Lipaza – co to za enzym trzustkowy?
Lipaza trzustkowa stanowi jeden z podstawowych enzymów trzustkowych wyspecjalizowanych do rozkładania trójglicerydów pokarmowych do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Lipaza należy do grupy enzymów o charakterze hydrolaz. Wyprodukowana przez trzustkę, pod wpływem pobudzenia trafia do układu pokarmowego – konkretnie uchodzi przewodami trzustkowymi do dwunastnicy w formie nieaktywnego proenzymu, tam pod wpływem kwasów żółciowych, fosfolipidów oraz białka – kolipazy, przekształca się do aktywnego enzymu, gotowego spełniać swoją rolę w procesie trawienia.
Wspomniane trawienie polega na hydrolizie wiązania estrowego triacylogliceroli, "produkując” tym samym wolne kwasy tłuszczowe oraz monoacyloglicerol. Oprócz lipazy trzustkowej występuje również lipaza: językowa, żołądkowa, wątrobowa, jelitowa, lipoproteinowa oraz hormonowrażliwa.
Lipaza trzustkowa to białko rozpuszczalne w wodzie. Nie przechodzi do moczu. Określa się, że jest bardziej swoistym wskaźnikiem ostrego zapalenia trzustki w porównaniu do amylazy –aktywność lipazy w surowicy przyrasta wolniej i utrzymuje się dłużej.
Lipaza (badanie) – kiedy wykonać?
Wskazaniem do oznaczenia i badania lipazy jest:
- podejrzenie ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki,
- rozpoznawanie niedrożności dróg żółciowych,
- zablokowanie przewodów trzustkowych przez kamień albo guz trzustki.
Oznaczenie poziomu lipazy we krwi można przeprowadzić u pacjentów prezentujących: objawy silnego bólu brzucha, pojawiających się nudności, wymiotów, utraty łaknienia oraz gorączki. Badanie poziomu lipazy może służyć do oceny efektów leczenia chorób trzustki. Zazwyczaj wykonuje się oznaczenie razem z innym enzymem – amylazą.
Lipaza trzustkowa – badanie (przygotowanie, przebieg)
Badanie lipazy wykonuje się na podstawie pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi do probówki próżniowej. Materiał pobierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym, u dzieci natomiast stosuje się niewielkie nacięcie nożem lekarskim (lancetem) na skórze w celu wywołania niewielkiego krwawienia.
Otrzymaną próbkę krwi wysyła się do analizy. Zaleca się, aby pacjent na badanie lipazy trzustkowej zgłosił się na czczo. Ostatni posiłek należy spożyć o godzinie 18 w dniu poprzedzającym oznaczanie tego enzymu.
Lipaza – norma stężenia
Sztywne wartości referencyjne dla lipazy trzustkowej nie są ustalone i są zależne od metody przeprowadzonego badania. Zakłada się, że prawidłowe stężenie nie powinno przekraczać poziomu:
- 150,0 U/L.
Ważne jest, aby każdy wynik lipazy w surowicy skonsultować z lekarzem.
Wysoka i podwyższona lipaza – co to znaczy?
O czym świadczy podwyższona lipaza? Wysokie stężenie tego enzymu trzustkowego może świadczyć o:
- ostrym zapaleniu trzustki (poziom prawidłowy przekroczony jest 5–10 razy),
- raku trzustki (kwestia amylaza i lipaza a rak trzustki),
- niedrożności jelit,
- perforacji wrzodu dwunastnicy,
- zapaleniu otrzewnej,
- niedrożności przewodu trzustkowego,
- niedrożności pozawątrobowej dróg żółciowych,
- stosowaniu leków, jak np.: kodeina, heparyna, opioidy.
