Ból brzucha po jedzeniu – jakie są przyczyny, kiedy nasila się po posiłku i jak go leczyć?

Jakie są przyczyny bólu brzucha po jedzeniu?

Bóle brzucha to stosunkowo często spotykana dolegliwość, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Przyczyn tych dolegliwości może być bardzo dużo. Dlatego też lekarze często mają duże problemy z diagnostyką bólów w obrębie jamy brzusznej. Ból w brzuchu może być nie tylko samoistny, ale także pojawiać się po posiłku.

Aby ustalić, co leży u podłoża dolegliwości chorego, konieczne jest dokładne zebranie wywiadu. Szczególnie ważne jest to, z jakimi sytuacjami pacjent wiąże wystąpienie bólu. W przebiegu wielu schorzeń istotne jest to, czy i po jakich produktach spożywczych pojawia się uczucie ciężkości, gniecenia.

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Najczęstszymi przyczynami bólu brzucha po jedzeniu są:

• niestrawność (dyspepsja),
• choroby jelit, w tym zespół jelita wrażliwego,
• wrzody żołądka,
• choroba refluksowa,
• alergie pokarmowe,
• zatrucia pokarmowe,
• nietolerancja pokarmowa,
• choroby pęcherzyka żółciowego.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Niestrawność – częsta przyczyna bólu brzucha po jedzeniu

Bóle brzucha po jedzeniu pojawiające się w nadbrzuszu, zwłaszcza po spożyciu tłustego, obfitego posiłku wchodzą w skład tzw. objawów dyspeptycznych. Potocznie dyspepsja określana jest mianem niestrawności. Innymi objawami dyspepsji są:

• uczucie pełności i zalegania pokarmu w żołądku (czasami pojawia się ono już w trakcie posiłku, a nawet zaraz po jego rozpoczęciu),
• wzdęcia,
• nudności, wymioty,
• uczucie pieczenia w nadbrzuszu.

Najczęściej diagnozuje się dyspepsję czynnościową, która nie jest objawem choroby organicznej. Aby rozpoznać ten rodzaj niestrawności, musi pojawić się przynajmniej jeden z następujących objawów i utrzymać przez kolejne 3 miesiące:

• bóle lub uczucie pieczenia w nadbrzuszu,
• uczucie pełności po jedzeniu,
• wczesne uczucie sytości,

Aby wykluczyć chorobę organiczną, wykonuje się endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz USG jamy brzusznej.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

W leczeniu niestrawności i towarzyszącego jej bólu brzucha po jedzeniu stosuje się przede wszystkim odpowiednią dietę. Należy ograniczyć spożywanie pokarmów sprzyjających występowaniu dokuczliwych objawów (tzn. pokarmów ciężkostrawnych, tłustych, smażonych, pikantnych).

Wskazane jest przyjmowanie mniejszych porcji jedzenia oraz unikanie czynników nasilających dolegliwości, takich jak palenie tytoniu czy spożywanie alkoholu.

Wspomagające działanie mają preparaty ziołowe – siemię lniane, herbatki z mięty itp. W leczeniu farmakologicznym dyspepsji wykorzystuje się: inhibitory pompy protonowej (celem zmniejszenia wydzielania kwasu żołądkowego), leki przyspieszające perystaltykę, leki rozkurczowe.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Zespół jelita drażliwego i ból brzucha po posiłku

Zespół jelita drażliwego to choroba przewlekła, której najczęstszymi objawami są:

• bóle brzucha – najczęściej ból lub dyskomfort utrzymuje się stale lub nawraca, ale charakterystyczne jest nasilanie się bólu po posiłku oraz złagodzenie dolegliwości po wypróżnieniu,
• zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunka lub zaparcia),
• wzdęcia,
• nudności i wymioty,
• zgaga,
• objawy ogólne, takie jak np. uczucie zmęczenia i bóle głowy.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

W kryteriach diagnostycznych choroby najważniejsze miejsce zajmuje ból brzucha utrzymujący się lub nawracający minimum przez 3 dni w tygodniu przez co najmniej 3 miesiące, któremu muszą towarzyszyć co najmniej 3 z poniższych objawów:

• zmniejszenie bólu po wypróżnieniu,
• początek dolegliwości związany ze zmianą rytmu wypróżnień,
• początek dolegliwości związany ze zmianą wyglądu stolca.

W leczeniu zespołu jelita drażliwego wykorzystuje się: dietę (dieta urozmaicona, bogata w błonnik, posiłki powinny być spożywane regularnie i w niewielkich ilościach), objawowe leczenie farmakologiczne (w celu złagodzenia bólu brzucha po jedzeniu stosuje się hioscynę lub bromek oksyfenonium, zaparcia zwalcza się m.in. za pomocą laktulozy, biegunkę m.in. za pomocą loperamidu), psychoterapię.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Inne przyczyny bólu brzucha po jedzeniu

Najczęściej bóle brzucha po posiłku są objawem dyspepsji czynnościowej, potocznie nazywanej niestrawnością. Aby jednak postawić diagnozę dyspepsji czynnościowej, konieczne jest wykluczenie innych przyczyn objawów.

Diagnostyka w trybie pilnym jest konieczna w przypadku występowania tzw. objawów alarmowych, do których należą: utrata masy ciała, krwawienia z przewodu pokarmowego, niedokrwistość, żółtaczka, silny ból brzucha w nocy, utrzymujące się wymioty, problemy z połykaniem, wyczuwalny guz w jamie brzusznej. W przypadku diagnostyki dolegliwości bólowych jamy brzusznej należy wykluczyć opisane poniżej choroby układu pokarmowego.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Choroba wrzodowa żołądka

Przykre uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, uczucie pełności, a także ból brzucha po posiłku może wskazywać na chorobę wrzodową żołądka. Aby potwierdzić rozpoznanie, należy wykonać badanie endoskopowe żołądka (gastroskopię) oraz testy na obecność bakterii wywołującej chorobę wrzodową – Helicobacter pylori (testy inwazyjne lub nieinwazyjne).

W leczeniu choroby wrzodowej stosuje się leki zobojętniające kwaśny odczyn soku żołądkowego podrażniającego śluzówkę żołądka (najczęściej z grupy inhibitorów pompy protonowej) oraz kurację służącą eradykacji (wyeliminowania) Helicobacter pylori.

Choroba refluksowa przełyku

Nasilający się po obfitym posiłku ból w nadbrzuszu, pieczenie za mostkiem, zgaga, uczucie kwaśnego odbijania to objawy choroby refluksowej przełyku. Podobnie jak w przypadku choroby wrzodowej, w leczeniu tak zwanego refluksu wykorzystuje się leki zobojętniające sok żołądkowy (głównie inhibitory pompy protonowej).

Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie

Kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego

Nawracające, poposiłkowe bóle brzucha zlokalizowane w prawym podżebrzu, promieniujące do prawej łopatki i prawego barku, pojawiające się zwykle po spożyciu pokarmów tłustych, mające charakter kolkowy, zwykle świadczą o kamicy żółciowej. W celu potwierdzenia rozpoznania powinno się wykonać USG jamy brzusznej.

Powikłaniem kamicy żółciowej jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Ból w przebiegu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego ma charakter tępy, towarzyszą mu: gorączka, nudności, wymioty.

Zatrucie pokarmowe

Jedną z przyczyn bólów brzucha są zatrucia pokarmowe spowodowane spożyciem toksyn lub drobnoustrojów z pokarmem. Wyjątkowo krótki odstęp między spożyciem zakażonego pokarmu a wystąpieniem objawów (bólów brzucha, biegunki, wymiotów, gorączki) występuje w przypadku zatrucia gronkowcem złocistym, który może być spożyty m.in. ze słodkimi kremami, ciastkami, lodami, majonezem, mlekiem, mięsem. Zatrucie Bacillus cereus najczęściej ma związek ze spożyciem gotowanego i smażonego ryżu, a także wołowiny, kurczaka, kremu.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Nietolerancje pokarmowe

Bóle brzucha po posiłku bywają objawem nietolerancji pokarmowych. Jeżeli bóle brzucha nawracają po spożyciu konkretnego produktu lub grupy produktów (np. mleka i jego przetworów), należy rozważyć diagnostykę w tym kierunku.

Reakcja alergiczna

Ból brzucha po jedzeniu może być również objawem reakcji uczuleniowej na spożyty pokarm (silnie uczulają m.in. orzechy, cytrusy, owoce morza). Aby rozpoznać anafilaksję, konieczne jest wystąpienie objawów z minimum dwóch układów, w tym m.in. ze strony przewodu pokarmowego. Dodatkowo objawami anafilaksji są: duszność, pokrzywka, świąd skóry, obniżenie ciśnienia tętniczego.