Badanie PSA – przygotowanie, przebieg, wskazania do badania, normy

PSA – antygen sterczowy jako marker raka prostaty

Co to jest PSA?

PSA to swoisty antygen sterczowy. Swoje zastosowanie znalazł w urologii jako marker raka prostaty. Z biochemicznego punktu widzenia PSA jest proteazą serynową z rodziny kalikrein, wytwarzaną przez gruczoł krokowy u mężczyzny. U kobiet natomiast jej aktywność wydzielniczą odnajduje się w komórkach nabłonkowych gruczołów okołocewkowych.

Badanie tPSA a fPSA

W surowicy PSA występuje w postaci wolnej (fPSA) oraz związanej. fPSA stanowi 40 proc. całkowitego PSA. Ocena wskaźnika fPSA (wolny PSA) do badania tPSA (całkowity PSA) pozwala na większą czułość i swoistość w diagnozowaniu pacjentów z podejrzeniem raka gruczołu krokowego.

Sprawdź również: Ketony w moczu – normy, przyczyny, objawy, leczenie

Kiedy wykonuje się badanie PSA?

Zaleca się, aby każdy mężczyzna po ukończeniu 50. roku życia robił raz do roku badanie PSA. U mężczyzn z obciążonym wywiadem rodzinnym (np. rak stercza u ojca lub brata) należy te badania robić już od 40. roku życia. Dzięki temu oznaczeniu można zróżnicować łagodny rozrost gruczołu krokowego oraz raka prostaty.

Przeczytaj też: Fosfor nieorganiczny – badanie z krwi i moczu

Badanie PSA – przygotowanie

Na czym polega badanie PSA?

Badanie wykonuje się na podstawie pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi do probówki próżniowej. Materiał pobierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym. Otrzymaną próbkę wysyła się do analizy.

Badanie PSA - na czczo? Przygotowanie do badania PSA

Wykonanie badania PSA na czczo nie jest wymagane.

Należy pamiętać, aby 2 dni przed badaniem zachować wstrzemięźliwość seksualną (ejakulacja podwyższa poziom PSA, również stosunek analny, poprzez który dochodzi do stymulacji prostaty).

Zaleca się również: zrezygnowanie z długotrwałego wysiłku (w tym dłuższej jazdy na rowerze – również dochodzi do stymulacji gruczołu krokowego), nie należy przeprowadzać badania „per rectum” przed oznaczeniem poziomu PSA.

Badanie PSA - przygotowanie:

• badanie PSA na czczo nie jest wymagane,
• należy zachować wstrzemięźliwość seksualną,
• należy zrezygnować z długotrwałego wysiłku fizycznego,
• nie należy przeprowadzać badań "per rectum".

Przeczytaj również : Testy alergiczne z krwi – badanie IgE całkowitych i swoistych

Badanie PSA – normy

Podczas interpretacji wyniku badania PSA należy pamiętać o tym, aby wziąć pod uwagę wiek pacjenta, a także dowiedzieć się, czy przygotowanie do badania PSA, czyli markera raka prostaty było rzetelne i nie doszło do zafałszowania wyniku.

Wartości prawidłowe uzależnione są od wieku pacjenta.

Normy PSA w odniesieniu do wieku:

• u mężczyzn do lat 60 poziom PSA nie powinien być wyższy niż 4ng/dl;
• u mężczyzn po 60. roku życia nie powinien przekraczać poziomu 6ng/dl.

Wynik oznaczenia jest zależny od metody oznaczenia, a więc laboratorium wykonujące badanie powinno podać wartości referencyjne do jakich odnieść wynik. Każdą otrzymaną wartość należy indywidualnie skonsultować z lekarzem.

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

Wynik badania PSA – co oznacza niskie i podwyższone PSA?

Wysokie PSA – czy to rak prostaty?

Podwyższony poziom PSA świadczyć może o:

• stanach nienowotworowych – zapalenie, łagodny rozrost i uraz stercza (biopsja, badanie per rectum ), stan po ejakulacji.
• raku stercza – najbardziej typowy nowotwór u starszych mężczyzn
• innych nowotworów – rak nadnercza, pęcherza moczowego, nerki, jelita grubego, wątroby, jajnika.

Niski poziom PSA – co to znaczy?

Obniżenie poziomu PSA rejestruje się po:

• usunięciu gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi – prostatektomia radykalna,
• radioterapii stosowanej na gruczoł krokowy,
• hormonoterapii w leczeniu raka prostaty ,
• obustronnym usunięciu jąder – orchidektomia obustronna ,
• leczeniu inhibitorami 5-alfa reduktazy.

Nieprawidłowy wynik PSA - kiedy należy wykonać biopsję prostaty?

Wskazaniem do dalszej diagnostyki, zatem do biopsji gruczołu sterczowego jest zarówno niepokojący wynik oznaczenia – powyżej 4 ng/dl (lub u osób starszych powyżej 6ng/dl), jak i odchylenia w badaniu „per rectum” (DRE) lub ultrasonografii przezodbytniczej (TRUS). Rosnące stężęnie PSA w kolejnych badaniach (w niedługich odstępach czasowych) również stanowi wskazanie do biopsji prostaty .