Przeczulica (hiperestezja) skóry i dotykowa – przyczyny i leczenie

Czym jest przeczulica?

Przeczulica jest powszechną dolegliwością, dającą przykre doznania zmysłowe i powodując dyskomfort u chorego. W przypadku długotrwałego utrzymywania się objawów nadwrażliwości, które w normalnych warunkach nie powinny powodować bólu, chory powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ten, po dokładnym zebraniu wywiadu i badaniu przedmiotowym, jest w stanie podjąć odpowiednią diagnostykę, leczenie lub pokierować chorego do specjalisty. Niekiedy przeczulica skórna może być oznaką powikłań cukrzycy.

Polineuropatia cukrzycowa rozwija się na bazie uszkodzeń drobnych naczyń odżywiających nerwy, dając tym samym wrażenie nieprzyjemnych zaburzeń czucia o typie przeczulicy, pieczenia, itp. W takim przypadku wyrównanie poziomu glikemii powoduje często redukcję dolegliwości bólowych.
Zarówno przeczulica skórna, słuchowa, jak i wzrokowa, może być objawem wielu chorób neurologicznych, dermatologicznych, laryngologicznych, okulistycznych, jak i internistycznych. W przypadku pojawienia się nadwrażliwości na bodźce dotykowe, wzrokowe lub słuchowe, warto skonsultować te objawy z lekarzem.

Przeczulica skórna

Nadwrażliwość na dotyk może być objawem schorzeń neurologicznych, dermatologicznych lub rozwinąć się po urazie. Sama w sobie przeczulica skórna oprócz dyskomfortu nie jest stanem zagrażającym zdrowiu pod warunkiem, że nie towarzyszą jej inne niepokojące dolegliwości. Pojawiające się nieprzyjemne uczucie bólu po zadziałaniu zwykłego bodźca świadczy o uszkodzeniu dróg w obrębie układu nerwowego.

Hiperestezja towarzyszy bólowi neuropatycznemu, który rozwija się na bazie uszkodzonych nerwowych dróg czuciowych. Przykładem mogą być zespoły korzeniowe w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa, gdzie dochodzi do konfliktu i ucisku na korzenie nerwów wychodzących z rdzenia kręgowego. Szczególnie w przypadku przewlekłych zespołów bólowych kręgosłupa występuje nadmierna aktywacja układu współczulnego, który wzmaga nieprzyjemne doznanie bólu po zadziałaniu zwykłego bodźca na chorą okolicę skóry unerwianej przez dany korzeń nerwowy.
Ponadto, przeczulica skórna, niekiedy nawet dotykająca połowy ciała, może rozwinąć się w następstwie uszkodzeń w obrębie ośrodkowego układu nerwowego(dokładniej wzgórza), na przykład po przebytym udarze mózgu.
Niekiedy nadwrażliwość na dotyk ma związek z zespołem cieśni nerwów obwodowych, np. w cieśni kanału nadgarstka. W takim przypadku usidlony nerw daje nieprzyjemne doznania czuciowe i bólowe w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego. W razie pojawienia się deficytów neurologicznych konieczna jest konsultacja lekarska i często leczenie chirurgiczne.
Przeczulica skórna towarzyszy często schorzeniom neurologicznym.

Niekiedy niespecyficzne zaburzenia czucia mogą być objawem stwardnienia rozsianego lub procesów rozrostowych w ośrodkowym układzie nerwowym, dlatego w takich przypadkach pomocne okazuje się badanie neurologiczne, wykluczające istnienie ewentualnych dodatkowych ogniskowych deficytów neurologicznych.
Przeczulica skórna wyprzedza także zmiany skórne w przebiegu półpaśca w obrębie odpowiedniego segmentu skóry ciała (dermatomu). Niekiedy ta nadwrażliwość przyjmuje formę przewlekłą pod postacią neuralgii półpaścowej.
Nieprzyjemne doznania czuciowe pojawiają się także w schorzeniach dermatologicznych. Przykładem może być róża, będącą ostrym bakteryjnym stanem zapalnym skóry. Podczas tego zakażenia u chorego dominują charakterystyczne zmiany skórne i objawy ogólne.
Przeczulica skórna jest także częstym objawem dominującym w zaburzeniach nerwicowych. Jednak takie rozpoznanie powinno zostać postawione przez lekarza dopiero po wykluczeniu ewentualnych przyczyn organicznych.

Czytaj również: Pieczenie skóry – przyczyny. Jak leczyć pieczenie skóry?

Przeczulica słuchowa

Nadwrażliwość na dźwięki może być objawem schorzeń laryngologicznych, jak i neurologicznych.
Osoby z nadwrażliwością słuchową nie tolerują zazwyczaj dźwięków dużo poniżej progu 90dB (prawidłowa wartość dla zdrowej osoby). Normalne bodźce dźwiękowe wywołują wtedy znaczny dyskomfort, ból i szum w uszach oraz cierpienie. Dolegliwości pojawiają się w uszkodzeniach obwodowej części narządu słuchu (ucho wewnętrzne, środkowe i zewnętrzne).

Przeczulica w takim przypadku jest efektem kompensacyjnych mechanizmów układu nerwowego na słabo odbierany bodziec docierający z zewnątrz. Leczenie powinno być ukierunkowane na uszkodzony element obwodowego narządu słuchu.
Przeczulica słuchowa pojawia się także w przypadku porażenia obwodowego nerwu twarzowego, który oddaje gałąź do mięśnia strzemiączkowego, a ten w prawidłowych warunkach bierze czynny udział w regulacji nadmiaru bodźców słuchowych, docierających do ucha. Utrata tej kontroli doprowadza do nadwrażliwości słuchowej.
Nieprzyjemne doznania słuchowe pojawiają się również w migrenowych bólach głowy, które stanowią istotną wskazówkę przy ich rozpoznaniu.
W niektórych przypadkach uporczywe szumy uszne, którym towarzyszy nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe mogą być objawem guzów kąta mostowo-móżdżkowego.

Czytaj również: Nerwiak – co to jest? Przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie

Przeczulica wzrokowa

Nadwrażliwość na bodźce wzrokowe może być objawem schorzeń okulistycznych, jak i neurologicznych. Światłowstręt i ból oka towarzyszy często chorobom gałki ocznej. Przykładem jest zapalenie spojówek lub rogówki. Pomocny w rozpoznaniu jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe pacjenta, które pozwala postawić szybko prawidłowe rozpoznanie.
Nieprzyjemne doznania wzrokowe są niekiedy mylnie opisywane przez chorych, jako dwojenie obrazu, a wtedy wymaga to różnicowania z innymi jednostkami chorobowymi.
Podobnie jak w przypadku nadwrażliwości słuchowej, przeczulica wzrokowa pojawia się w migrenowych bólach głowy i innych schorzeniach neurologicznych.
Przeczulica na bodźce wzrokowe może być oznaką rzadkich chorób zakaźnych, takich jak wścieklizna, czy też odra. Oprócz światłowstrętu rozwija się wtedy szereg innych objawów, które pomagają w ustaleniu rozpoznania i podjęcie odpowiedniej strategii leczenia.
Nie można także wspomnieć o działaniu niepożądanym niektórych leków (np. tropikamid, atropina), które również w swoim działaniu niepożądanym mogą powodować objawy przeczulicy wzrokowej.