Definicja hipokryzji. Kim jest hipokryta?
Pojęcie hipokryzji wywodzi się z języka greckiego (gr. hypokrisis oznacza „udawanie”). Jest używane na określenie osób, które wyróżniają się niespójnością zasad moralnych. Hipokryci głoszą wartości, do których sami się nie stosują, ukrywając przed innymi ludźmi swoje prawdziwe intencje w celu zaspokojenia swojego interesu.
Zwykle hipokryta odpiera wszelkie zarzuty dotyczące swojego zachowania lub toku myślenia, jednocześnie mając poczucie wyższości moralnej.
Warto wskazać, że o ile w relacjach między jednostkami hipokryzja jest oceniana negatywnie i często utożsamiana z nieszczerością, to w polityce i sztuce rządzenia państwem jest immanentnym elementem. Wynika to z faktu, że pogodzenie w społeczeństwie interesów partykularnych, grupowych i przyjętych wartości nadrzędnych jest zwyczajnie niemożliwe, ponieważ są one ze sobą sprzeczne. Z tego względu można się zastanowić, czy nazywanie polityka hipokrytą jest obraźliwe, czy pozostaje jedynie stwierdzeniem faktu.
Typowym przykładem hipokryzji w życiu politycznym jest składanie obietnic politycznych przed wyborami, co do których partia wie, że nie zostaną dotrzymane. Nikogo jednak ten element gry politycznej nie dziwi.
Słowniki często utożsamiają hipokryzję z takimi przymiotami, jak: dwulicowość, zakłamanie lub przewrotność.
Przeczytaj również:
Gaslighting (psychologiczna manipulacja) – czym jest?
Jak rozpoznać hipokrytę? Przykłady hipokryzji
Rozpoznawanie hipokryzji dla wielu osób jest trudne, ponieważ z założenia przyjmują oni wszystkie zachowania innych ludzi za „dobrą monetę”. Na co warto zwrócić uwagę w codziennym życiu?
publiczne krytykowanie korupcji przy jednoczesnym przyjmowaniu łapówek;
wytykanie otoczeniu, że bazuje na narzędziach AI w sytuacji, kiedy dana osoba sama po nie sięga;
piętnowanie zdrady współmałżonka, ale samemu robienie „skoków w bok”;
tworzenie teorii dla swoich zachowań, których nie da się uzasadnić w racjonalny sposób;
uporczywe plotkowanie o innych osobach – rodzinie, znajomych – z jednoczesnym omijaniem w dyskusji swojej osoby.
Hipokryta mówi co innego niż czyni, przy czym brak konsekwencji może dotyczyć praktycznie wszystkich przejawów życia – zarówno prywatnego, zawodowego, jak i publicznego. Charakterystyczną cechą hipokryzji jest to, że danej osobie łamanie głoszonych standardów przychodzi z łatwością, ale przyparta do muru reaguje agresją, nie potrafi bronić swoich poglądów.
Czemu służy hipokryzja?
Zachowania kwalifikowane jako hipokryzja mają zazwyczaj na celu postawienie osoby w lepszym świetle, przy czym może chodzić o poprawę poczucia własnej wartości oraz tego, jak hipokrytę postrzega jego własne otoczenie, a także o osiągnięcie wymiernych, konkretnych korzyści majątkowych. Chodzi o to, aby zmanipulować tych, którzy mają z hipokrytą co czynienia.
Jednocześnie hipokryta czuje, że to, co robi, nie jest naganne moralne i nie postrzega braku spójności swoich przekonań jako wewnętrznego dysonansu. Można powiedzieć, że uważa swoje poglądy za „lepsze”, jakiekolwiek by one w danym momencie nie były. Nie stroni też od krytykowania wartości, które sam przed chwilą wyznawał.
Przeczytaj również:
Mitomania – kłamstwo patologiczne – czym jest i jak się je leczy?
Psychologia zachowań hipokrytów. Skąd biorą się podwójne standardy działania?
U podstaw stosowania hipokryzji we własnym życiu często leży jedna z dwóch przyczyn:
Dane zachowanie ma pomóc osiągnąć własne cele, czyli zachowanie takiej osoby jest maksymalnie pragmatyczne.
Hipokryzja służy do ukrycia własnych wad i słabości w oczach innych, co może wynikać z zaniżonego poczucia własnej wartości, innym słowy: hipokryci czują się gorsi, więc uciekają od problemów emocjonalnych i chcą usłyszeć w najbliższym otoczeniu, że ich działanie jest wyjątkowo dobre lub moralne.
Jak utrzymywać zdrowe relacje z hipokrytą. Czy jest to możliwe?
Jak radzić sobie w konfrontacji z takim zachowaniem? Przede wszystkim warto nauczyć się bronić swoich przekonań. Osoba, która jest pewna tego, co myśli i jak działa, nie da się zdenerwować agresywnym zachowaniem hipokryty.
Warto zwracać uwagę na rozbieżność w zachowaniach hipokryty, zwłaszcza jeśli są one widoczne już na pierwszy rzut oka. Ważne jest, aby w rozmowie wyraźnie zaakcentować swoje oczekiwania względem rozmówcy. W ten sposób odbiera się hipokrycie pole do działania.
Przeczytaj również:
Toksyczna przyjaźń - co to i jak sobie z nią radzić?
Hipokryzja a cynizm, obłuda i egoizm
Czy hipokryzję można zrównać z innymi „przymiotami" moralnymi, jak: cynizm, obłuda i egoizm? Poprzez cynizm obecnie rozumie się lekceważące odnoszenie się do ogólnie uznawanych autorytetów i zasad etycznych. Cynik z reguły działa jednak jawnie, nie ukrywa swoich rzeczywistych przekonań.
Obłuda to nic innego jak przeświadczenie o wyższości własnych przekonań moralnych i jednocześnie ukazywanie fałszywych intencji. W tym przypadku można już postawić znak równości między obłudą a hipokryzją.
Z kolei egoizm polega na lekceważeniu przekonań innych i skupianiu się wyłącznie na własnych. Niekoniecznie idzie on w parze z udawaniem zachowania.
Sposób myślenia hipokryty da się uzasadnić ewolucyjnie. W końcu przedstawiciele większości gatunków zachowują się tak, aby uzyskać jak największą korzyść dla siebie.
O ile jednak tego typu zachowania są powszechne w rządzeniu społecznościami, w prywatnych relacjach mogą powodować liczne trudności i problemy z utrzymaniem stałych więzi. Nie ulega wątpliwości, że z hipokrytą trudno o zdrową, szczerą interakcję. Często z biegiem czasu otoczenie odsuwa się od takiej osoby.
