Bóle brzucha – jak boli wątroba, pęcherzyk i trzustka?

Różne przyczyny bólu brzucha

Ból brzucha jest wypadkową wielu stanów klinicznych i może mieć różne nasilenie, charakter a nawet lokalizację w obrębie jamy brzusznej. Nieprzyjemne odczucia powstają wskutek podrażnienia zakończeń nerwowych znajdujących się w otrzewnej, czyli tkance wyścielającej całą jamę brzuszną, a także w obrębie mięśni gładkich budujących przewód pokarmowy. Ponadto w obrębie brzucha znajdują się inne unerwione bólowo struktury, takie jak naczynia krwionośne czy torebki narządów wewnętrznych.

Dolegliwości bólowe można podzielić na dwie duże grupy – ból trzewny oraz ból somatyczny. Ból trzewny, czyli wisceralny ma charakter rozlany, zwykle osoba chora nie potrafi wskazać dokładnego miejsca w którym odczuwa dolegliwości. Ból ten opisywany jest jako tępy, ćmiący, zwykle trwający dłuższy czas. Źródłem bólu trzewnego są schorzenia narządów wewnętrznych związane z ich powiększeniem, niedokrwieniem lub podrażnieniem chemicznym ścian jamy brzusznej.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Ból somatyczny ma natomiast charakter ostry, dobrze zlokalizowany, kłujący lub przeszywający. Powstaje w wyniku miejscowego uszkodzenia nerwów w ścianie przewodu pokarmowego lub otrzewnej. Ból somatyczny zwykle związany jest z groźnymi chorobami narządów jamy brzusznej, takimi jak ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Towarzyszy mu niepokój, wzmożone napięcie powłok jamy brzusznej, a nierzadko ciężki stan ogólny pacjenta.

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Ból wątroby – kiedy ból brzucha to objaw chorej wątroby?

Pamiętać należy, że najczęstszą przyczyną bólów brzucha są niegroźne zaburzenia perystaltyki, czyli popularna niestrawność, alergie pokarmowe, zakażenia wirusowe powodujące tak zwaną grypę jelitową oraz bóle menstruacyjne u kobiet. W tych przypadkach ulgę powinny przynieść leki rozkurczowe, natomiast w razie braku poprawy konieczna jest dalsza diagnostyka.

Bóle typowe dla chorób wątroby zlokalizowane są w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej. Co ciekawe, nie jest to ściśle ból wątroby, bowiem miąższ narządu nie jest unerwiony czuciowo, natomiast stany chorobowe powodujące powiększenie wątroby prowadzą do rozciągania torebki otaczającej narząd, która ma już zakończenia receptorów bólowych.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Powiększona wątroba może także podrażniać ścianę jamy brzusznej. Schorzenia prowadzące do hepatomegalii to ostre lub przewlekłe zapalenie wątroby niezależnie od etiologii, stłuszczenie wątroby, choroba alkoholowa wątroby, nowotwory wątroby, a także powiększenie narządu w przebiegu niewydolności serca lub zakrzepicy żył wątrobowych.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Jak boli wątroba? Zazwyczaj jest to ból z prawej strony brzucha pod żebrami. Ból pojawia się w prawym podbrzuszu. Ból w chorobach wątroby jest niespecyficzny, zwykle ma umiarkowane nasilenie, może być opisywany jako uczucie rozpierania pod prawym łukiem żebrowym lub pobolewanie po posiłkach.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Ból trzustki – objaw chorób trzustki

Typowo bóle w chorobach trzustki lokalizują się w nadbrzuszu, to znaczy poniżej mostka, a powyżej pępka i w okolicy pępka mają charakter opasujący. Pacjenci sami bardzo często opisują swoje dolegliwości jako uczucie obręczy ściskającej ich w pasie. Ból trzustkowy to bardzo silny ból; może być ostry lub tępy. Może daleko promieniować i być odczuwalny nawet jako ból pomiędzy łopatkami.

Bóle w ostrym zapaleniu trzustki mają silne natężenie i charakter kolkowy, są opasujące. Pacjenci odruchowo przyjmują ułożenie na boku z nogami podkurczonymi do klatki piersiowej. Bóle nadbrzusza występują niezależnie od posiłków, zwykle trwają wiele godzin.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Ból pęcherzyka żółciowego

W chorobach związanych z niedrożnością dróg żółciowych, do których należy kamica pęcherzyka żółciowego, ból woreczka żółciowego pojawia się w prawej okolicy podżebrowej, ma stosunkowo silny charakter. Ból brzucha nasila się w czasie ruchu, zwłaszcza w czasie wstrząsów, dlatego pacjenci źle znoszą podróż samochodem, czy przesiadanie się z miejsca na miejsce.

Typowe dla bólu w kolce żółciowej jest ból brzucha po jedzeniu. Występuje po obfitym, tłustym posiłku. Trwa do kilku godzin, towarzyszą mu często nudności, podwyższona temperatura, a także ciemne zabarwienie moczu.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Ostry, nagły, kłujący i przeszywający ból brzucha – jakie przyczyny?

Bóle brzucha to wyjątkowo niespecyficzny objaw, co oznacza że, istnieje bardzo dużo chorób i stanów mogących powodować dolegliwości bólowe w jamie brzusznej. Szczególny niepokój u pacjentów wywołuje nagły, ostry, punktowy, narastający ból brzucha. Obawy te są uzasadnione, gdyż bardzo silny ból brzucha może być objawem schorzeń wymagających szybkiej interwencji lekarskiej, nierzadko chirurgicznej.

W czasie badania i określania potencjalnych przyczyn duże znaczenie diagnostyczne ma lokalizacja bólu i to jak promieniuje. Ważne jest także to jak zachowują się powłoki brzuszne – czy brzuch jest twardy, czy miękki, czy pojawia się ból podczas uciskania brzucha. Istotne jest, czy występuje krwawienie z przewodu pokarmowego oraz tom czy jelita są drożne i czy pacjent może się wypróżnić.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Przyczyny ostrego bólu brzucha to:

• ostre zapalenie i perforacja wyrostka robaczkowego – ból brzucha w okolicy pępka – obok pępka, nad lub pod pępkiem oraz w lewej części brzucha na dole;
• zapalenie uchyłków jelita – ból całej jamy brzusznej, najczęściej ból z lewej strony na dole brzucha;
• ostry wrzód żołądka lub dwunastnicy – silny i ostry ból w nadbrzuszu;
• niedrożność jelita cienkiego lub grubego oraz niedokrwienie jelit, zadzierzgnięcie, wgłobienie lub skręcenie jelita – ból jelit w całej jamie brzusznej;
• pęknięcie tętniaka aorty – ból w śródbrzuszu, często z promieniowaniem do pleców;
• skręt jajnika i pęknięcie ciąży pozamacicznej – silny ból w podbrzuszu;
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego – ból z prawej strony pod żebrami;
• niedrożność dróg żółciowych – ból pod lewym łukiem żebrowym;
• atak kolki nerkowej – silny ból podbrzusza promieniujący do pachwin i do lędźwi.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Rozlany, ciągły, tępy, przewlekły ból brzucha – jakie przyczyny?

Najważniejsze przyczyny rozlanego, przewlekłego bólu brzucha to:

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – pojawia się ból żołądka i w nadbrzuszu;
• refluks – pojawia się ból za mostkiem, pieczenie i palenie w przełyku i żołądku;
• zespół jelita drażliwego – zmienna lokalizacja;
• przewlekłe zapalenie trzustki – ostry ból nad pępkiem i w nadbrzuszu po środku;
• kamica pęcherzyka żółciowego – okolica pod lewym łukiem żebrowym
• choroby zapalne jelita grubego i cienkiego (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna) – cała jama brzuszna, najczęściej prawa dolna część brzucha;
• choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego – rozlany ból brzucha;
• celiakia – cała jama brzuszna o nietolerancja pokarmowa – boli cały brzuch.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Jakie badania przy bólu brzucha?

Lekarz na podstawie opisu dolegliwości i badania fizykalnego wysuwa podejrzenie co do źródła dolegliwości i kieruje na dalszą diagnostykę. W przypadku schorzeń dróg żółciowych i nerek zwykle jest to badanie ultrasonograficzne, w przypadku podejrzenia chorób trzustki badania laboratoryjne i w dalszej kolejności tomografia komputerowa, natomiast przy podejrzeniu chorób żołądka – gastroskopia.

Jeśli podejrzewa choroby zapalne w obrębie jelita grubego, zwykle konieczne jest wykonanie kolonoskopii. Bóle podbrzusza u kobiet zwykle wymagają diagnostyki ginekologicznej, mogą bowiem wywodzić się z jajników, macicy i jajowodów. Z pewnością o pilnej wizycie u lekarza należy myśleć w przypadku silnego bólu brzucha niezwiązanego z zatruciem pokarmowym, miesiączką u kobiet czy nawykowymi zaparciami, a także w razie wystąpienia jakichkolwiek dodatkowych dolegliwości.