Zwężenie przełyku – przyczyny, objawy i leczenie stenozy przełyku

Co to jest stenoza przełyku?

Stenoza przełyku, czyli zwężenie przełyku, to zmniejszenie średnicy przełyku, które powoduje zaburzenia połykania pokarmów – jest to tak zwana dysfagia. Dysfagia objawia się krztuszeniem, uczuciem zatrzymania pokarmu w przełyku, pojawieniem się odruchu wymiotnego i bólu podczas połykania.

Zaburzenia połykania zazwyczaj zaczynają się od problemów z połykaniem pokarmów stałych, później stopniowo dochodzi do nasilenia objawów, aż do niemożności przełykania pokarmów płynnych. W przypadku chorób wrodzonych, a także uszkodzeń przełyku, dysfagia może występować od początku na stałym poziomie.

Najczęstszą przyczyną zwężenia przełyku jest choroba refluksowa. Przyczyny stenozy przełyku można podzielić na wrodzone i nabyte.

Jakie są wrodzone przyczyny zwężenia przełyku?

Istnieje kilka przyczyn wrodzonego zwężenia przełyku.

• Przetoka przełykowo-tchawicza – jest wynikiem niecałkowitego rozdzielenia układu pokarmowego i oddechowego w rozwoju embrionalnym. Przełyk może być w różnym stopniu zwężony, aż do całkowitej niedrożności.
• Pierścień Schatzkiego – to włóknisty pierścień, który zwęża połączenie przełykowo-żołądkowe. Stenoza przełyku może mieć różne nasilenie, od całkowicie bezobjawowych postaci, które diagnozuje się przypadkowo, podczas gastroskopii wykonywanej z innego powodu, aż do pełnego zamknięcia przełyku, które daje objawy niedługo po urodzeniu.
• Pęcherzowe oddzielanie się naskórka – w niektórych typach choroby zmiany mogą tworzyć się w przełyku, doprowadzając do bliznowacenia i powstawania stenozy przełyku na różnych wysokościach.

Jakie są nabyte przyczyny stenozy przełyku?

Choroba refluksowa przełyku – to zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, które jest spowodowane zaburzeniem funkcji dolnego zwieracza przełyku (LES). Występują objawy, takie jak zgaga, odbijanie, cofanie się treści pokarmowej do przełyku, a nawet gardła, chrypka i kaszel – w wyniku zarzucania treści do drzewa oskrzelowego. Przewlekłe drażnienie błony śluzowej przełyku kwaśnym sokiem żołądkowym prowadzi do powstania stanu zapalnego i zwężenia przełyku.

Rak przełyku – najczęściej występuje rak płaskonabłonkowy, który lokalizuje się w górnej i środkowej części przełyku, a znacznie rzadziej rak gruczołowy, lokalizujący się w dolnej części przełyku. Na początku pojawiają się zaburzenia połykania pokarmów stałych, a później, stopniowo, pojawiają się problemy z połykaniem płynów. Chory może także odczuwać ból zlokalizowany za mostkiem.

Twardzina układowa – to układowa choroba tkanki łącznej, w przebiegu której dochodzi do włóknienia skóry i narządów wewnętrznych. Występuje postać ograniczona i uogólniona. Często dochodzi do zajęcia przewodu pokarmowego, głównie przełyku.

Oparzenia przełyku – powstają w wyniku wypicia silnego kwasu lub zasady. Najczęściej dochodzi do tego w wieku dziecięcym. Oparzenia przełyku wynikają ze złego zabezpieczenia środków chemii gospodarczej przez dorosłych. Oparzenie kwasem prowadzi do powierzchownej martwicy skrzepowej, a zasadą do głębokiej martwicy rozpływnej. Ostateczne szkody wywołane oparzeniem są widoczne po około 3 miesiącach, kiedy wytworzy się blizna powodująca stenozę przełyku.

Powikłania po procedurach medycznych – do zwężenia przełyku może także dojść w wyniku urazu podczas gastroskopii, po operacji na śródpiersiu, po długotrwałym stosowaniu sondy żołądkowej.

Jak diagnozuje się stenozę przełyku?

Ważne jest dokładne zebranie wywiadu lekarskiego, który wskaże na prawdopodobną przyczynę stenozy przełyku. Istotny jest czas, w którym pojawiły się pierwsze dolegliwości i okoliczności ich wystąpienia. W zależności od podejrzewanej przyczyny stosuje się następujące metody diagnostyczne:

• gastroskopia – to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego; pozwala uwidocznić śluzówkę przełyku, obecność owrzodzeń i zwężeń; jeżeli znajdzie się podejrzane zmiany, można pobrać z nich wycinki, które następnie zostaną przekazane do badania histopatologicznego;
• zdjęcie RTG z kontrastem barytowym – pokazuje poziom zwężenia oraz to, czy przepuszcza kontrast dalej, do żołądka, czy też występuje całkowita niedrożność przełyku;
• tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny – pozwalają one uwidocznić tkanki otaczające przełyk.

Jak leczy się stenozę przełyku?

Leczenie stenozy jest zależne od przyczyny. W przypadku blizn po oparzeniu chemicznym stosuje się endoskopową metodę rozszerzania przełyku przy użyciu sond o różnej średnicy. Czasem nie jest możliwe mechaniczne rozciągnięcie, wtedy stosuje się różnego rodzaju zabiegi operacyjne.

Wykonuje się wycięcie zmienionego przełyku i zastąpienie go fragmentem jelita cienkiego, grubego albo żołądkiem. Można także ominąć przełyk i wytworzyć tak zwaną gastrostomię – chory jest wtedy karmiony przez rurkę, która przebiega od powierzchni brzucha do żołądka.