Leki po zawale serca

Michał Kozłowski lekarz 24 stycznia 2018 (pierwsza publikacja: 13 grudnia 2013)

Przebyty zawał serca sprawia, że modyfikacji musi ulec tryb życia. Dieta po zawale i aktywność fizyczna muszą zostać dostosowane do możliwości mięśnia sercowego. Pacjenci skazani są też na leki, które po zawale serca trzeba przyjmować przez całe życie.

Spis treści

Co to jest zawał serca?
Jakie mogą być przyczyny zawału serca?
Jakie są objawy zawału serca?
Życie po zawale
Leki po zawale

Co to jest zawał serca?

Mięsień sercowy zbudowany jest ze specjalnych komórek zwanych kardiomiocytami. Komórki te potrzebują do życia tlenu i substancji odżywczych dostarczanych przez krew. Krew do mięśnia sercowego dopływa dwoma tętnicami wieńcowymi (prawą i lewą), które odchodzą od aorty. Jeżeli przepływ krwi w naczyniach wieńcowych ulegnie ograniczeniu lub całkowitemu zablokowaniu, pozbawione krwi kardiomiocyty obumierają. Taką sytuację nazywa się zawałem serca.

Jakie mogą być przyczyny zawału serca?

Najczęstszą przyczyną zawału serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Miażdżyca jest przewlekłą chorobą zapalną tętnic, która charakteryzuje się powstawaniem w ścianie naczyń bogatych w lipidy blaszek miażdżycowych. Blaszki powstają stopniowo przez wiele lat, a ich powstawanie przyspieszają takie czynniki jak:

palenie tytoniu,
nadciśnienie tętnicze,
wysokie stężenie cholesterolu,
otyłość,
cukrzyca.

Gdy blaszka miażdżycowa rośnie, światło naczynia wieńcowego zwęża się stopniowo i maleje przepływ krwi. Chory może nie odczuwać żadnych dolegliwości w spoczynku, ale mogą się one pojawić podczas wysiłku fizycznego, kiedy przez zwężone naczynie przepływa niewystarczająca dla zaspokojenia potrzeb serca ilość krwi. Należy mieć jednak na uwadze, że blaszki miażdżycowe, niezależnie od wielkości, mogą pękać. Gdy to się stanie, nagromadzone we wnętrzu blaszki substancje zostają uwolnione do krwi, co powoduje jej krzepnięcie i gwałtowne zablokowanie naczynia. Pęknięcie blaszki jest najczęstszą przyczyną zawału serca, a jeżeli pękająca blaszka była na tyle mała, że nie ograniczała przepływu krwi przez naczynie, zawał pojawia się u osoby, która nigdy wcześniej nie odczuwała jakichkolwiek dolegliwości.

Jakie są objawy zawału serca?

Podstawowym objawem zawału serca jest silny ból w klatce piersiowej, często określany przez chorych, jako „gniotący”, „palący” czy też „piekący”. Ból może promieniować do barku, żuchwy lub lewej kończyny górnej. Niektórzy pacjenci zamiast bólu w klatce uskarżają się na:

ból brzucha,
nudności,
wymioty,
duszność,
silne uczucie zmęczenia.

Dolegliwości mogą pojawić się po wysiłku lub też w spoczynku. Jeżeli objawy nie ustępują w ciągu 5 minut od zaprzestania wysiłku lub przyjęcia nitrogliceryny należy pilnie wezwać pogotowie ratunkowe. Ponieważ w przebiegu zawału dochodzi do śmierci fragmentu mięśnia sercowego mogą także występować inne objawy, które wynikają z pogorszenia pracy serca jak tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia świadomości aż do utraty przytomności, bladość skóry. Rozległy zawał serca może zakończyć się także nagłym zgonem.

Życie po zawale

Wystąpienie zawału serca wiąże się z bezwzględną koniecznością pobytu w szpitalu. Po opuszczeniu szpitala konieczne jest jednak dalsze, długoterminowe leczenie mające na celu zarówno zmniejszenie ryzyka wystąpienia kolejnego zawału serca oraz powrót do sprawności z okresu przedzawałowego. Ponieważ najczęstszą przyczyną zawału serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych podstawowe znaczenie ma zwalczanie czynników jej ryzyka. Mają tu zastosowanie wszystkie zalecenia tak zwanej prewencji pierwotnej, a więc:

całkowite zaprzestanie palenia tytoniu,
redukcja masy ciała w przypadku nadwagi bądź otyłości,
kontrola ciśnienia tętniczego,
dieta po zawale serca musi zostać zmodyfikowana,
obniżenie poziomu cholesterolu we krwi,
odpowiednie leczenie cukrzycy u chorych na tę chorobę,
aktywność fizyczna.

Ćwiczenia fizycznie po zawale serca nie są przeciwwskazane, ale ich rodzaj i intensywność muszą być odpowiednio dobrane. Zazwyczaj jeszcze w trakcie pobytu szpitalnego wykonuje się próbę wysiłkową, która pozwala oszacować optymalną intensywność ćwiczeń i ma także znaczenie w rokowaniu.

Leki po zawale

Dodatkowo każdy chory po przebytym zawale serca powinien każdego roku szczepić się przeciwko grypie. Ponadto niektóre leki zmniejszają ryzyko wystąpienia kolejnego zawału serca i dlatego wszyscy chorzy, którzy zawał przebyli i nie mają przeciwwskazań powinni te leki stosować.

Kwas acetylosalicylowy

Każda osoba, która przebyła zawał serca powinna do końca życia przyjmować codziennie lek na rozrzedzenie krwi, jakim jest kwas acetylosalicylowy w dawce 75-150 mg. Lek ten upośledza funkcjonowanie płytek krwi, które fizjologicznie zaangażowane są w proces krzepnięcia krwi. Jako, że zablokowanie przepływu przez tętnicę wieńcową po pęknięciu blaszki miażdżycowej wynika z gwałtownie postępującego procesu krzepnięcia krwi, dlatego też stosowanie kwasu acetylosalicylowego zmniejsza ryzyko powtórnego zawału. Należy jednak mieć na uwadze, że upośledzenie procesu krzepnięcia odnosi się do całego organizmu stąd też przy stosowaniu kwasu acetylosalicylowego zwiększone jest ryzyko krwawień i lek ten może wymagać odstawienia przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi. Dodatkowo kwas acetylosalicylowy może zaostrzać objawy choroby wrzodowej żołądka. W takim przypadku należy jednocześnie stosować lek hamujący wydzielanie kwasu solnego w żołądku.

Klopidogrel

Każda osoba, która przebyła zawał serca powinna przez 12 miesięcy przyjmować codziennie klopidogrel w dawce 75 mg. Stosuje się go także zamiast kwasu acetylosalicylowego w przypadku niektórych przeciwwskazań. Działanie klopidogrelu także polega na upośledzaniu funkcjonowania płytek krwi, w innym jednak niż kwas acetylosalicylowy mechanizmie. Ryzyko krwawień podczas stosowania jest zwiększone i zwykle istnieje konieczność odstawienia leku przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi.

Statyna

Statyny są lekami, których podstawowym działaniem jest hamowanie produkcji cholesterolu w organizmie. Dodatkowo statyny wykazują szereg innych korzystnych działań jak np. stabilizowanie blaszek miażdżycowych. Z tego powodu każda osoba po przebytym zawale serca, powinna do końca życia przyjmować codziennie statynę nawet jeżeli stężenie cholesterolu jest u niej prawidłowe.

Beta-bloker

Beta-blokery działają głównie na mięsień sercowy, prowadząc do spadku częstotliwości pracy serca i zmniejszenia jego kurczliwości. Dzięki temu serce zużywa mniej tlenu, a u pacjenta poprawia się tolerancja wysiłku fizycznego i rzadziej występuje ból wieńcowy. Każdy pacjent po zawale powinien przyjmować beta-bloker jeżeli stwierdzi się istotne upośledzenie pracy serca, wykazano bowiem, że w takim przypadku regularne stosowanie tych leków wydłuża życie.

Inhibitor konwertazy angiotensyny

Inhibitory konwertazy angiotensyny hamują powstawanie białka zwanego angiotensyną II. Angiotensyna II ma szereg niekorzystnych działań na ludzki organizm – podnosi ciśnienie tętnicze, aktywuje układ krzepnięcia, sprzyja zatrzymywaniu sodu i wody, zwiększa ciśnienie w kłębuszkach nerkowych. Dlatego też zmniejszenie produkcji angiotensyny II jest zjawiskiem pożądanym. Każdy pacjent po zawale serca powinien bezterminowo przyjmować inhibitor konwertazy angiotensyny.

W przypadku braku powikłań pobyt na oddziale szpitalnych trwa najczęściej 3-5 dni. Ponieważ na skutek zawału serca pewna część mięśnia sercowego ulega zniszczeniu, praca serca po zawale może być upośledzona. Z tego powodu zaleca się, aby u każdego pacjenta po zawale wykonać próbę wysiłkową, co pozwoli określić kiedy chory będzie mógł bezpiecznie podejmować aktywność zawodową, rekreacyjną i seksualną.

Opublikowano: 13.12.2013; aktualizacja: 24.01.2018

Oceń:

4.9

Michał Kozłowski

Lekarz

Absolwent Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Swoją przyszłość w medycynie wiąże z kardiologią. Podczas studiów aktywnie działał w kołach naukowych: przy III Katedrze i Klinice Kardiologii Górnośląskiego Centrum Medycznego oraz przy Katedrze Farmakologii SUM. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na badaniu wpływu leków na polaryzację makrofagów. Aktualnie pisze rozprawę doktorską na temat wpływu metforminy na stan aktywacji i właściwości aktyoksydacyjne ludzkich makrofagów izolowanych od zdrowych ochotników.