Co to są mięśniaki macicy?
Mięśniak macicy jest to guz zbudowany z komórek mięśniowych macicy. Zmiana ta jest łagodnym nowotworem dosyć często występującym u kobiet między 35 a 55 rokiem życia, ale może dotyczyć również młodszych pacjentek. Sugeruje się, że ich powstawanie może mieć związek ze zwiększonym stężeniem żeńskich hormonów, takich jak estrogeny i progesteron. Mięśniaki macicy mają charakter twardych guzów, które mogą swoją obecnością zniekształcać kształt macicy i jej wymiary.
Istnieją różne typy mięśniaków macicy, a ich podział jest uwarunkowany lokalizacją względem powierzchni macicy. W związku z powyższym, zaczynając od zewnętrznej powierzchni wyróżnia się:
- mięśniaki podsurowicze,
- mięśniaki śródścienne,
- mięśniaki podśluzówkowe.
Mięśniaki macicy rzadko występują jako pojedyncze zmiany, zazwyczaj są liczne i o zróżnicowanej wielkości. Kobieta, u której zdiagnozowano nawet jednego mięśniaka, powinna się liczyć z tym, że może ich być więcej i nawet po ich usunięciu mogą się pojawić ponownie. Szacunkowe dane wskazują na wysoką częstość ich występowania, sięgającą nawet ponad 50 % kobiet. Najczęściej spotykane są mięśniaki podsurowicze, będące przypadkowym znaleziskiem podczas badania ultrasonograficznego narządu rodnego.
Objawy mięśniaków macicy
Mięśniaki macicy najczęściej nie dają żadnych objawów, dolegliwości dotyczą średnio tylko 20% kobiet. Mięśniaki przybierają różne rozmiary, zwykle od kilku do kilkunastu centymetrów, obrazowo tłumacząc mogą być wielkości pestki śliwki albo męskiej pięści. Te większe mogą być łatwo wyczuwalne przez powłoki brzuszne i najczęściej to właśnie one są odpowiedzialne za ewentualne dolegliwości, takie jak:
- przedłużające się miesiączki,
- obfite krwawienia miesięczne,
- nieprawidłowe krwawienia,
- bolesne miesiączki,
- ból podczas stosunku,
- ból miednicy, pleców,
- uczucie ucisku w obszarze miednicy/jamy brzusznej,
- zaparcia,
- wzdęcia.
Mięśniaki macicy a planowanie ciąży
Na początku warto wspomnieć, że sama obecność mięśniaków macicy nie musi oznaczać rezygnacji z macierzyństwa. Ciąża w przypadku mięśniaków macicy nadal jest możliwa. Natomiast trudności pojawiają się w przypadku dużych mięśniaków modelujących jamę macicy lub blokujących ujście jajowodów, co może utrudniać implantację i dalszy prawidłowy rozwój zarodka, a następnie płodu. Sytuacja taka może mieć miejsce głównie w przypadku mięśniaków podśluzówkowych, kilkucentymetrowych mięśniaków śródściennych lub mięśniaków znajdujących się w pobliżu ujścia jajowodów.
Jeżeli u pacjentki planującej ciążę, występują niewielkie mięśniaki macicy, które nie powodują żadnych dolegliwości, a ich umiejscowienie nie będzie zagrażało rozwijającej się ciąży, lekarz może podjąć decyzję o możliwości zajścia w ciążę, pomimo obecności mięśniaków macicy. Częstszą sytuacją jest jednak ta, w której lekarz zaleca w pierwszej kolejności usunięcie mięśniaków macicy, a dopiero później podjęcie starań o potomstwo.
Mięśniaki macicy a ciąża
Jak już było to wspomniane wcześniej, na wzrost mięśniaków mają wpływ takie hormony jak estrogeny i progesteron. W trakcie ciąży ich stężenie we krwi przyszłej mamy zdecydowanie wzrasta, co zwykle skutkuje powiększaniem się wymiarów występujących już wcześniej mięśniaków.
W przypadku mięśniaków macicy w ciąży należy się liczyć z:
- możliwością pojawienia się dyskretnego plamienia,
- zwiększonym ryzykiem poronienia lub porodu przedwczesnego.
Nie można bagatelizować żadnych niepokojących objawów, najlepiej porozmawiać o nich ze swoim lekarzem prowadzącym w trakcie wizyty kontrolnej.
Mięśniaki macicy w ciąży – poród siłami natury czy cesarskie cięcie?
Sama obecność mięśniaka nie musi oznaczać konieczności ukończenia ciąży na drodze cięcia cesarskiego. Poród operacyjny jest wskazany u pacjentek, u których mięśniak znajduje się w pobliżu ujścia wewnętrznego szyjki macicy, ponieważ może on blokować prawidłowe zstępowanie płodu przez kanał rodny. W innych przypadkach, decyzję odnośnie sposobu rozwiązania ciąży przy mięśniakach macicy, podejmuje lekarz prowadzący ciążę.
Leczenie mięśniaków macicy a ciąża
Leczenie mięśniaków macicy sprowadza się do terapii hormonalnej lub ich usunięcia w trakcie histeroskopii lub operacji metodą laparoskopową bądź laparotomii. Czasami bywa wskazane wycięcie macicy, czyli histerektomia. Natomiast wszelkie zabiegi powinny zostać wykonane poza okresem ciąży.
Warto podkreślić, że w przypadku pacjentek planujących ciążę, mięśniaki macicy usuwa się w drodze wykonania operacji oszczędzającej, tzn., lekarz pozbywa się mięśniaków, zachowując całą macicę. Po takich zabiegach zalecane jest jak najszybsze zajście w ciążę, w celu uniknięcia nawrotu mięśniaków macicy. W przypadku operacji z otwarciem jamy macicy, konieczne jest jednak wstrzymanie się ze staraniami o dziecko przez 3 miesiące po zabiegu.
W przypadku ciąży planowanej i występowania wskazań do usunięcia mięśniaków, najlepiej poddać się zabiegowi przed rozpoczęciem starań o potomstwo. Jeżeli mięśniaki macicy w ciąży zostaną wykryte przypadkowo, w trakcie kontrolnych wizyt, z zabiegiem należy poczekać do czasu jej bezpiecznego ukończenia.
