami, które powodują ich zarośnięcie,
- bezpośrednia koagulacja bipolarna,
- gumkowanie żylkaków odbytu,
- leczenie metodą DGHAL.
Zabiegi te można wykonać w znieczuleniu ogólnym, miejscowym, a w przypadku hemoroidów wewnętrznych czasem bez znieczulenia. Takie leczenie jest przeważnie mniej bolesne niż leczenie operacyjne.
Podczas zabiegów pacjent ułożony jest na plecach, nogi są ustawione szeroko na specjalnych podnóżkach. Chirurg, operując, siedzi pomiędzy nogami pacjenta. Czasami lekarz preferuje pozycję kolankowo-łokciową – pacjent klęczy wtedy podparty o przedramiona.
Fotokoagulacja – usuwanie hemoroidów ciepłem
Fotokoagulacja w leczeniu hemoroidów polega na zamknięciu tętnicy doprowadzającej krew do guzka za pomocą promieni podczerwonych, wytwarzających energię cieplną. Może być wykonana w warunkach ambulatoryjnych. Polega na skierowaniu energii cieplnej na podstawę guzka przez około 1,5 sekundy co około 5–10 sekund. „Przypalone” u podstawy tkanki guzka obumierają i odpadają po 7–10 dniach. W miejscu, gdzie wcześniej był guzek, wytwarza się blizna. Preferuje się usuwanie jednego guzka w czasie jednej wizyty.
Krioterapia w leczeniu hemoroidów – zamrażanie
Metoda ta polega na zamrożeniu hemoroidów ciekłym azotem. Zaletą krioterapii jest nieużywanie środków chemicznych mogących uczulać, ale wadą – częste nawroty choroby.
Skleroterapia w leczeniu hemoroidów
Skleroterapia w leczeniu hemoroidów to wstrzyknięcie do guzka specjalnej pianki zamykającej naczynie. W ten sposób można leczyć tylko hemoroidy wewnętrzne. Jeśli wstrzyknie się piankę za głęboko, może dojść do martwicy okolicznych tkanek. Objawem zbyt głębokiej iniekcji jest ból, w innym wypadku pacjent nie powinien go odczuwać. Łatwo też o zakażenie i powstanie ropnia w ostrzykiwanym miejscu.
Bezpośrednia koagulacja bipolarna
Zabieg wykonuje się przez anoskop. Jego istotą jest koagulacja. Zamiast noża elektrycznego lekarz używa urządzenia przypominającego pęsetę. Zetknięcie się jej końców powoduje pod wpływem temperatury zamknięcie naczyń krwionośnych doprowadzających krew do guzka krwawniczego. Zabieg ten wykonuje się u pacjentów z umiarkowanym rozwojem choroby.
Gumkowanie hemoroidów – leczenie metodą Barrona
Guzki krwawnicze odbytu w stopniu drugim i trzecim można leczyć gumkowaniem metodą Barrona. Jest to obecnie jedna z najpopularniejszych metod małoinwazyjnych. U podstawy guzka krwawniczego zakłada się ciasną gumkę, która uniemożliwia dopływ krwi. Po kilku dniach guzek obumiera i odpada, tworzy się blizna. Metoda ta jest mało bolesna, skuteczna w 60–80 proc. Podwiązanie hemoroidów jest możliwe w ograniczonym zakresie; jednorazowo można podwiązać dwa guzki.
Leczenie hemoroidów metodą DGHAL
Najnowocześniejszą obecnie stosowaną metodą jest DGHAL (Doppler-Guided Hemorrhoidal Artery Ligation). Polega ona na wprowadzeniu do odbytu anoskopu z aparatem dopplerowskim (jest to metoda badania przepływu w naczyniu na podstawie efektu Dopplera – częstotliwość słyszanego dźwięku zwiększa się, gdy zbliżamy się do jego źródła). Na podstawie częstotliwości przepływu krwi znajduje się tętniczkę doprowadzającą krew do zmienionego chorobowo naczynia i przez otwór w anoskopie podwiązuje się ją. Tak jak we wcześniej opisanych metodach, dochodzi do niedokrwienia i obumarcia guzka.
Operacja na hemoroidy
Jak wyleczyć hemoroidy, które są zaawansowane? W stopniu czwartym oraz przy nieskuteczności metod mniej inwazyjnych wskazane jest usuwanie operacyjne hemoroidów. Wykonuje się je w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym (wstrzyknięcie środka znieczulającego w lędźwiowy odcinek kanału kręgowego). Operacje są dosyć bolesne, często później pacjent wymaga przyjmowania czopków zmiękczających stolec albo nawet lewatyw.
Leczenie hemoroidów metodą Milligana-Morgana
Najczęściej wykonuje się wycięcie hemoroidów sposobem Milligana-Morgana. Polega ono na nacięciu guzka u podstawy, a następnie ciasnym zawiązaniu wokół niego nici, czyli podwiązaniu go. Guzek odcina się nożem elektrycznym, który jednocześnie koaguluje (zamyka) drobne naczynia. Aby zapobiec zwężeniu odbytu, ran po odcięciu nie zaszywa się. Goją się one samoistnie w ciągu kilku tygodni.
Modyfikacją operacji Milligana-Morgana jest metoda Fergusona, kiedy zaszywa się miejsca po odciętych guzkach. Niektórzy zalecają pozostawienie niewielkich otworów na wypadek powstania krwiaka w ranie.
Operacja sposobem Longo
W Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii popularną metodą leczenia hemoroidów jest ostatnio operacja sposobem Longo. Wskazaniem do niej jest również wypadanie odbytu. Do operacji wykorzystuje się stappler – urządzenie umożliwiające automatyczne założenie szwu dokoła błony śluzowej odbytu. Dlatego operacja ta określana jest jako muzektomia, czyli wycięcie błony śluzowej.
Do kanału odbytu wprowadza się okrągły wziernik, umożliwiający dokładne zobaczenie pola operacyjnego. Następnie wprowadza się anoskop i zakłada ręcznie szew dokoła śluzówki z guzkami krwawniczymi. Potem wprowadza się stappler – ma on długi, podłużny kształt i zakończony jest wąskim, gładkim stożkiem. Stappler zaciska się i wyciąga razem ze zmienioną śluzówką.
Operacja jest krótka, mniej bolesna niż metody klasyczne, lecz dużo droższa. Zwraca się też uwagę na ryzyko zwężenia i przedziurawienia odbytu.
O hemoroidach w ciąży przeczytasz tutaj:
wylecz.to/choroby-w-ciazy/hemoroidy-w-ciazy/
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
- „Fizjologia człowieka, tom 5. Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne” Stanisław Konturek, wyd. 2016 r.
Opublikowano: 23.08.2017;
aktualizacja: 30.08.2017
Oceń:
4.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Anna Jakima
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Warszawie. Lekarz w trakcie specjalizacji z chirurgii dziecięcej. Udzielała się naukowo przy Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
532
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 21.02.2019
opublikowany 07.01.2020