Krwawienie z odbytu – jakie są przyczyny?

Świeża krew z odbytu

Przyczyny krwawienia z odbytu mogą być choroby zlokalizowane w różnych odcinkach przewodu pokarmowego. Świeża i żywoczerwona krew wskazuje na schorzenia jelita grubego, w tym odbytnicy i odbytu. Jeżeli zaś stolec jest czarny i smolisty, wówczas przyczyną krwi w kale mogą być wrzody żołądka, krwotoczne zapalenie żołądka czy żylaki przełyku. Dzieje się tak dlatego, że krew wchodzi w reakcję chemiczną z sokiem żołądkowym soku żołądkowego; staje się bardzo ciemna lub czarna.

Ustalenie przyczyn wymaga konsultacji medycznej i często badań dodatkowych – laboratoryjnych i obrazowych (lekarz od odbytu to proktolog). W czasie wywiadu i diagnostyki specjalista z pewnością zada szereg pytań.

• Czy jest to jasna, świeża krew z odbytu, czy ciemna, fusowata?
• Czy widoczne są pasemka, skrzepy we krwi?
• Czy są jedynie niewielkie ślady, czy jest to obfite krwawienie z odbytu?
• Czy kał z krwią ulega wymieszaniu?
• Czy w stolcu występuje śluz z krwią?

Bardzo ważne jest, aby pacjent zgłosił dodatkowe objawy jakie jak: ból brzucha, biegunka lub zmiana rytmu wypróżnień albo wyglądu stolca, gorączka, nudności i wymioty, a także spadek masy ciała. Nie należy ignorować sytuacji kiedy pojawia się krew na papierze toaletowym lub na bieliźnie. To ważny objaw i często sygnał ostrzegawczy mogący w porę pomóc zdiagnozować raka jelita grubego.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Krwawienia z odbytu po oddaniu stolca

Najczęstszą przyczyną krwawienia z odbytu podczas wypróżniania są hemoroidy, a więc przerośnięte guzki krwawnicze. Są to fizjologicznie występujące u każdego człowieka skupiska naczyń żylnych w okolicy odbytu, które w niektórych warunkach (problemy z wypróżnianiem, siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej) mogą powiększać się, nadmiernie wypełniać krwią, a także wykrzepiać, co wywołuje ból i pieczenie odbytu, którym sprzyja podrażnienie, np. w czasie oddawania stolca.

Problem ten jest powszechny i nie dotyczy tylko osób starszych. Na żylaki odbytu cierpią także osoby młode wykonujące zwód wymagający długotrwałego siedzenia i dźwigania. Dochodzi wówczas do nadmiernego wypełnienia krwią naczyń w okolicy odbytu i do pojawiania się żylaków. Nie są rzadkimi przypadkami hemoroidy w ciąży i po porodzie.

Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?

Krwawienie z odbytu przy hemoroidach zależne jest od stopnia zmian w układzie żylnym. Może być to wyraźne i świeże krwawienie, a czasami tylko drobne, widoczne na bieliźnie lub papierze toaletowym. Krwawić mogą hemoroidy zewnętrzne jak i wewnętrzne.

To jak długo krwawi pęknięty hemoroid zależy od od stopnia choroby. Przy hemoroidach wewnętrznych, gdy zmiany nie są jeszcze w zaawansowanym stadium rozwoju, widoczna jest jedynie świeża krew na papierze toaletowym po wypróżnieniu lub niewielkie nitki krwi powlekają masy kałowe. Bardziej obfite jest krwawienie z pękniętego hemoroidu zewnętrznego, który, po zwiększeniu swoich rozmiarów, wypadł.

Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?

Leczenie może być zachowawcze (bez recepty dostępne są żele, czopki, czy maści na hemoroidy) lub operacyjne, metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby, a decyzja należy do lekarza chirurga lub proktologa.

Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji

Co powoduje częste krwawienia a odbytu?

Krwawienie do przewodu pokarmowego może być wynikiem tzw. nieswoistych zapaleń jelit, do których zaliczamy wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna. Są to schorzenia z charakterystycznym obrazem endoskopowym i histopatologicznym, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia ściany jelita, co może objawiać się obecnością krwi w stolcu

Pacjent zgłasza najczęściej uporczywe krwawienia z odbytu i bóle brzucha, a w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna także ropnie i przetoki okołoodbytnicze. Leczenie jest trudne i długotrwałe, stosuje się leki immunosupresyjne oraz glikokortykosteroidy, a także nowe leki biologiczne.

Lekkie krwawienia z odbytu mogą być także wynikiem niektórych chorób infekcyjnych przewodu pokarmowego – biegunka z krwią występuje w przebiegu zakażenia niektórymi szczepami Escherichia coli (tzw. szczepy enteroinwazyjne lub enterokrwotoczne) oraz bakteriami Shigella.

Warto wspomnieć jeszcze o jednej chorobie odbytu – o uchyłkach jelita grubego. Są to uwypuklenia jego ściany na zewnątrz powstające pod wpływem zwiększonego ciśnienia wewnątrz jelita i odcinkowego osłabienia ściany. Uchyłki dość często ulegają stanom zapalnym, ponieważ gromadzi się w nich kał. Zmienione zapalnie uchyłki powodują biegunkę z krwią, częste krwawienia z odbytu i silne bóle brzucha. W procesie diagnostycznym bierze się pod uwagę także uchyłki Meckela.

Zdarza się, że uchyłki ulegają przedziurawieniu, powodując objawy ostrego brzucha z zapaleniem otrzewnej. Pojawia się silny krwotok z odbytu. Niepowikłane zapalenie uchyłków leczy się dietą zero i antybiotykami, a powikłania lub nawracające zapalenie uchyłków (operacyjnych) usunięciem fragmentu jelita.

Przeczytaj również: Gęsta krew – jakie są przyczyny nadmiernej lepkości krwi?

Krew w odbycie a rak jelita grubego

Przyczyną krwawienia z odbytu może być nowotwór. Ryzyko raka jelita grubego (w tym odbytnicy) zwiększa się wraz z wiekiem. Istnieją także określone czynniki ryzyka zachorowania na ten nowotwór, takie jak dieta bogata w czerwone mięso i uboga w błonnik, palenie papierosów, zaparcia, współistnienie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub polipów jelita, a także niektóre rzadkie zespoły rodzinnego raka jelita grubego.

Raki zlokalizowane w lewej części jelita grubego (okrężnica zstępująca, odbytnica) dość szybko dają objawy podniedrożności przewodu pokarmowego oraz widoczna krew, w związku z czym są szybciej diagnozowane i tym samym lepsze jest rokowanie co do wyleczenia.

Z kolei diagnostyka raki prawej połowy okrężnicy przeprowadzenia badania kału na krew utajoną. Powinno to być badanie przesiewowe u pacjentów z grup ryzyka. Rozwojowi raka jelita grubego często towarzyszy niedokrwistość oraz spadek masy ciała i osłabienie.

Inne przyczyny krwawienia z odbytu

Krew z odbytu może pochodzić od schorzenia określanego jako szczelina odbytu, czyli linijne pęknięcie śluzówki powstające pod wpływem przedłużających się, nawracających zaparć lub uprawiania seksu analnego. Najczęściej nie mamy tu do czynienia z krwotokiem, a z pojawieniem się śladów krwi na bieliźnie. Dość charakterystycznym objawem jest silny ból w czasie wypróżniania. Leczenie – tak jak w przypadku choroby hemoroidalnej – może być zachowawcze lub operacyjne.

Do rzadkich przyczyn podkrwawiania należą dla przykładu angiodysplazje. Są to malformacje (nieprawidłowe struktury) naczyniowe, które mogą ulegać uszkodzeniu, powodując nawet silny krwotok. Malformacje naczyniowe są wykrywane zazwyczaj badaniem endoskopowym przewodu pokarmowego.

Bywa, że krew pojawia się w wyniku mechanicznego uszkodzenia odbytu. Winne może być tutaj stosowanie różnych praktyk seksualnych, których elementem jest penetracja odbytu.

Krew z odbytu i pierwsza pomoc – co robić?

Pacjent zgłaszający się do lekarza z powodu krwawienia z odbytu powinien być dokładnie zbadany. Jeśli mamy do czynienia z długotrwałym krwawieniem lub z obfitymi krwotokami, u chorego pojawiają się objawy niedokrwistości – bladość skóry i błon śluzowych, tachykardia, osłabienie.

Każdy lekarz powinien zbadać pacjenta palcem przez odbyt (badanie per rectum). To proste badanie może wskazać niektóre z przyczyn – najczęściej chorobę hemoroidalną, szczelinę odbytu, guz zlokalizowany w końcowym odcinku odbytnicy.

Dalsze są uzależnione od wieku pacjenta, współistniejących z krwawieniem objawów oraz istnienia czynników ryzyka poszczególnych chorób. Zazwyczaj są to badania obrazowe lub – w przypadku podejrzenia chorób infekcyjnych – badania laboratoryjne i mikrobiologiczne.

W przypadku nagłego, obfitego krwotoku z odbytu należy przede wszystkim opanować utratę krwi oraz uzupełnić poziom płynów w organizmie. Dopiero po ustabilizowaniu stanu chorego można kontynuować diagnostykę i poszukiwać przyczyn problemu. W zdecydowanej większości przypadków wyleczenie choroby podstawowej powoduje ustąpienie dolegliwości.

Należy pamiętać, aby nie lekceważyć pojawienia się krwi, ponieważ może ono być pierwszym objawem choroby nowotworowej.