Zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego są bardzo powszechnym problemem, dotykającym pacjentów w różnym wieku. Zarówno przyśpieszona, jak i leniwa perystaltyka jelit może poważnie wpływać na jakość życia oraz codzienną aktywność. Głównymi przyczynami zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego są: nieprawidłowa dieta, infekcje przewodu pokarmowego, narażenie na toksyny i leki (np. metoclopramid, antybiotyki, leki przeciwbólowe).
Zaburzenia perystaltyki jelit – co to jest, przyczyny, rodzaje
Spis treści
Perystaltyka jelit – co to jest?
Ruchy perystaltyczne to naturalne i automatyczne skurcze mięśni, zachodzące na całej długości przewodu pokarmowego. Ich głównym celem jest przesuwanie pokarmu, ale również jego mieszanie i rozdrabnianie. Jelito grube i cienkie różnią się od siebie zarówno budową, jak i funkcją, więc również charakterem ruchów perystaltycznych.
W jelicie cienkim zachodzi głównie trawienie i wchłanianie składników pokarmowych, tu przyswajane są węglowodany, białka tłuszcze, witaminy i minerały. Nadmiernie żywa motoryka skraca czas kontaktu pokarmu z powierzchnią chłonną jelita, może powodować zaburzenia wchłaniania i niedobory pokarmowe.
W jelicie grubym występują dwa rodzaje ruchów: mieszające, ułatwiające wchłanianie dużej ilości wody i elektrolitów, prowadząc do zagęszczenia kału oraz silne skurcze masowe, pojawiające się 2–3 razy dziennie, które przepychają uformowany kał w kierunku odbytnicy.
To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny
Przyczyny zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego
Do najczęstszych przyczyn zaburzeń perystaltyki jelit należą zaburzenia czynnościowe o nieustalonej przyczynie, znane jako zespół jelita drażliwego. Jednak na pracę jelit wpływa szereg innych znanych czynników, np.:
- leki – głównie metoclopramid, ale również antybiotyki, leki przeciwbólowe, antyarytmiczne, przeciwdepresyjne;
- choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona);
- zaburzenia hormonalne, m.in. cukrzyca i choroby tarczycy;
- infekcje przewodu pokarmowego;
- zaburzenia krążenia;
- czynniki, na które mamy wpływ: nieprawidłowe nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna, narażenie na toksyny egzogenne, stres.
Zobacz też: Na czym polega hemikolektomia?
Rodzaje zaburzeń perystaltyki jelit
- Nadmiernie żywa perystaltyka – jej głównym objawem jest biegunka, dyskomfort, głośne przelewanie się. Pokarm szybko przechodzi przez przewód pokarmowy, procesy wchłaniania i zagęszczania są upośledzone, występuje duża utrata wody. Osoba dotknięta biegunką oddaje stolce o luźnej konsystencji, co najmniej 3 razy dziennie.
- Wolny pasaż jelitowy – siła skurczów jest mniejsza bądź są one nieskoordynowane. Pokarm wolno przesuwając się przewodem pokarmowym staje się silnie odwodniony, formują się twarde i zbite masy kałowe, które jeszcze bardziej utrudniają transport.
- Brak perystaltyki – niedrożność jelit, stan zagrożenia życia, wymagający hospitalizacji i często kończący się interwencją chirurgiczną. Zaburzenia perystaltyki jelit spowodowane są przeszkodą mechaniczną bądź porażeniem układu nerwowego w przebiegu zapalenia bądź zaburzeń elektrolitowych. Brzuch jest wzdęty, bardzo bolesny, następuje zatrzymanie stolca i gazów.
- Przewlekłe mieszane zaburzenia czynności motorycznej jelit – zespół jelita drażliwego (przyczyna jest nieznana).
Zespół jelita drażliwego
Przebieg tego schorzenia jest przewlekły i nawracający. Objawia się głównie bólem brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień. Szacuje się, że występuje u niemal 20% populacji. W zależności od dominujących objawów możemy mówić o postaci biegunkowej, zaparciowej lub mieszanej. Charakterystyczne dla tej choroby jest powiązanie dolegliwości bólowych ze zmianą wyglądu stolca oraz częstością jego oddawania oraz ustępowanie dyskomfortu brzusznego po wypróżnieniu.
Chory obserwuje u siebie te objawy przez co najmniej 12 tygodni w roku. By stwierdzić ten zespół, należy wykluczyć inne potencjalne przyczyny zaburzeń perystaltyki jelit. Lekarz, stwierdzając tę chorobę, posługuje się Kryteriami Rzymskimi II – diagnozę opiera głównie na charakterystycznych objawach i braku choroby organicznej.
Zaburzenia perystaltyki jelit – postępowanie
Przede wszystkim należy zastanowić się nad przyczyną zaburzeń perystaltyki jelit – z większością można poradzić sobie modyfikując dietę, eliminując stres, jedząc regularne posiłki oraz unikając węglowodanów i pokarmów o działaniu wzdymającym.
Dodatkowo należy pamiętać, że podstawą prawidłowej diety jest przyjmowanie minimum 2 l płynów codziennie, ponieważ lepiej nawodniana treść jelitowa gwarantuje łatwiejszy transport. W postaci zaparciowej należy stosować dietę bogatą w błonnik (np. 1–2 łyżki stołowe otrębów pszennych dziennie). Dieta zróżnicowana, obfitująca w niskoprzetworzone kasze, ryże, surowe warzywa (czyli dieta bogatoresztkowa) jest kluczem do zapobiegania zaparciom.
Należy jednak pamiętać, że przedłużające się lub bardzo uporczywe zaburzenia perystaltyki jelit mogą być objawem poważnej choroby – wtedy koniecznie trzeba zwrócić się do lekarza.
Co powinno zaalarmować?
- wysoka gorączka bądź długo utrzymujący się stan podgorączkowy,
- krew w stolcu bądź objawy anemii,
- spadek masy ciała,
- ból brzucha, który budzi w nocy,
- długotrwałe, nieustępujące objawy.
Jeśli wystąpi którykolwiek z tych objawów, należy koniecznie zgłosić się do lekarza.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Diagnostyka obrazowa. Układ trawienny” red. naukowa Stanisław Leszczyński, Joanna Pilch-Kowalczyk, wyd. 2012 r.
Opublikowano: 08.10.2013;
aktualizacja: 05.05.2015
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Aleksandra Hładoń
Lekarz
Absolwentka wydziału lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Na studiach działała w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Studentów Medycyny IFMSA-Poland, między innymi prowadziła program antynikotynowy na Śląsku. Aktywnie działała w licznych kołach naukowych, uczestniczka wielu konferencji STN. Prywatnie wielbicielka ruchu na świeżym powietrzu oraz eksperymentów kulinarnych.
532
Komentarze i opinie (5)
opublikowany 06.03.2019
opublikowany 19.03.2019
opublikowany 31.10.2020
opublikowany 04.07.2022
opublikowany 22.04.2021