W diagnostyce chorób żołądka dużą wartość diagnostyczną ma wywiad przeprowadzony z pacjentem. Opis dolegliwości na jakie cierpi pacjent, ich charakter oraz częstość pozwala specjaliście określić rodzaj koniecznej do przeprowadzenia diagnostyki i wdrożenia leczenia. Wśród badań żołądka wyróżnia się m.in. przeglądowe RTG jamy brzusznej, gastroskopię (badanie endoskopowe), tomografię komputerową oraz badanie na obecność bakterii Helicobacter pylori.
Diagnostyka żołądka – jakie badania zrobić?
Spis treści
Budowa żołądka
Najważniejszą funkcją żołądka jest trawienie i dostarczanie organizmowi składników odżywczych z pokarmu. Żołądek położony jest w jamie brzusznej, tuż pod przeponą. Jego kształt zależy od wypełnienia treścią pokarmową i położenia ciała. W anatomii żołądka wyróżniamy:
- wpust, którym łączy się z przełykiem,
- dno i trzon, gdzie pokarm podlega wstępnemu mieszaniu z sokiem żołądkowym,
- odźwiernik – jest końcową częścią, z której dalej pokarm jest przekazywany do dwunastnicy.
Ściana żołądka zbudowana jest z trzech warstw uczestniczących w procesie trawienia. Od wewnątrz żołądek pokrywa błona śluzowa, następnie występuje warstwa mięśniowa tzw. mięśniówka i na zewnątrz błona surowicza.
Błona śluzowa zbudowana jest z tkanki nabłonkowej, która spełnia różnorodne funkcje. Wydziela kwas solny, który utrzymuje kwaśne pH w żołądku. Jest to istotne, ponieważ enzymy trawienne wydzielane przez komórki żołądka zostają aktywowane w środowisku o niskim pH. Pepsynogen, który jest enzymem trawiącym białka, przechodzi w formę aktywną – pepsynę.
Komórki błony śluzowej wydzielają także śluz, który pełni funkcję ochronną. Kwas solny w nadmiarze uszkadza błonę śluzową i głębsze warstwy ściany żołądka. Śluz ma za zadanie stanowić barierę i nie dopuszczać do podrażnienia. Specyficzne komórki, tzw. komórki okładzinowe wydzielają czynnik Castle’a umożliwiający wchłanianie witaminy B12. Witamina B12 zapewnia dobrą kondycję składników krwi i układu nerwowego. Jej niedobór może doprowadzić do nieodwracalnych zmian neurologicznych.
Warstwa mięśniowa, zbudowana z mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych, umożliwia mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym. Jej praca doprowadza do rytmicznych skurczów, dzięki którym pokarm jest dalej przekazywany do jelita cienkiego i ulega dalszemu procesowi trawienia i wchłaniania.
Objawy choroby żołądka
Najczęstsze choroby żołądka to:
- choroba wrzodowa,
- zapalenie błony śluzowej,
- rak żołądka,
- polipy żołądka.
Objawy wskazujące na chorobę żołądka to:
- zgaga, czyli uczucie pieczenia przełyku,
- ból w środkowym nadbrzuszu,
- odbijanie,
- nudności i wymioty,
- uczucie pełności.
Podczas wizyty lekarskiej lekarz będzie się starał zebrać wszystkie informacje, które pomogą postawić mu prawidłową diagnozę i (w razie potrzeby) skierować pacjenta na dalszą diagnostykę żołądka. Najczęściej zadawane pytania przez lekarza to:
- kiedy pojawiły się pierwsze dolegliwości?
- czy występuje ból, a jeżeli tak, to w której części brzucha?
- czy ból pojawia się na czczo, czy po posiłku?
- czy ból ustępuje po posiłku?
- czy ból potrafi wybudzić ze snu?
- czy pojawiły się wymioty, jeżeli tak, to jaką treścią?
- czy w wymiocinach zaobserwowano krew?
- czy w ostatnim czasie doszło do znacznej utraty masy ciała?
Po skrupulatnie zebranym wywiadzie lekarz zadecyduje, jakie badania należy zlecić. Podstawowym badaniem jest morfologia, która dostarcza informacji o poszczególnych składnikach krwi. Przy obecności objawów sugerujących niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 można wykonać badanie krwi w kierunku obecności specyficznych przeciwciał (białek, które atakują komórki okładzinowe).
Jakie badania należy wykonać w chorobach żołądka?
Wśród badań, które zlecane są w diagnostyce żołądka, wyróżnia się:
- badanie przeglądowe radiologiczne jamy brzusznej,
- gastroskopię – badanie endoskopowe,
- badanie na obecność bakterii Helicobacter pylori,
- tomografię komputerową.
Badanie przeglądowe RTG jamy brzusznej
Zdjęcie rentgenowskie wykonuje się na stojąco. Czasami lekarz może zlecić podanie środka kontrastującego, lepiej uwidaczniającego poszczególne struktury. W dniu przed wykonaniem badania RTG powinno się zrezygnować z kolacji i w dniu badania być na czczo.
Badanie endoskopowe – gastroskopia
Gastroskopia polega na wprowadzeniu do żołądka giętkiego przewodu o niewielkiej średnicy. Przewód ten zakończony jest kamerą ze światłem, przekazującą obraz z wnętrza na monitor. Wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, trwa dość krótko, bo około 4–5 minut. Podczas badania może być konieczne pobranie wycinków błony śluzowej do oceny histopatologicznej. Pacjent w dniu badania powinien być na czczo i nie pić wody na 4 godziny przed wykonaniem badania.
Badanie na obecność Helicobacter pylori
Po pobraniu wycinka błony śluzowej zleca się kolejne badanie w diagnostyce żołądka – badanie na obecność bakterii Helicobacter pylori. Wycinek umieszcza się na płytce z mocznikiem i odpowiednim barwnikiem. Helicobacter pylori produkuje enzym – ureazę, która rozkłada mocznik do amoniaku i powoduje zmianę zabarwienia podłoża. Test ten nazywany jest testem ureazowym. Metodą alternatywną jest założenie hodowli drobnoustroju na specjalnym podłożu.
Metodą nieinwazyjną wykrywania H. pylori jest test oddechowy i testy serologiczne. Test oddechowy polega na wypiciu specjalnie znakowanego mocznika. Następnie enzymy H. pylori przemieniają mocznik na dwutlenek węgla, który jest zawarty w wydychanym powietrzu i odpowiednio oznaczany. Testy serologiczne wykrywają przeciwciała, czyli białka produkowane przez układ odpornościowy organizmu w momencie zakażenia. Dodatni wynik testu nie musi jednak świadczyć o świeżym zakażeniu, ponieważ nawet po przebytym leczeniu przeciwciała mogą się utrzymywać do około 12 miesięcy.
Tomografia komputerowa
Tomografia komputerowa jest szczegółowym badaniem pokazującym zarówno wnętrze poszczególnych narządów, jak i ich otoczenie. Obraz można uzyskać w różnych projekcjach, co służy dokładniejszej diagnostyce. TK wykonywana jest głównie w podejrzeniu zmian nowotworowych żołądka, umożliwiając ocenę zaawansowania procesu chorobowego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
Opublikowano: 13.11.2013;
aktualizacja: 19.05.2015
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Natalia Solibieda
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
532
Komentarze i opinie (0)