Rak węzłów chłonnych – przyczyny, objawy, leczenie

Rak węzłów chłonnych – czym jest?

Nowotwór węzłów chłonnych, czyli chłoniak, to nowotwór wywodzący się z układu limfatycznego, a więc z komórek, które odpowiadają w zasadzie za ogólną odporność organizmu. Paradoksem jest fakt, że dotyczy on limfocytów, które na co dzień zwalczają wszelkie zakażenia i chronią przed zachorowaniem. Układ chłonny uczestniczy również w pamięci, która pozostaje po przechorowaniu choroby lub po właściwym szczepieniu, zmniejszając w ten sposób ryzyko kolejnego zakażenia lub łagodząc jego przebieg.

Chłoniaka można opisać jako nie podlegające kontroli organizmu namnażanie się (limfopoeza) patologicznych limfocytów w wyniku błędu (mutacji) w kodzie genetycznym człowieka, który spowodował, że powstawanie kolejnych komórek nie jest hamowane przez działające zwykle w ten sposób czynniki.

Namnażanie się komórek odpornościowych odbywa się przede wszystkim w węzłach chłonnych, które w związku z tym powiększają się. Jeśli proces ten nie zostanie zatrzymany, limfopoeza odbywa się również w wątrobie i śledzionie, a one także ulegają powiększeniu. Jeśli dojdzie do zasiedlenia szpiku patologiczną linią komórkową, mówimy o transformacji chłoniaka w białaczkę limfatyczną.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Chłoniak – przyczyny zachorowania

Nie ma jednoznacznych przyczyn, które powodują zachorowanie. Do dzisiaj ustalono jedynie okoliczności sprzyjające i mogące przy długotrwałym narażeniu powodować mutacje genetyczne i zapoczątkować rozwój chłoniaka. Do czynników takich należą:

• obniżenie odporności, stany immunosupersji – choroby autoimmunologiczne, biorcy przeszczepów, zakażenie wirusem HIV, stosowanie leków immunosupresyjnych;
• predyspozycje rodzinne;
• promieniowanie jonizujące;
• zakażenie wirusami: EBV, CMV, HTLV-1, HTLV-2, HHV-6;
• niektóre choroby bakteryjne – np. Helicobacter pylorii, które mają związek z większym ryzykiem rozwoju tzw. chłoniaka strefy brzeżnej MALT-oma.

Wystąpienie wyżej wymienionych stanów mogą, ale nie muszą spowodować rozwoju chłoniaka.

Rak węzłów chłonnych – podział

Obecnie podziałów chłoniaków jest wiele. Klasyfikuje się je ze względu na przebieg choroby oraz w zależności od tego, z jakich komórek się wywodzą.

W podziale w związku z przebiegiem choroby wyróżniamy chłoniaki:

• powolne (indolentne) – zwykle od początku przebiegają ze skąpymi objawami zajmując zarówno węzły chłonne jak i narządy miąższowe (śledzionę i wątrobę); chorzy przeżywają do kilkunastu lat;
• agresywne – przeżywalność bez leczenia to kilkanaście miesięcy;
• bardzo agresywne – czas trwania choroby to kilkanaście tygodni.

Podstawową klasyfikacją chłoniaków jest podział ze względu na budową histologiczną i występowanie charakterystycznych komórek w utkaniu węzłów chłonnych. Podział jest następujący:

• chłoniaki ziarnicze – inaczej ziarnica złośliwa lub chłoniak Hodgkina (HL) - wywodzą się z komórek linii B i stwierdza się występowanie komórek Reed Sternberga oraz komórek Hodgkina; może występować rodzinnie;
• chłoniaki nieziarnicze (NHL – non Hodgkin lymphoma) – rozrost komórek z linii B, ale także z linii T i NK.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Chłoniak – objawy

Niecharakterystycznymi objawami chłoniaka są objawy ogólne, które mogą przypominać przeziębienie lub grypę i są to:

• gorączka >38 stopni bez uchwytnej przyczyny;
• nocne poty;
• utrata >10 % masy ciała w ostatnich 6-ciu miesiącach nie wynikające ze zmiany odżywiania;
• ogólne osłabienie i zmniejszenie tolerancji wysiłku.

Jeśli mówimy o chłoniaku, mamy na myśli nowotwór układu chłonnego, a więc fakt namnażania się komórek nowotworowych w obrębie węzłów chłonnych. Stąd też pierwszym z symptomów choroby jest pojawienie się powiększonego, niebolesnego, pojedynczego lub kilku razem (pakiet) węzłów chłonnych, który budzi niepokój pacjenta.

Zwykle pierwsze węzły chłonne, które ulegają powiększeniu to te znajdujące się powyżej przepony, a więc w okolicy szyi, nad obojczykami, pod pachą i w śródpiersiu. Rzadziej, albo później powiększeniu ulegają węzły chłonne jamy brzusznej i pachwin. Duży pakiet węzłów chłonnych w obrębie klatki piersiowej może uciskać na żyły, dając objawy zespołu żyły głównej górnej, którego obraz to m.in. duszność, poszerzenie żył szyjnych, obrzęki twarzy i powiek, zawroty głowy.

Zajęcie narządów jamy brzusznej – wątroby i śledziony – powoduje ich powiększenie, a co za tym idzie, kolejne objawy rozwijającego się chłoniaka. Do takich symptomów zaliczamy:

• bóle brzucha,
• małopłytkowość,
• niedokrwistość,
• zażółcenie skóry i błon śluzowych,
• krwawienie z przewodu pokarmowego – smoliste stolce, krew w stolcu.

Chłoniak – rozpoznanie

Podejrzenie chłoniaka następuje po odpowiednim wywiadzie chorobowym oraz stwierdzeniu kilku możliwych objawów. Dalsze postępowanie to przede wszystkim badanie mikroskopowe powiększonego węzła chłonnego, który nie koniecznie musi być oznaką chłoniaka. Powiększone węzły chłonne mogą być także reakcją odczynową w przebiegu infekcji lub innych chorób. W trakcie dokładnego badania pobranego węzła wykonuje się także specjalne barwienia (immunohistochemiczne), mające na celu odpowiednio sklasyfikować chłoniaka do grupy ziarniczego, bądź nieziarniczego. Badanie histologiczne to podstawowe kryterium rozpoznania chłoniaka.

Kolejno wykonuje się także badania obrazowe, celem wykrycia powiększonych węzłów chłonnych, szczególnie tych w obrębie klatki piersiowej oraz brzucha – zwykle jest to tomografia komputerowa wymienionych okolic ciała.

Celem wykluczenia zajęcia szpiku kostnego, wskazana jest również biopsja aspiracyjna.

Pomocnicze badania laboratoryjne, także wspomagają proces diagnostyczny. Wykonuje się między innymi – morfologię krwi obwodowej, wskaźniki funkcji wątroby i nerek, proteinogram oraz diagnostykę w kierunku infekcji HIV, CMV, EBV, HCV i inne.

Leczenie chłoniaka

Wybór metody leczenia chłoniaka zależy przede wszystkim od rozpoznanego typu chłoniaka. Nowotwory o przebiegu powolnym zwykle nie wymagają agresywnego leczenia i ich terapię rozpoczyna się w momencie zaostrzenia choroby. W niektórych przypadkach, jak na przykład w chłoniakach typu MALT, istotną metodą leczenia jest erradykacja zakażenia H. pylorii.

Chłoniaki o przebiegu agresywnym lub bardzo agresywnym zwykle wymagają jak najszybszego włączenia chemioterapii. Większość szybko dzielących się komórek nowotworowych jest chemiowrażliwa, a remisja choroby jest możliwa w 60 % przypadków. Niekiedy wskazane jest również jednoczesne zastosowanie radioterapii, polegającej na naświetlaniu zajętych węzłów chłonnych promieniowaniem jonizującym.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz typu chłoniaka, można rozważyć zasadność auto- bądź allo-przeszczepu. Wskazania jednak są oceniane indywidualnie przez onkologa.

Czytaj również: Gruczolakorak (adenocarcinoma) – co to jest, diagnostyka, dziedziczność, leczenie, rokowanie