Punkcja zagłębienia maciczno-odbytniczego – punkcja zatoki Douglasa

Co to jest punkcja zagłębienia maciczno-odbytniczego?

Punkcja zatoki Douglasa, to nakłucie tylnego sklepienia pochwy i pobranie treści z zagłębienia odbytniczo-macicznego. Jest to najniżej położone miejsce w jamie otrzewnej, stad płyny gromadzące się w wyniku procesów chorobowych spływają do tej zatoki, o ile nie ma po drodze przeszkód.

Badanie ma na celu wyjaśnienie, jakie procesy patologiczne toczą się w jamie brzusznej. W zależności od uzyskanej treści z jamy Douglasa można podejrzewać występowanie niektórych schorzeń ginekologicznych, np. ropa świadczy o procesie zapalnym przydatków, a skrzepy krwi o ciąży pozamacicznej (ektopowej).

Punkcja zatoki Douglasa a ciąża pozamaciczna

Punkcja jest najczęstszym sposobem pozyskiwania płynu z jamy otrzewnej, można ją wykonać przez ścianę jamy brzusznej, a u kobiet wykonuje się ją właśnie przez zagłębienie maciczno-odbytnicze w poszukiwaniu krwi (rutynowe postępowanie diagnostyczne w ciąży ektopowej), komórek nowotworowych przy podejrzeniu raka jajnika.

Ciąża ektopowa – to ciąża pozamaciczna (poza jamą macicy), a także nieprawidłowo zagnieżdżona, choć występująca w jamie macicy (np. w szyjce macicy). Często kończy się poronieniem, zagrażając życiu matki. Rozpoznanie można opierać na objawach m.in. takich jak zatrzymanie miesiączki, pojawienie się krwawienia z dróg rodnych, ból brzucha.

Alternatywą dla punkcji zagłębienia maciczno-odbytniczego jest uzyskiwanie płynu podczas badania laparoskopowego i operacji endoskopowej. Nakłucie ściany jamy brzusznej wykonuje się w linii środkowej ciała, 2-3 cm (2-3 palce) poniżej pępka lub w 1/3 dolnej (zewnętrznej) linii łączącej kolec biodrowy przedni górny z pępkiem po stronie lewej lub rzadziej po stronie prawej, ze względu na ochronę naczyń krwionośnych przedniej ściany jamy brzusznej lub trzewi.

Wskazania do punkcji zagłębienia maciczno-odbytniczego

Kiedy wykonać badanie? Wskazaniami do punkcji zatoki Douglasa są:

• podejrzenie ciąży pozamacicznej.
• podejrzenie krwawienia do jamy brzusznej.
• ropień zagłębienia maciczno-odbytniczego.
• podejrzenie guzów zapalnych.

Jak przebiega punkcja zagłębienia maciczno-odbytniczego? Czy boli?

Przed wykonaniem punkcji zatoki Douglasa należy odbyć rozmowę z pacjentką, należy jej przedstawić korzyści płynące z badania oraz negatywne jego skutki. Należy uzyskać świadomą zgodę na zabieg.

Badanie wykonuje się w warunkach szpitalnych. Pacjentka znajduję się na fotelu ginekologicznym jest rozebrana i przykryta prześcieradłem chirurgicznym. Do pochwy wkłada się wzierniki, a następnie kulociągiem (specjalne narzędzie ginekologiczne) ujmuje się część pochwową szyjki macicy i dokładnie się odkaża tylne sklepienie pochwy. To tutaj wykonuje się nakłucie igłą z dołączoną do niej strzykawką i aspiruje się płyn z zatoki Douglasa.

Wstępnie charakter treści ocenia badający, następnie może przesłać dalej na badania bakteriologiczne. Przy niepowodzeniu pobrania płynu, badający wykonuje łyżeczkowanie macicy. Punkcja tylnego sklepienia pochwy wykonywana jest w każdym wieku i może być prowadzona u kobiet w ciąży.

Badanie trwa kilkanaście minut. Wynik otrzymuje się w formie opisu. Punkcja zatoki Douglasa nie boli, badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.

Przygotowanie do punkcji zagłębienia maciczno-odbytniczego

Przed zabiegiem punkcji jamy zagłębienia maciczno-odbytniczego należy przeprowadzić inne badania, zaleca się wykonać badanie ginekologiczne i ewentualnie inne badania, w zależności od wskazań do punkcji, jeżeli zlecił je lekarz.

Przed badaniem pacjent powinien zgłosić wykonującemu badanie skłonność do krwawień (skaza krwotoczna), jeżeli taka występuje oraz wszystkie informacje wynikające z badania ginekologicznego.

Poza tym specjalne przygotowanie do punkcji zatoki Douglasa nie jest konieczne.

Powikłania po biopsji zatoki Douglasa

Powikłania po punkcji zatoki Douglasa najczęściej mają związek z nakłuciem innego narządu, mogą wystąpić:

• bardzo rzadko – krwawienie do jamy brzusznej,
• również bardzo rzadko – nakłucie bańki odbytnicy,
• uszkodzenie jelita,
• nakłucie pęcherza moczowego,
• wprowadzenie zakażenia i zapalenie otrzewnej.