Przełyk Barretta to stan, w którym w dolnej części przełyku pojawiają się komórki nabłonka typowe dla żołądka. Jest to powikłanie wieloletniej, nieleczonej choroby refluksowej. Przełyk Barretta jest stanem przednowotworowym, związanym ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka gruczołowego przełyku i wpustu.
Przełyk Barretta – przyczyny, objawy i leczenie
Spis treści
Czym jest przełyk Barretta?
Przełyk Barretta (ang. Barret’s esophagus, BE) to określenie oznaczające pojawienie się w przełyku nieprawidłowego nabłonka typu jelitowego. Wewnętrzne powierzchnie przełyku i żołądka są wyścielone różnymi nabłonkami. W przełyku są to komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego, a w żołądku – komórki walcowate nabłonka gruczołowego. Obydwie strefy są od siebie ostro odgraniczone w miejscu zwanym linią Z. Wewnątrz żołądka panuje środowisko silnie kwasowe wywołane obecnością kwasu solnego. Komórki nabłonka żołądka są do tego odpowiednio przystosowane. Nabłonek przełyku jest z kolei bardziej odporny na uszkodzenia mechaniczne powstające przy transporcie kęsów pokarmu. Nie jest on natomiast chroniony przed działaniem kwasu. U osób z chorobą refluksową przełyku, wyniku wielokrotnego zarzucania kwaśnej treści pokarmowej z żołądka, nabłonek przełyku przekształca się w typ gruczołowy. Jest to zjawisko metaplazji. Nie jest to zmiana korzystna, gdyż sprzyja ona pojawienia się komórek nowotworowych, czyli dysplazji przełyku. Ryzyko wystąpienia raka gruczołowego przełyku w przypadku BE rośnie o 0,5 proc. z każdym rokiem. Przełyk Barretta nie zwiększa natomiast ryzyka wystąpienia raka płaskonabłonkowego przełyku. Czynnikami ryzyka tego nowotworu jest głównie alkohol oraz palenie papierosów.
Przyczyny przełyku Barretta
Główną przyczyną rozwoju choroby BE jest choroba refluksowa przełyku. Czynniki ryzyka są również podobne jak w chorobie refluksowej. Należą do nich:
- zaburzenia czynności zwieracza dolnego przełyku (LES),
- zaburzenia opróżniania żołądka,
- otyłość, zwłaszcza typu brzusznego oraz wysoki wskaźnik BMI.
Ryzyko rozwoju przełyku Barretta rośnie z wiekiem. Choroba częściej występuje też u mężczyzn. Chorobą przebiegającą z przewlekłym refluksem jest również przepuklina rozworu przełykowego.
Choroba refluksowa może także rozwijać się wtórnie do chorób, takich jak twardzina, cukrzyca, alkoholizm lub zaburzenia endokrynologiczne. Do leków sprzyjających chorobie refluksowej należą leki antykoncepcyjne, teofilina oraz nitraty.
Zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej powoduje przewlekłe zapalenie błony śluzowej przełyku, co z kolei sprzyja rozwojowi metaplazji, a później dysplazji przełyku. Prawidłowe leczenie refluksu pozwala skutecznie zapobiegać lub opóźnić wystąpienie przełyku Barretta. Z kolei niestosowanie się do zaleceń dietetycznych i brak leczenia zwiększa ryzyko.
Objawy i rozpoznanie przełyku Barretta
Nie istnieją charakterystyczne objawy przełyku Barretta. U osób z tą chorobą mogą być obecne wieloletnie symptomy choroby refluksowej, m.in. zgaga czy puste odbijania. Ból w przełyku może być odczuwany jako ból zamostkowy. Mogą też pojawić się takie objawy jak suchy kaszel bez obecności infekcji lub chrypka. Objawami alarmowymi, które powinny skłonić do szybkiej diagnostyki są problemy z przełykaniem, ból przy przełykaniu, utrata masy ciała lub krwawienie z przełyku. Krew może się pojawić w wymiotach lub w stolcu – wówczas przybiera ona czarne zabarwienie.
Złotym standardem w diagnostyce zarówno choroby refluksowej, jak i rozpoznaniu przełyku Barretta jest endoskopia przełyku z pobraniem wycinków i badaniem histopatologicznym. Przy pomocy samej gastroskopii można stwierdzić zmiany, takie jak nadżerki przełyku lub stan zapalny przełyku. Badanie wycinków pobranych ze zmienionego nabłonka umożliwia rozpoznanie typu komórek, w tym wykrycie komórek nowotworowych. Przesiewowe wykonywanie gastroskopii w celu profilaktyki raka przełyku zaleca się u mężczyzn po 60 roku życia, u których choroba refluksowa występuje od więcej niż 10 lat. W klasyfikacji ICD 10 nie ma kodu zarezerwowanego dla przełyku Barretta, a jedynie dla refluksu żołądkowo-przełykowego z zapaleniem przełyku – K21.0.
Zmieniony nabłonek w przełyku Barretta ma barwę łososiową. W jego ocenie stosuje się klasyfikację praską oceniającą wartość C i M. C odpowiada wielkości odcinka zajętego obwodu przełyku. Zmiany nabłonka mogą mieć również wygląd pojedynczych wypustek – wówczas wartość C jest równa zero. Wartość M oznacza największy zasięg zmienionego nabłonka.
Leczenie przełyku Barretta
Przełyk Barretta nie jest wyleczalny. Zmieniony nabłonek nie wraca do pierwotnego stanu. Ogólnie leczenie przełyku Barretta nie różni się od leczenia choroby refluksowej.
Podstawą leczenia farmakologicznego są inhibitory pompy protonowej (IPP), np. esomeprazol lub pantoprazol) oraz blokery receptorów histaminowych, np. ranitydyna lub cymetydyna. Leki te przyjmuje się jeden lub dwa razy dziennie, najczęściej na czczo. Bardzo często konieczne jest ich przyjmowanie do końca życia. Dodatkowo można także stosować leki prokinetyczne i działające osłonowo.
U osób chorujących na refluks lub przełyk Barretta w młodym wieku można rozważyć leczenie operacyjne polegające na tzw. fundoplikacji metodą Nissena. Jest to metoda zalecana zwłaszcza u chorych, u których stosowanie maksymalnego leczenia farmakologicznego nie przynosi poprawy.
Niezależnie od metody leczenia, zaleca się monitorowanie przełyku Barretta endoskopowo. Jeśli w badaniu wycinków zmienionego nabłonka nie stwierdzi się dysplazji, można pozostać przy leczeniu farmakologicznym bez dalszego nadzoru. Dysplazja małego stopnia może się samoistnie cofnąć, a może też się pogłębić. Dlatego należy rozważyć leczenie endoskopowe. Dysplazja dużego stopnia zawsze jest wskazaniem do leczenia endoskopowego.
Postępowanie endoskopowe obejmuje usunięcie zmienionego nabłonka poprzez jego wycięcie lub zniszczenie falami radiowymi czy tez terapią fotodynamiczną. Ablację falami radiowymi zaleca się w przypadku stwierdzenia pozostałości nieprawidłowych komórek po wycięciu nabłonka. Takie leczenie może spowodować przywrócenie w danym miejscu prawidłowego nabłonka płaskiego, jednak nie zawsze uzyskuje się taki efekt.
Przełyk Barretta – dieta i leczenie ziołami
Jeśli obecny jest przełyk Barretta bez dysplazji, stosuje się leczenie ograniczające wydzielanie kwasu żołądkowego oraz leczenie dietetyczne i modyfikacja stylu życia.
Przy redukcji objawów choroby refluksowej korzystne jest zmniejszenie masy ciała. Zmniejszone ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej zmniejsza częstość zarzucania treści pokarmowej do przełyku. Należy również zmniejszyć objętość posiłków i szybkość jedzenia, a zamiast tego jeść częściej. Nieprzyjemne objawy bardzo często pojawiają się, jeśli po jedzeniu przyjmuje się pozycję leżącą lub wykonuje się nasilony wysiłek fizyczny. Takich sytuacji również należy unikać. Rzucenie palenia papierosów również poprawia motorykę przełyku i funkcję dolnego zwieracza przełyku.
Jaką dietę stosować?
Dieta w przełyku Barretta powinna zawierać ograniczoną ilość produktów, które upośledzają funkcję przełyku, dolnego zwieracza przełyku, opóźniają opróżnianie żołądka lub zwiększają produkcję kwasu żołądkowego. Listy zalecanych i niezalecanych produktów w chorobie refluksowej są łatwo dostępne w sieci. Na funkcję LES negatywnie wpływają:
- czekolada,
- mięta,
- kawa,
- mocna herbata,
- alkohol,
- napoje gazowane,
- warzywa cebulowe.
Opróżnianie żołądka opóźniają głównie tłuszcze, a na wydzielanie kwasu żołądkowego duży wpływ mają kawa i alkohol. Produktami, które nie wpływają na funkcję przełyku ani żołądka, ale mogą nasilać dolegliwości bólowe są owoce cytrusowe, pomidory i ostre przyprawy. Nie jest potwierdzona skuteczność leczenia ziołami choroby refluksowej. Istnieją przesłanki o skuteczności, np. rumianku czy imbiru. Można stosować preparaty ziołowe jako dodatek do leczenia farmakologicznego, jednak należy pamiętać by unikać spożywania mięty.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- P. Gajewski (red.): Interna Szczeklika 2015. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2015; s. 927-931.
- Clarrett, D. M., & Hachem, C. (2018). Gastroesophageal reflux disease (GERD). Missouri Medicine, 115(3), 214–218.
- Martinucci, I., de Bortoli, N., Russo, S., Bertani, L., Furnari, M., Mokrowiecka, A., … Marchi, S. (2016). Barrett’s esophagus in 2016: From pathophysiology to treatment. World Journal of Gastrointestinal Pharmacology and Therapeutics, 7(2), 190.
Opublikowano: 03.01.2014;
aktualizacja: 08.07.2019
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Piotr Ziętek
Lekarz
532
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 12.03.2023
opublikowany 15.04.2024