Niedowład – przyczyny, rodzaje, leczenie

Czym jest niedowład?

Niedowład definiowany jest jako ograniczenie zakresu ruchów bądź zmniejszenie siły mięśni. Powstaje on na skutek zmian dotyczących danego mięśnia bądź zmian organicznych w ośrodkowym lub obwodowym układzie nerwowym. Z tego typu sytuacją mamy do czynienia, gdy dojdzie do uszkodzenia układu nerwowego w obrębie tzw. drogi ruchowej, która przewodzi impulsy nerwowe z kory mózgu do mięśni.

Możliwe miejsca uszkodzeń drogi ruchowej to mózg i rdzeń kręgowy, nerw obwodowy, mięsień oraz styk nerwowo-mięśniowy. Zdarzają się także sytuacje, kiedy niedowład jest następstwem zaburzeń psychicznych.

Niedowład – przyczyny

Niedowład jest objawem, który pokazuje, iż w układzie nerwowym doszło do rozwoju niebezpiecznych procesów. Wskazuje na konkretne miejsce uszkodzenia układu nerwowego, często także na rozległość procesu. Niedowład ma różny zasięg i różne cechy charakterystyczne. W zależności od tego, w której części ciała jest niedowład (np. prawa ręka, lewa noga, lewa powieka oka) możemy wywnioskować, jaka i w którym miejscu część drogi ruchowej została uszkodzona.

Szybkość narastania niedowładu jest kolejnym czynnikiem, który podpowiada nam o rodzaju uszkodzenia – jeśli niedowład pojawia się nagle, w ciągu kilku minut lub godzin, jego przyczyną jest zwykle naczyniowe uszkodzenie mózgu, a jeśli narasta powoli, prawdopodobną przyczyną może być guz mózgu .

Czytaj również: Kauzalgia – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Rodzaje niedowładów – wiotki i spastyczny

W zależności od uszkodzenia wyróżniamy: niedowład spastyczny i wiotki.

• Niedowład spastyczny – wywołany jest uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Do podstawowych objawów zaliczamy silne wzmożenie odruchów głębokich, zniesienie odruchów powierzchniowych, wzmożone napięcie mięśniowe, pojawienie się odruchów patologicznych i nieprawidłową reakcję na bodźce. W tego typu niedowładzie nie stwierdza się zaniku mięśni.
• Niedowład wiotki – wywołany jest uszkodzeniem obwodowym, a jego charakterystycznymi objawami są zanik mięśni, obniżenie napięcia mięśniowego, zniesienie odruchów w zajętej kończynie oraz nieprawidłowy zapis w elektromiografie.

Sprawdź również: Polineuropatia alkoholowa – czym jest i jak się ją leczy?

Niedowład a uszkodzenie nerwów

Niedowład może powstać z powodu uszkodzenia mózgu i rdzenia kręgowego. Charakteryzuje się tym, iż mamy do czynienia ze wzmożonym napięciem mięśniowym typu scyzorykowego. Występuje również powolnie rozwijający się zanik mięśni, któremu należy przeciwdziałać czynną i bierną rehabilitacją.

Z kolei choroby nerwów obwodowych i mięśni charakteryzują się silnym obniżeniem napięcia mięśniowego, przy czym mięśnie nie stawiają oporu w ruchu biernym i stają się wiotkie. Cechują się również szybkim i dużym zanikiem mięśni (tzw. z odnerwienia). Może on występować w następstwie różnych zaburzeń psychicznych.

Niedowład, który jest wynikiem uszkodzenia na poziomie nerwów obwodowych, może:

• ograniczać się do zakresu unerwienia jednego nerwu (mononeuropatia) – jego główną przyczyną jest proces chorobowy bądź uraz, ograniczony do miejsca przebiegu nerwu, np. przerośnięte więzadło powodujące jego ucisk;
• obejmować kończyny po obu stronach, w większości przypadków w ich odcinkach obwodowych (polineuropatia), a ich przyczyną jest najczęściej proces chorobowy uogólniony, taki jak np. cukrzyca.

W chorobach styku nerwowo-mięśniowego, m.in. w miastenii, osłabienie mięśni ma inny charakter niż typowy niedowład, gdyż polega na zwiększonej męczliwości mięśni (wszystkich lub tylko niektórych ich grup). Męczliwość ta ma tendencję do narastania wraz z liczbą powtarzanych ruchów, a po odpoczynku najczęściej ustępuje.

Czytaj również: Afazja – co to jest? Przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie

Niedowład – jakie choroby go wywołują?

Choroby, w przebiegu których występuje niedowład:

• choroba mózgu pochodzenia naczyniowego (udar mózgu);
• przejściowe ataki ischemiczne, inaczej przejściowe niedokrwienie mózgu;
• choroba Parkinsona;
• stwardnienie rozsiane;
• migrena;
• polineuropatia alkoholowa;
• zespół Guillaina-Barrego;
• wzmożone ciśnienie śródczaszkowe;
• ropień mózgu;
• zespół Sudecka;
• gruźlicze zapalenie ośrodkowego układu nerwowego.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Leczenie niedowładu

Podstawą leczenia niedowładów jest odpowiednia rehabilitacja przy pomocy specjalisty i odpowiednio przygotowanego programu rehabilitacyjnego w zależności od rodzaju, rozległości niedowładu i stanu ogólnego pacjenta. Zaraz po ustaleniu rozpoznania należy przystąpić do cyklu regularnych ćwiczeń. Rehabilitacja może być czynna i bierna, połączona z masażem, np. wibracyjnym, czy gorącymi kąpielami.

Celem zabiegów jest złagodzenie, a następnie usunięcie nieprawidłowych odruchów i napięć mięśniowych. W niektórych przypadkach konieczne są zabiegi neurochirurgiczne oraz ortopedyczne. Bardzo ważną rolę odgrywa tutaj rodzina oraz bliscy, którzy powinni czynnie uczestniczyć w rehabilitacji chorego.

Czytaj również: Neurastenia – co to? Przyczyny, objawy i leczenie nerwicy neurastenicznej

Niedowład – wypowiedź eksperta