Gęsta krew – nadmierna lepkość krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Krzepliwość krwi i agregacja płytek krwi (trombocytów) – jakie są przyczyny gęstej krwi?

Nadmierna agregacja płytek krwi (zlepianie się trombocytów, PLT) najczęściej spowodowana jest występowaniem we krwi specyficznych przeciwciał, które mają powinowactwo do błon komórkowych trombocytów i powodują zlepianie płytek krwi. Przeciwciała te najczęściej skierowane są przeciwko fosfolipidom błon komórkowych, stąd określane są mianem przeciwciał antyfosfolipidowych (APA).

Najczęściej kojarzone z zespołem antyfosfolipidowym, będącym częstą przyczyną poronień, jednak towarzyszyć mogą wielu chorobom i stanom. Najważniejsze z nich to:

• infekcje o podłożu bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym,
• nowotwory,
• ciąża,
• choroby autoimmunologiczne – toczeń układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa,
• wrodzone zaburzenia agregacji płytek krwi.

Do powstawania (potocznie) zagęszczonej krwi może dojść także podczas stosowania niektórych leków: chlorpromazyny, prokainamidu, chinidyny czy fenytoiny, HTZ lub doustnej antykoncepcji hormonalnej.

Inne schorzenie odpowiedzialne za zwiększenie krzepliwości i lepką krew to:

• marskość wątroby, której towarzyszy zaburzenie krążenia wrotnego,
• powiększenie śledziony, w której gromadzą się i agregują płytki krwi.

W przebiegu mocznicy dojść może do rozwoju tzw. trombopatii mocznicowej, czyli nasilonej agregacji płytek krwi pod wpływem nagromadzenia we krwi mocznika, kreatyniny i lipoprotein o nieprawidłowym składzie.

Nadmierna krzepliwość krwi towarzyszyć może niektórym schorzeniom hematologicznym, takim jak czerwienica prawdziwa czy szpiczak mnogi. Gęstą krew rozpoznaje się też w nadpłytkowości samoistnej czy DIC, czyli zespole rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Lepka, gęsta krew – przyczyna zawału serca i udaru mózgu

Powikłaniem nadmiernego zlepiania trombocytów i (potocznie) bardzo gęstej krwi jest zakrzepica, czyli powstawanie w świetle naczyń krwionośnych skrzepliny. Zamknięcie światła naczynia powoduje niedotlenienie i martwicę zaopatrywanego przez to naczynie organu. Zakrzepica przebiega bezobjawowo, aż do momentu zatkania światła tętnicy zaopatrującej ważne dla życia organy.

Zajęcie tętnic wieńcowych prowadzi do zawału serca, zajęcie tętnicy płucnej powoduje zawał i martwicę płuca, zaś zatkanie tętnicy mózgowej prowadzi do udaru mózgu. Każde z tych powikłań może ostatecznie zakończyć się zgonem.

Natomiast powstanie zakrzepów w naczyniach żylnych spowodowane zbyt gęstą krwią nie stanowi zagrożenia życia – chyba że zator oderwie się i powędruje wraz z krwią do tętnicy.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Zaburzenia krzepnięcia krwi a objawy zakrzepicy

Jak wspomniano, objawy zakrzepicy często są nieuchwytne aż do momentu poważnych powikłań. Niekiedy zauważyć można niepokojące symptomy. Objawy zakrzepicy tętniczej, której przyczyną są zaburzenia krzepnięcia (nadmierne zlepianie się płytek krwi), to m.in.:

• duszność i ból w klatce piersiowej,
• silne bóle oraz zawroty głowy,
• zaburzenia mowy, wzroku, świadomości,
• niedowłady kończyn.

Natomiast wśród objawów zakrzepicy żylnej należy wymienić obrzęk i ból nogi oraz wzrost ciepłoty kończyny.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Badania na krzepliwość krwi

Test agregacji płytek i zlepiania się trombocytów to badanie gęstości krwi, które polega na dodaniu do krwi substancji aktywujących agregację. Jej nasilenie i stopień sprawdza się po upływie określonego czasu. Test ten nie jest jednak wykonywany rutynowo.

W stanach nasilonej agregacji płytek można zauważyć zmiany w wyniku morfologii. Często stwierdzany jest niski poziom płytek krwi, co wynika z ich „uwięzienia” w powstałych agregatach i obniżenia ich liczby.

Niekiedy spotkany jest jednak wysoki poziom płytek krwi – ma to miejsce w nadpłytkowości, gdy zbyt duża liczba płytek krwi doprowadza do ich zlepiania.

Niekiedy do nadmiernej agregacji płytek krwi dochodzi w probówce z krwią. W rozpoznaniu tej tzw. małopłytkowości rzekomej pomocne jest badanie krwi MPV, czyli średnia objętość płytki. W takim przypadku otrzymane będą następujące wyniki badań krwi: MPV powyżej normy i obniżona liczba płytek. Po otrzymaniu wyniku pacjenci często zastanawiają się, co rozrzedza krew?

Leki na rozrzedzenie krwi i nadmierne zlepianie płytek

Leczenie nadkrzepliwości i jej objawu, czyli gęstej krwi, polega na stosowaniu leków rozrzedzających, czyli hamujących agregację płytek (trombocytów). Jak rozrzedzić krew? Środki na nadmierną krzepliwość wykorzystywane najczęściej to heparyna i acenokumarol.

Heparyna to lek rozrzedzający krew, który działa bardzo szybko i najczęściej stosowany jest doraźnie, w wyjątkowych sytuacjach, takich jak dłuższa podróż samolotem czy zabieg chirurgiczny.

Acenokumarol może być natomiast stosowany stale. Długotrwałe przyjmowanie tego preparatu wymaga jednak stałej kontroli wskaźnika INR we krwi.