Ucisk w gardle – globus histericus
Globus histericus to czynnościowe zaburzenie przewodu pokarmowego. Polega ono na: stałym lub okresowym uczuciu ucisku, wrażeniu obecności ciała obcego, ściskania w gardle lub przełyku, przy czym dolegliwości te ustępują podczas połykania pokarmów czy piciu płynów. Kobiety częściej odczuwają dyskomfort związany z tzw. gulą w gardle, chociaż występuje ona u obu płci z podobną częstością.
Globus histericus jest związany z somatyzacją, czyli tendencją do doświadczania i wyrażania dyskomfortu psychologicznego w formie objawów somatycznych.
Należy do grupy zaburzeń lękowych. Często prowadzi do poszukiwania pomocy medycznej u lekarzy różnych specjalizacji. Cechą charakterystyczną jest występowanie objawów jakiejś choroby, mimo że nie doszło do uszkodzenia narządów. Z jednej strony fizycznie zdrowe, nie pracują jednak tak, jak powinny.
Przeczytaj również:
Napady lęku – przyczyny, objawy, leczenie
Wynika to z faktu, iż nasze ciało i psychika silnie na siebie oddziałują. Przewlekły stres, problemy, nieradzenie sobie z emocjami, ból psychiczny, zaburzają pracę poszczególnych narządów. Duże i częste napięcie emocjonalne powoduje bowiem rozregulowanie pracy układu wegetatywnego, co przyczynia się do odczuwania różnych objawów, szczególnie ze strony układu pokarmowego (nerwica żołądka) czy układu krążenia (nerwica serca). Zdarza się, że wewnętrzne konflikty są nieuświadomione, gdyż zbyt trudno się z nimi zmierzyć wprost, dlatego ujawniają się w innej postaci.
Przeczytaj również:
Pomroczność jasna – co to? Przyczyny i objawy pomroczności jasnej
Inne przyczyny uczucia guli w gardle
Warunkiem koniecznym do prawidłowego rozpoznania schorzenia globus histericus jest wykluczenie innych chorób mogących być przyczyną odczuwanych dolegliwości. Należą do nich:
- Choroby przełyku np. choroba refluksowa przełyku – w tym przypadku uczuciu przeszkody w gardle często towarzyszą trudności oraz ból przy połykaniu.
- Choroby tarczycy – tzw. wole, czyli – powiększenie tarczycy wywołane różnymi czynnikami; często początkowym objawem zgłaszanym przez pacjentów są problemy z zapinaniem koszuli.
- Powiększone węzły chłonne, np. w przebiegu częstych infekcji.
- Przyczyny laryngologiczne – powiększenie migdałków, różnorakie dysfunkcje krtani (często towarzyszy im trudność w przełykaniu oraz chrypka).
Szczególnie niebezpieczne jest współwystępowanie razem z uczuciem ucisku w gardle objawów ogólnych jak: gorączka, spadek masy ciała czy niedokrwistość. Należy wówczas przeprowadzić bardziej szczegółową diagnostykę.
Przeczytaj również:
Szyszynka – co to? Gdzie jest, za co odpowiada, jak ją pobudzić?
Ucisk w gardle – badania
Pierwszym krokiem, który należy wykonać, jest wizyta u lekarza rodzinnego. Za pomocą dokładnego wywiadu może on wykluczyć dużą część chorób będących potencjalną przyczyną uczucia ucisku w gardle. W przypadku wystąpienia powyżej opisanych objawów dodatkowych konieczne może się okazać wykonanie bardziej szczegółowych badań jak:
- badanie laryngologiczne – choroby gardła lub krtani;
- badanie gastrologiczne – gastroskopia, manometria przełyku;
- USG szyi – choroby tarczycy.
Ze względu na inwazyjność, części z tych badań, nie wykonuje się ich rutynowo, a tylko w przypadku, gdy lekarz podejrzewa daną chorobę.
Przeczytaj również:
Leki SNRI – inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny
Leczenie ucisku w gardle na tle nerwowym
Po wykluczeniu innych chorób można śmiało przypuszczać, że zgłaszane dolegliwości występują na podłożu emocjonalnym (nerwowym). Wówczas pomóc może psychoedukacja i zrozumienie zjawisk leżących u podłoża problemu. Relaks, nauka technik radzenia sobie w sytuacjach stresowych, uprawianie sportu, odpoczynek czy ziołowe tabletki uspokajające pomogą zmniejszyć emocjonalne napięcie.
Przeczytaj również:
Refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci
Znakomite efekty daje także psychoterpia (zalecana w nurcie poznawczo-behawioralnym lub psychodynamicznym). Pomaga ona zidentyfikować źródła lęku oraz zrozumieć istotę choroby. Uczy także jak sobie radzić z problemami na co dzień. Czasami zdarza się, że uczuciu guli w gardle towarzyszą objawy depresji oraz zaburzeń lękowych. Konieczne jest wówczas udanie się do psychiatry i zastosowanie odpowiedniej farmakoterapii.
Przeczytaj również:
Depresja – przyczyny, objawy, jakie są sposoby leczenia?
Nowe perspektywy: wpływ problemów gardłowych na układ autonomiczny i możliwości terapii
Zaburzenia autonomiczne a odczucie ucisku
Najnowsze badania z Wielkiej Brytanii rzucają światło na to, że przewlekłe doznania ucisku w gardle (objaw globus) mogą nie pozostawać bez wpływu na układ autonomiczny organizmu. Zespół z Uniwersytetu Southampton wykazał, iż u pacjentów z objawami gardłowymi obserwowano obniżoną czułość barorefleksu – mechanizmu regulującego ciśnienie krwi i tętno – co sugeruje, że nerw błędny (vagus) może być „przeciążony” w monitorowaniu dróg oddechowych, kosztem funkcji układu krążenia.
Autorzy hipotezują tzw. przeładowany vagus (ang. overwhelmed vagus hypothesis) – czyli że reakcje nerwowe związane z gardłem absorbują znaczący zasób uwagi nerwu błędnego, zaburzając tym samym regulację układu autonomicznego.
Jeśli ta zależność zostanie potwierdzona w długofalowych badaniach, może to podkreślać znaczenie szybkiej diagnostyki i leczenia symptomów gardłowych, nie tylko dla komfortu, ale również dla ogólnego zdrowia układu krążenia.
Przeczytaj również:
Nerw błędny – funkcje, uszkodzenie, leczenie. Jak wzmocnić nerw błędny? Teoria poliwagalna
Nowe spojrzenie na etiologię i diagnostykę globusa
Badanie narracyjne opublikowane niedawno w literaturze europejskiej podkreśla, że przyczyny ucisku w gardle są wieloczynnikowe – obejmują aspekty organiczne (np.: zapalenie, napięcie mięśniowe, refluks) oraz psychogenne (stres, zaburzenia lękowe).
Nowym elementem w dyskursie jest także coraz częstsze uwzględnianie zaburzeń motoryki przełyku i górnego zwieracza przełyku (UES) jako możliwego czynnika generującego subiektywne odczucie „guli”.
Przeczytaj również:
Dieta przy refluksie – co jeść w refluksie żołądkowo-przełykowym, a czego unikać?
W literaturze klinicznej coraz częściej proponuje się algorytmy diagnostyczne, które krok po kroku pozwalają wykluczyć poważne przyczyny, a następnie w sposób umiejętny dobrać leczenie objawowe lub funkcjonalne.
Terapie logopedyczne i rehabilitacja funkcjonalna
Interesującą linia terapeutyczna, coraz bardziej opartą na badaniach, to interwencje logopedyczne (ang. speech-language pathology, SLP). Przegląd piśmiennictwa wykazał, że: ćwiczenia fonacyjne, trening relaksacji mięśni gardła oraz techniki oddechowe mogą przynieść ulgę w odczuciu ucisku w wybranych pacjentach – choć autorzy podkreślają, że dotychczasowe dane są fragmentaryczne i wymagają dalszych badań.
Ponadto nowo opublikowane badanie prospektywne (2025) w ScienceDirect zwraca uwagę na podejście zindywidualizowane – tzn. określenie dominujących mechanizmów (np.: napięcie mięśniowe, refluks, czynniki psychogenne) i zastosowanie kombinacji terapii (np. leki przeciwwrzodowe + ćwiczenia mięśni gardła + techniki relaksacyjne).
Przeczytaj również:
Poizometryczna relaksacja mięśni – przykłady ćwiczeń – na czym polega, kiedy stosować, jakie są efekty?
Praktyczne wskazówki dla pacjentów
-
Monitoruj objawy kardiologiczne – jeśli oprócz ucisku w gardle towarzyszą Ci: zawroty głowy, kołatanie serca, wahania ciśnienia, warto omówić to z lekarzem, biorąc pod uwagę potencjalny wpływ barorefleksu.
-
Podejście holistyczne – leczenie powinno uwzględniać nie tylko część fizyczną gardła, ale też: czynniki dietetyczne (ograniczenie kwasowości, unikanie kofeiny, alkoholu), redukcję stresu oraz terapię rehabilitacyjną.
-
Rozważ kontakt z logopedą – zwłaszcza gdy objaw utrzymuje się mimo leczenia standardowego.
-
Nie bagatelizuj objawów alarmowych – ból przy przełykaniu, chrypka, utrata masy ciała – one nadal wymagają pilnej diagnostyki laryngologicznej lub gastrologicznej.
