Kauzalgia – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Zespół algodystroficzny – kauzalgia – co to jest?

Ból przewodowy pojawia się kiedy bodziec powodujący silne, nieprzyjemne odczucia działa bezpośrednio na nerw. Wyróżniamy kilka jego rodzajów, w tym: ból korzeniowy, splotowy, a także neuralgię i kauzalgię (inaczej też zespół algodystroficzny).

Kauzalgia, ICD-10: G56.4, Complex Regional Pain Syndrome (CRPS), określana jest też jako dystrofia współczulna. Jest ona poważnym schorzeniem wpływającym w znaczny sposób na obniżenie jakości życia osób nim dotkniętych.

Cechą charakterystyczną dla kauzalgii jest piekący ból neuropatyczny, który wykształca się na skutek uszkodzenia nerwu. Mechanizm powstawania tego zaburzenia ciągle nie jest w pełni poznany.

Zobacz też: Ból po wyrwaniu zęba – ile trwa, jak się go pozbyć?

Kauzalgia – jakie są przyczyny?

Kauzalgia to miejscowy zespół bólowy. Pojawia się on najczęściej po urazie, który dotyczy nie tylko tkanek położonych zewnętrznie, takich jak skóra i mięśnie, ale i nerwów odpowiedzialnych za ich unerwienie.

Cechą charakterystyczną tego zespołu jest ból przewlekły, często uniemożliwiający normalne funkcjonowanie chorego. Do dziś nie do końca wiadomo, w jaki sposób dochodzi do rozwinięcia bólu związanego z kauzalgią.

Uważa się, że do powstania miejscowego zespołu bólowego dochodzi, kiedy uszkodzona zostaje część ruchowa nerwu obwodowego, co może prowadzić do powstania zmian w jego komponencie czuciowej i rozwinięcia nadmiernej reakcji powodującej odczucie bólu.

Przeczytaj: Ból szczęki – możliwe przyczyny

Kauzalgia – po ekstrakcji zęba, operacji, urazie

Ból po urazie może rozwinąć się od razu lub – rzadziej – w okresie do kilku miesięcy po nim. Czas trwania schorzenia zwykle jest powiązany z intensywnością doznań bólowych. Jeśli ból jest słaby i nie zaburza normalnego funkcjonowania, trwa z reguły krócej – około 1 do 3 miesięcy. Natomiast ciężkie dolegliwości zwykle związane są z dłuższym czasem trwania choroby, nawet wiele lat, pomimo zastosowania leczenia.

Kauzalgia pierwotnie opisana była jako ból rozwijający się u osób po postrzale. Obecnie możliwość jej wystąpienia wiążemy prawie z każdym, mniej lub bardziej poważnym rodzajem obrażenia, w którym następuje niecałkowite odnerwienie tkanek. Uszkodzenie nerwów może mieć miejsce w przypadku zabiegów operacyjnych – kauzalgia szczególnie często rozwija się po operacjach częściowej amputacji kończyny czy po wypadku komunikacyjnym.

Opisywane są również przypadki występowania kauzalgii twarzy po zabiegach ekstrakcji zębów. Uważa się, że pojawienie się dystrofii współczulnej jest najbardziej prawdopodobne kiedy dochodzi do niecałkowitego uszkodzenia dużych nerwów, takich jak: odchodzący ze splotu ramiennego nerw pośrodkowy (obszarem jego unerwienia jest przedramię i ręka) oraz odchodzący ze splotu krzyżowego nerw kulszowy (odpowiada za unerwienie kończyny dolnej).

Czytaj również: Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy

Dystrofia współczulna – objawy

Bóle kauzalgiczne charakteryzują się dużą zmiennością. Pacjenci zgłaszający się do lekarza uskarżają się najczęściej na bardzo silny ból trwający od kilku tygodni lub miesięcy, który wiążą z przebyciem jakiegoś urazu albo zabiegiem operacyjnym. Ból określany jest jako piekąco-bolący, pojawiający się pod wpływem dotyku, zmiany temperatury czy nawet silnych emocji.

Czytaj również: Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?

Przeczulica dotyczy najczęściej odgraniczonych części ciała chorego, takich jak ręka i stopa.

Inne objawy mogące występować w miejscu dotkniętym kauzalgią to:

• zaburzenia czucia: osłabienie czucia lub przeczulica,
• nadmierne rozszerzenie lub zwężenie naczyń krwionośnych,
• zaczerwienienie skóry, obrzęk, nadmierne ucieplenie,
• gładka i napięta skóra, na której włosy mogą być „postawione”,
• możliwe uszkodzenia w tkance mięśniowej i kostnej.

Należy pamiętać, że przewlekły ból bardzo negatywnie wpływa na nastrój chorego i może prowadzić do rozwinięcia pełnoobjawowej depresji, a w skrajnych przypadkach do podjęcia prób samobójczych.

Bóle kauzalgiczne – jak rozpoznać w badaniach?

Zespół bólu neuropatycznego, w tym kauzalgie stanowią wyzwanie dla lekarza, którego zadaniem jest postawienie prawidłowej diagnozy i dobranie odpowiedniego leczenia.

Rozpoznanie choroby powinno opierać się na zebraniu dokładnego wywiadu dotyczącego rodzaju bólu odczuwanego przez pacjenta, jego intensywności, czasu pojawienia się, a także poszukiwaniu jego związku z przebytym urazem lub zabiegiem operacyjnym.

Bardzo ważną częścią procesu diagnostycznego jest próba zablokowania przekaźnictwa współczulnego nerwu przy pomocy znieczulenia miejscowego, choć obecnie zaleca się użycie do tego testu fentolaminy. Ustanie bólu pod wpływem zastosowania tych środków, wraz z wywiadem wskazującym na możliwość uszkodzenia nerwu w przeszłości, z dużym prawdopodobieństwem może świadczyć o tym, że mamy do czynienia właśnie z kauzalgią.

Czytaj również: Bóle fantomowe – czym są, jak powstają, jakie są przyczyny, na czym polega leczenie?

Kauzalgia – jak leczyć ból neuropatyczny?

Klasyczne metody leczenia bólu spowodowanego uszkodzeniem układu współczulnego obejmują m.in. zastosowanie blokad regionalnych (w obrębie zwoju gwiaździstego, jeżeli schorzenie dotyczy kończyny górnej i twarzy lub zwoju lędźwiowego w przypadku kończyny dolnej).

W leczeniu kauzalgii wykorzystuje się również:

• metody chirurgiczne – polegające na przeprowadzeniu sympatektomii, czyli chirurgicznym zniszczeniu konkretnych części współczulnego układu nerwowego,
• neurolizę – zabieg podobny do sympatektomii chirurgicznej, ale w celu zniszczenia nerwu używa się stężonego alkoholu etylowego,
• fizjoterapię, rehabilitację i zapewnienie wsparcia psychicznego,
• przezskórną, elektryczną stymulację nerwów – prądy TENS,
• stymulację słupa tylnego rdzenia kręgowego – DCS.

Zaleca się także stosowanie żeli o działaniu miejscowym.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Kauzalgia a zespół Sudecka

Z kauzalgią związany jest zespół chorobowy, który pojawić się może nie tylko na skutek fizycznego uszkodzenia nerwu, ale także w przypadku chorób płuc, opłucnej, osierdzia, choroby niedokrwiennej serca (w tym po przebyciu zawału serca), po udarze mózgu czy w przypadku przewlekłego zażywania niektórych leków.

Mowa tutaj o rzadkim schorzeniu nazywanym zespołem Sudecka . Częściej dotyczy on kobiet i objawia się bardzo podobnie do kauzalgii, jednak ma zwykle bardziej dramatyczny przebieg, prowadzący do przykurczy stawów i zaniku kostnego.

Charakteryzuje go ciągły ból kończyny górnej, silny obrzęk i nadmierny porost włosów. Z czasem objawy wzmagają się, dochodzi do zaników skóry – staje się ona cienka, błyszcząca. W ostatniej fazie choroby w badaniu RTG są widoczne zmiany kostne. Postępowanie lecznicze jest podobne do stosowanego w kauzalgii.

Czytaj również: Klasterowy ból głowy – przyczyny, objawy, leczenie