Operacja tętniaka aorty - objawy i sposoby przeprowadzania zabiegu

Tętniak aorty – objawy

Tętniak aorty najczęściej tworzy się na podłożu miażdżycy. Innymi przyczynami mogą być wrodzone defekty ściany naczynia w zespołach genetycznych, choroba zapalna, uraz, dawniej w przebiegu kiły. Do powstawania tętniaka predysponuje źle leczone nadciśnienie tętnicze.

Tętniaki aorty piersiowej mogą nie dawać żadnych objawów. Dość często wykrywa się je przypadkowo. Czasem chorzy odczuwają ból pleców między łopatkami lub ból w klatce piersiowej. Powiększający się tętniak może uciskać tchawicę i oskrzela, powodując kaszel oraz sprawiając, że chory ma problemy z przełykaniem. Jeśli wytworzy się połączenie między aortą a oskrzelem, występuje krwioplucie. Najgroźniejszym powikłaniem jest pęknięcie tętniaka skutkujące krwotokiem, najczęściej do jamy opłucnej, rzadko do przewodu pokarmowego czy dróg oddechowych.

Tętniaki aorty brzusznej, podobnie jak aorty piersiowej, bardzo często nie dają objawów. Bywa, że chory sam zauważy tętniącego guza w jamie brzusznej (przy dużym tętniaku u szczupłej osoby). Najbardziej typowym objawem jest ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, czasem promieniujący do kończyn i przypominający rwę kulszową. Czasem tętniak powoduje nudności i wymioty. Tętniak aorty brzusznej najczęściej pęka na swojej tylnej ścianie do przestrzeni zaotrzewnowej, gdzie tworzy się duży krwiak, powodując bardzo silny ból brzucha lub okolicy lędźwiowej. Gdy pęknie do jamy otrzewnej, chory zwykle umiera, zanim zostanie zoperowany, ponieważ wypływ krwi jest w tym przypadku niczym nieograniczony.

Czytaj również: Krwiak opłucnej – co to? Przyczyny, objawy, badania, powikłania, leczenie

Rozwarstwienie aorty

Innym problemem jest rozwarstwienie ściany aorty. W wyniku pęknięcia błony wewnętrznej ściany naczynia krew przedostaje się między warstwy ściany naczynia i je rozwarstwia. Powstają dwa kanały przepływu: prawdziwy i fałszywy. Za rozwarstwienie odpowiadają: nieprawidłowa budowa ściany naczynia, często w zespołach genetycznych i nadciśnienie tętnicze. Może powstać również po urazie. W takim przypadku zwykle nagle pojawia się bardzo silny ból zamostkowy (podobny do tego w zawale serca) lub w okolicy międzyłopatkowej. Rozwarstwienie aorty zstępującej może prowadzić do niedokrwienia narządów wewnętrznych lub niedokrwienia kończyn dolnych.

Diagnozowanie i wskazania do operacji tętniaka

Najlepszym badaniem w diagnostyce tętniaków aorty jest spiralna tomografia komputerowa. Jeśli chodzi o tętniaka aorty brzusznej, bardzo użyteczne jest badanie USG jamy brzusznej. Pozwala ono na monitorowanie ewentualnego powiększania się tętniaka, jednak przed planowaną operacją należy wykonać tomografię komputerową, pozwalającą na dokładne określenie wymiarów tętniaka.

Wskazaniem do operacji tętniaka aorty w trybie ostrym jest jego pęknięcie, zagrażające życiu chorego.

Operację w trybie planowym przeprowadza się, aby uniknąć tego powikłania, wtedy gdy szanse na pęknięcie tętniaka przekraczają ryzyko operacji. Dzieje się tak, gdy tętniak osiąga duże rozmiary. Z reguły jest to 5-6 cm. Również gdy tętniak szybko się powiększa (o więcej niż centymetr w ciągu roku, a pół centymetra w ciągu pół roku), ryzyko pęknięcia rośnie. Dlatego właśnie tak ważna jest okresowa kontrola. Ryzyko jest większe w przypadkach genetycznego występowania tętniaków, palenia papierosów, źle kontrolowanego nadciśnienia tętniczego czy obecności uwypukleń w ścianie tętniaka.

Na czym polega operacja tętniaka?

Leczenie tętniaka aorty polega na wyłączeniu go z krwiobiegu i zastąpienie zmienionego fragmentu aorty protezą naczyniową z materiału sztucznego. Jest to rozległa operacja, zwłaszcza w przypadku tętniaka aorty piersiowej.

Coraz częściej w wyspecjalizowanych ośrodkach chirurgii naczyniowej stosuje się techniki wewnątrznaczyniowe. Poprzez nakłucie lub niewielkie cięcie w pachwinie wprowadza się stent-graft – protezę wewnątrznaczyniową rozprężaną na stencie, czyli metalowym „stelażu”. Czasem nogawkami stent-graftu obejmuje się również tętnice biodrowe. W przypadku niedokrwienia którejś z kończyn dolnych w trakcie tej samej operacji wykonać można pomost naczyniowy nad spojeniem łonowym między tętnicami udowymi obydwu kończyn, zapewniający ich ukrwienie. Nowoczesne stent-grafty pozwalają na leczenie tą metodą chorych z tętniakami obejmującymi odejścia tętnic trzewnych czy nerkowych.

W przypadku tętniaków aorty bardzo ważna jest redukcja czynników ryzyka pęknięcia tętniaka (leczenie nadciśnienia tętniczego, rzucenie palenia) oraz regularna kontrola, tak by nie przegapić momentu, w którym tętniak kwalifikuje się do planowej operacji, ponieważ jego pęknięcie jest powikłaniem prowadzącym do śmierci.