Lamotrygina – mechanizm działania
Lamotrygina to lek przeciwpadaczkowy. Jak już wspomnieliśmy, wykorzystywana jest nie tylko w leczeniu napadów padaczki, ale również w innych schorzeniach neurologicznych i psychiatrycznych. Jej przeciwpadaczkowe działanie polega na zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się nieprawidłowych impulsów elektrycznych w mózgu, będących główną przyczyną padaczki.
Lamotrygina zaliczana jest do leków z grupy fenylotriazyn. Została opracowana i wprowadzona na rynek w latach 90 XX. wieku. Jej mechanizm działania polega na hamowaniu dokomórkowego wpływu kationów. Umożliwia to:
stabilizację błony komórkowej neuronów, co pozwala na zmniejszenie przewodzenia nieprawidłowych impulsów elektrycznych,
ograniczenie nadmiernego pobudzania neuronów,
zmniejszenie częstości napadów padaczkowych,
stabilizację nastroju, np. w chorobie afektywnej dwubiegunowej, gdyż lamotrygina poprzez swoje działanie powoduje zmniejszenie uwalniania neuroprzekaźników pobudzających, takich jak glutaminian.
Przeczytaj również:
Stan padaczkowy (u dzieci i dorosłych) – objawy, powikłania, leczenie
Lamotrygina wskazania
Lamotrygina została zarejestrowana do stosowania w następujących przypadkach:
padaczka – może być stosowana samodzielnie, a także jako dodatkowy lek w terapii skojarzonej; stosuje się ją zarówno w leczeniu napadów częściowych jak i leczeniu napadów uogólnionych; może być stosowana w zespole Lennox-Gestaut, czyli ciężkiej postaci lekoopornej padaczki dziecięcej;
zaburzenia afektywne dwubiegunowe – jako lek zapobiegający epizodom depresji; nie jest wskazana jednak w leczeniu epizodów manii.
Lamotrygina znajduje również zastosowanie w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego, czyli chorobie objawiającej się napadami bólu na twarzy, związanej z zaburzeniami unerwienia czuciowego.
Badania opublikowane w 2022 r. sugerują, że lamotrygina może być również skuteczna w leczeniu innych chorób:
zaburzeń osobowości – borderline,
zespołu stresu pourazowego (PTSD),
zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych (OCD),
schizofrenii opornej na leczenie.
Lek nie został dotychczas zarejestrowany do leczenia tych schorzeń.
Lamotrygina – ostrzeżenia i środki ostrożności
Lek jest przeciwwskazany w przypadku nadwrażliwości na lamotryginę lub substancję pomocniczą wchodzącą w skład leku.
Należy zachować ostrożność podczas terapii lamotryginą w przypadku:
występowania alergii u pacjenta, zwłaszcza wysypki po innych lekach przeciwpadaczkowych;
wystąpienia w przeszłości jałowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych podczas terapii lamotryginą;
pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, zwłaszcza tych o zwiększonym ryzyku wystąpienia myśli lub prób samobójczych, gdyż stosowanie lamotryginy na początku może spowodować nasilenie objawów depresji,
stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych,
pacjentów z niewydolnością nerek,
pacjentów z zaburzeniami rytmu serca.
Przeczytaj również:
Padaczka skroniowa – co to jest, rodzaje, objawy, leczenie, dziedziczność, dieta
Lamotrygina – działania niepożądane
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi terapii lamotryginą są:
bóle i zawroty głowy,
alergie skórne,
nudności i wymioty,
biegunka,
suchość w jamie ustnej,
zmęczenie,
zaburzenia snu,
drażliwość, agresja,
drżenie,
ataksja,
ból stawów.
Do rzadziej występujących działań niepożądanych zalicza się:
limfohistiocytoza hemofagocytarna (HLH),
chwiejny chód,
nasilenie objawów choroby Parkinsona,
zwiększenie częstości napadów padaczkowych,
zaburzenia wzroku,
zaburzenia czynności wątroby,
zmiany hematologiczne, takie jak: agranulocytoza, niedokrwistość, trombocytopenia, leukopenia.
Dawkowanie lamotryginy
Dawkowanie lamotryginy jest inne dla dzieci i inne dla dorosłych. Zależy ono również od tego, czy lek ma być stosowany w monoterapii, czy w skojarzeniu z innym lekiem. Jeśli lek będzie podawany z walproinianem – dawki początkowe i docelowe zmniejszone są o 50%.
Bardzo ważne jest stopniowe zwiększanie dawki, gdyż zmniejsza to ryzyko wystąpienia wysypki alergicznej i innych ciężkich reakcji skórnych.
Leczenie początkowo rozpoczyna się od mniejszych dawek:
25 mg/dobę w monoterapii,
12,5 mg/dobę w skojarzeniu z walproinianem,
50 mg/dobę w skojarzeniu z innymi lekami niż walproinian.
Mniejszą dawkę stosuje się około 5–6 tygodni. Po tym czasie przechodzi się na dawkę docelową, która wynosi od 200 do 400 mg/d.
W leczeniu padaczki u dzieci dawka lamotryginy jest dopasowana do masy ciała dziecka i podobnie jak w przypadku osób dorosłych zależy od tego czy będzie prowadzona monoterapia czy leczenie skojarzone. Należy pamiętać, że lamotryginę u dzieci stosuje się od 2 roku życia.
Monoterapię rozpoczyna się od dawki 0,3 mg/kg/dobę, którą stopniowo zwiększa się do 1–15 mg/kg/dobę do dawki podtrzymującej,
leczenie skojarzone z walproinianem od dawki 0,15mg/kg/dobę, którą również zwiększa się stopniowo aż do 1–5 mg/kg/dobę.
Przeczytaj również:
Zespół Dravet (padaczka miokloniczna) – przyczyny, objawy, rokowania, leczenie
W przypadku kobiet ciężarnych lek może być stosowany tylko wtedy, gdy jest to konieczne i w najmniejszych możliwych dawkach. Podobna sytuacja dotyczy kobiet karmiących piersią. W ich przypadku ważne jest obserwowanie skóry niemowlęcia, gdyż lamotrygina przenika do kobiecego mleka i może wywołać reakcje alergiczne u dziecka.
Po podaniu doustnym stężenie lamotryginy osiąga maksymalną wartość we krwi średnio po 1,4–4,8 godzinach. Okres półtrwania wynosi od24 do 35 godzin u dorosłych, ale może się zmieniać w zależności od jednoczesnego stosowania innych leków (np. skraca się przy induktorach enzymatycznych takich jak karbamazepina, a wydłuża przy walproinianie).
Czy lamotrygina poprawia nastrój?
Lamotrygina posiada działanie stabilizujące nastrój. Nie jest to równoznaczne z poprawą nastroju. Nie działa ona jak klasyczny lek przeciwdepresyjny, czy też substancja wywołująca euforię. Przede wszystkim działanie to jest widoczne i skuteczne u pacjentów chorujących na choroby charakteryzujące się dużymi wahaniami nastroju. Przykładem takiej choroby jest choroba afektywna dwubiegunowa. Lek ten działa stabilizująco i przeciwdepresyjnie tylko wtedy, gdy istnieje zaburzenie w układzie regulacji emocji, a nie u zdrowych osób. To działanie jest możliwe dzięki mechanizmowi działania tego leku powodującego zmniejszenie uwalniania glutaminianu.
Po jakim czasie działa lamotrygina?
Działanie lamotryginy jest zwykle widoczne dopiero po około 6 tygodniach leczenia. W związku z tym w przypadku pacjentów, którzy oczekują szybkiej poprawy od razu po rozpoczęciu leczenia, lekarz prawdopodobnie może zdecydować się na inny, szybciej działający lek. Lamotrygina jest lekiem raczej wykorzystywanym jako lek profilaktyczny w przewlekłym leczeniu, a nie w ostrych stanach.
Przeczytaj również:
Padaczka lekooporna – co to jest padaczka oporna na leczenie?
Lamotrygina – tycie, chudnięcie
Badania kliniczne przeprowadzone nad lamotryginą wykazały, że jest ona lekiem o neutralnym wpływie na wagę. W niektórych badaniach zaobserwowano, że u części pacjentów – zwłaszcza otyłych – dochodziło do niewielkiego spadku masy ciała. Lamotrygina może być więc dobrym rozwiązaniem w leczeniu pacjentów chorych na chorobę afektywną dwubiegunową, którzy dodatkowo cierpią na otyłość lub obawiają się wzrostu masy ciała, gdyż spora część leków stosowana w leczeniu tej choroby powoduje przybieranie na wadze.
Lamotrygina – zamienniki
Na rynku dostępnych jest wiele leków, które zawierają lamotryginę jako substancję czynną. Są to: Epitigrine, Lamilept, Lamitrin, Lamotrix, Symla.
W leczeniu padaczki czy też zaburzeń nastroju stosuje się również inne leki, które mają podobny mechanizm działania do lamotryginy lub też charakteryzują się podobny efektem. Są one dobrym wyborem wtedy, gdy lamotrygina jest źle tolerowana, bądź też przeciwwskazana. Nie są to zamienniki lamotryginy sensu stricto, lecz alternatywna opcja terapeutyczna. Do leków o podobnym działaniu należą:
w przypadku padaczki: karbapazepina, kwas walproinowy, lewetyracetam, gabapentyna,
w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej: wenlafaksyna, citalopram, mirtazapina, kwetiapina, kwas walproinowy.
Dobór leku zależy od lekarza specjalisty i dobierany jest do pacjenta indywidualnie w zależności od jego potrzeb.
