Przepuklina rozworu przełykowego

Co to jest przepuklina rozworu przełykowego?

Przepuklina rozworu przełykowego występuje w momencie uwypuklenia się ścian narządów do jamy brzusznej. Głównie to dotyczy żołądka w miejscu przejścia przełyku przez otwór w przeponie. Występuje u około połowy chorych z bólami w nadbrzuszu środkowym, zwłaszcza u mężczyzn. Jej powstanie związane jest z podwyższonym ciśnieniem w jamie brzusznej, częściej występuje więc u osób otyłych, cierpiących na przewlekłe zaparcia i wzmożony wysiłek podczas oddawania stolca. Jej częstość rośnie także z wiekiem, z powodu osłabienia siły mięśni regulujących pracę układu pokarmowego.

Przepona jest to poprzecznie położony mięsień oddzielający jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej. Jest to najważniejszy mięsień oddechowy. Podzielona jest na trzy części: lędźwiową, żebrową i mostkową. W części lędźwiowej znajduje się rozwór, czyli otwór utworzony przez włókna mięśniowe przepony, przez który przechodzi przełyk wraz z nerwami. Włókna mięśniowe mają takie właściwości, że podczas skurczu zamykają rozwór, natomiast przy rozkurczu i połykaniu powodują jego otwarcie.

Najważniejsze funkcje i cechy przepony:

• oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej,
• podczas skurczu obniża się, umożliwiając wdech, natomiast rozluźniona unosi się i reguluje siłę wydychanego powietrza,
• razem z mięśniami brzucha kurczy się, tworząc tzw. tłocznię brzuszną, która uczestniczy w parciu podczas porodu, oddawaniu stolca i moczu, przy kaszlu i wymiotach.

Jak dochodzi do powstania przepukliny?

Jedną z przyczyn powstania przepukliny rozworu przełykowego jest rozszerzenie się rozworu przełykowego na skutek rozluźnienia się mięśni otaczających przełyk. Może do tego dojść w starszym wieku, w wyniku fizjologicznego osłabienia siły mięśni. Drugą potencjalną przyczyną jest wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, które powoduje wypchnięcie narządów w stronę klatki piersiowej. Schorzenia przełyku mogą spowodować jego skrócenie i wciskanie się żołądka do klatki piersiowej.

Kto jest szczególnie narażony?

• osoby otyłe,
• osoby cierpiące na przewlekłe zaparcia, dźwigające ciężkie przedmioty, u których dochodzi do znacznego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej,
• kobiety w ciąży,
• osoby po 50 roku życia,
• chorzy z wodobrzuszem.

Przepukliny dzielą się na wślizgowe i okołoprzełykowe.

Wślizgowa przepuklina rozworu przełykowego występuje w około 80% przypadków i spowodowana jest przemieszczeniem się tylko wpustu żołądka i jego sąsiadujących części za przeponę. Przepuklina okołoprzełykowa stanowi pozostałe 20% przepuklin – do klatki piersiowej przemieszczają się także inne elementy żołądka: dno i krzywizna.

Jakie są objawy przepukliny

U większości chorych przepuklina rozworu przełykowego przebiega bezobjawowo. Jej wielkość i rodzaj nie mają wpływu na nasilenie objawów i częstość ich występowania. Do dolegliwości, na które najczęściej skarżą się pacjenci, należą:

• zgaga,
• uczucie pieczenia za mostkiem,
• wzdęcia,
• częste odbijanie,
• uczucie kwaśnej treści w jamie ustnej,
• chrypka.

Do lekarza należy niezwłocznie zgłosić się, jeżeli występują objawy alarmujące, takie jak:

• ból podczas połykania,
• trudności w połykaniu,
• duża utrata wagi w krótkim czasie,
• wymioty z obecnością krwi.

W wyniku drażnienia błony śluzowej przełyku kwaśną treścią pochodzącą z żołądka może rozwinąć się przełyk Barretta lub rak żołądka. Przełyk Barretta jest to przekształcenie się nabłonka naturalnie występującego w przełyku w inny rodzaj nabłonka; często określany jest mianem stanu przednowotoworowego.

Diagnostyka i leczenie przepukliny rozworu przełykowego

W przypadku przepukliny rozworu przełykowego do lekarza najczęściej zgłaszają się osoby z objawami żołądkowo-jelitowymi. Po zebranym wywiadzie i przeprowadzonym badaniu lekarz prawdopodobnie zleci badania obrazowe. Można wykonać badanie RTG jamy brzusznej po podaniu środka cieniującego oraz wykonać gastroskopię. Gastroskopia jest to badanie mało przyjemne, polegające na wprowadzeniu giętkiego przewodu do światła żołądka przez jamę ustną. Badanie trwa krótko (4 do 5 min), lecz pozwala na obejrzenie przełyku, żołądka i dwunastnicy od „wewnątrz”. Stosuje się przy tym znieczulenie miejscowe.

Ważne jest postępowanie niefarmakologiczne, które polega na zmianie stylu życia. Zaleca się utratę wagi, zmianę diety na taką z większą zawartością błonnika, regulację rytmu wypróżnień. Należy spać z wyżej uniesioną głową, zrezygnować z alkoholu, kofeiny, które zwiększają wydzielanie kwasu żołądkowego. Istotne jest, aby nie powodować wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej i nie dźwigać ciężkich przedmiotów. Poprzez regularne, spokojne ćwiczenia można wzmocnić mięśnie jamy brzusznej.

W leczeniu farmakologicznym najczęściej stosuje się inhibitory pompy protonowej, które zmniejszają wydzielanie kwasu solnego i chronią błonę śluzową wyściełającą przełyk i żołądek.

Leczenie chirurgiczne

Leczenie operacyjne przepukliny rozworu przełykowego stosuje się w momencie długo trwających, uporczywie utrzymujących się objawów. Chirurg podczas zabiegu odprowadza zawartość przepukliny do jamy brzusznej i zwęża rozwór przełykowy.

Jednym ze sposobów jest zabieg laparoskopowy metodą Nissana, który znacznie skraca czas pobytu w szpitalu i pooperacyjne dolegliwości bólowe. Technika laparoskopowa polega na wprowadzeniu specjalistycznych narzędzi (tokarów) i laparoskopu do jamy brzusznej przez kilka nakłuć w jej powłokach. Laparoskop przekazuje obraz z wnętrza jamy brzusznej na monitor. Po zabiegu należy przestrzegać 3-tygodniową dietę płynną i stosować się do zaleceń lekarskich.