Luźne stolce – jakie są przyczyny częstych, luźnych stolców?

Luźne stolce czy biegunka?

Zarówno zmiana konsystencji stolca, jak i jego częstsze wydalanie bywa przyczyną niepokoju, zwłaszcza gdy występuje częściej niż 3 razy na dobę, utrzymuje się dłużej niż 14 dni. Obawy wzrastają, gdy zaobserwujemy krew w stolcu, domieszkę śluzu, ropy czy tłuszczu, a także zmianę zabarwienia kału.

Luźny stolec oznacza zmianę jego konsystencji na miękką, nieuformowaną, półpłynną. Biegunka (często określana także jako rozwolnienie) to natomiast oddawanie stolca o płynnej bądź półpłynnej konsystencji częściej niż 3 razy na dobę. W większości przypadków mamy do czynienia z krótkotrwałym, samoograniczającym się stanem, trwającym od jednego do kilku dni, spowodowanym najczęściej zatruciem pokarmowym.

Zatrucie jest wynikiem spożycia żywności zanieczyszczonej, skażonej bakteriami lub ich toksynami, niektórymi pasożytami oraz składnikami chemicznymi. Objawy zatrucia pojawiają się nagle – nudnościom, wymiotom i wodnistej biegunce towarzyszy kurczowy ból brzucha, czasami gorączka i ogólne osłabienie. Dolegliwości trwają krótko i ustępują najczęściej samoistnie.

Gdy oddawanie luźnych stolców i biegunki trwa dłużej niż 14 dni należy poszukać innych możliwych przyczyn.

To też może Cię zainteresować: Śmierdzące stopy – przyczyny, leczenie

Luźne stolce po posiłku – co je wywołuje?

Niektóre składniki żywnościowe prowadzą do przyspieszenia perystaltyki jelit, co sprawia, że stolec „nie zdąży” się uformować, a ponadto zwiększa się częstość wypróżnień. Luźne stolce mogą wystąpić po spożyciu takich produktów jak:

• ostre przyprawy;
• nadmierna ilość napojów mlecznych, zwłaszcza fermentowanych (kefiry, maślanki, jogurty);
• produkty bogate w błonnik (pełnoziarniste produkty zbożowe, surowe owoce i warzywa);
• kawa – zawarta w niej kofeina drażni ściany jelit;

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Częste, luźne stolce – przyczyny chorobowe

Przewlekłe biegunki i oddawanie luźnych stolców często bywa związane z chorobami obejmującymi jelita:

• Zespół jelita drażliwego (IBS) – jedna z najczęstszych chorób czynnościowych przewodu pokarmowego, charakterystyczną cechą jest zmiana rytmu oraz konsystencji wypróżnień trwająca co najmniej 3 miesiące. Dotyczy osób w 3–4 dekadzie życia. Może występować w postaci z przewagą rzadkich stolców, z przewagą zaparć lub w postaci mieszanej. Dodatkowo towarzyszą mu wzdęcia, bóle brzucha, uczucie niepełnego wypróżnienia.
• Celiakia (choroba trzewna) – związana z nietolerancją glutenu, coraz częściej rozpoznawana u osób dorosłych. Częste, luźne stolce wywoływane są przez spożycie żywności bogatej w gluten (białka obecne w nasionach pszenicy, żyta, jęczmienia), prowadzącej do rozwoju stanu zapalnego jelit u osób predysponowanych.
• Choroba Leśniowskiego-Crohna – prowadzi do pełnościennego zapalenia ścian jelit, skutkującego ich uszkodzeniem. Najczęściej dotyczy jelita cienkiego, lecz może zająć całą długość przewodu pokarmowego – od jamy ustnej do odbytu włącznie. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, chorobie towarzyszą luźne, cuchnące stolce, biegunki z domieszką śluzu, utrata masy ciała.
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – skutkuje przewlekłym stanem zapalnym jelita grubego i odbytu, prowadzącym do powstawania owrzodzeń. Objawia się częstymi biegunkami z domieszką krwi, stopniową utratą masy ciała.
• Zespół krótkiego jelita – rozwija się po zabiegach operacyjnych wykonywanych z powodu nowotworu, niedokrwienia, chorób zapalnych jelit bądź wyłączeniu z pasażu pokarmu części jelita na skutek powstałych przetok. Skutkuje zmniejszeniem czynnej powierzchni jelit koniecznej do wchłaniania pokarmu.
• Rak jelita grubego – jeden z częstszych nowotworów dotyczących przewodu pokarmowego. Charakterystyczna jest zmiana rytmu wypróżnień, zmiana konsystencji stolca, domieszka krwi i śluzu, utrata masy ciała, postępująca niedokrwistość.

Czytaj również: Hydrokolonoterapia – płukanie jelita grubego. Wskazania, przeciwwskazania, gdzie zrobić, ile kosztuje?

Co jeszcze może wywoływać rzadkie stolce?

Luźny stolec nie zawsze wskazuje na chorobę związaną z dysfunkcją jelit. Objaw ten może świadczyć także o szeregu schorzeń dotyczących innych układów i narządów. Jakie są inne przyczyny częstych, luźnych stolców?

• Nadczynność tarczycy – nadmiar hormonów tarczycowych skutkuje przyspieszeniem metabolizmu i w związku z tym wzmożoną perystaltyką jelit, co prowadzi do częstszych wypróżnień, utraty masy ciała pomimo utrzymującego się dobrego apetytu.
• Przewlekłe zapalenie trzustki – prowadzi do postępujących, nieodwracalnych zmian w miąższu, skutkujących postępującą niewydolnością zarówno zewnątrz jak i wewnątrzwydzielniczą. Niewydolność zewnątrzwydzielnicza prowadzi do upośledzonego wydzielania lipazy trzustkowej – enzymu trawiącego tłuszcze. Przechodzą one w postaci niezmienionej przez przewód pokarmowy prowadząc do tzw. tłuszczowych stolców oraz częstych, obfitych, cuchnących biegunek.
• Mukowiscydoza – schorzenie genetyczne polegające na zaburzeniu wydzielania przez narządy zewnątrzwydzielnicze prowadząc do znacznego zagęszczenia śluzu – obejmuje trzustkę prowadząc do jej niewydolności.

Ponadto, do oddawania luźnych stolców i ciągłych biegunek przyczynia się: stres (hormony wydzielane w stresie – adrenalina, noradrenalina i kortyzol pobudzają jelita do wzmożonej pracy), palenie papierosów (tytoń drażni ściany jelita grubego), zażywanie niektórych leków (zalicza się tu antybiotyki o szerokim spektrum działania, hormony tarczycy, niektóre leki przeciwcukrzycowe, leki zobojętniające kwas solny, diuretyki, chemioterapię).

Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie

Częste biegunki i luźne stolce – kiedy do lekarza?

Do objawów alarmujących, które powinny skłonić do jak najszybszego skontaktowania się z lekarzem są:

• domieszka krwi w stolcu, krwawienia z odbytu;
• towarzysząca przewlekłym biegunkom utrata masy ciała i niedokrwistość;
• nagła zmiana rytmu wypróżnień, stolce ołówkowate;
• ból brzucha wybudzający w nocy.

Wymieniowe objawy powinny skłonić do pogłębienia diagnostyki, gdyż mogą świadczyć o nowotworze przewodu pokarmowego, np. raku jelita grubego.

Czytaj również: Pozycja przy wypróżnianiu – ważniejsza niż myślisz