Trombocyty stanowią bardzo ważną składową morfotyczną krwi. Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi i hamują ewentualne krwawienie. Badanie poziomu PLT wykonuje się w czasie morfologii krwi. Co oznacza poziom płytek krwi w morfologii? Zarówno trombocytoza, czyli wysokie płytki krwi, jak i trombocytopenia, a więc trombocyty poniżej normy, to stany zagrażające zdrowiu człowieka, dlatego nie należy ich ignorować.
Trombocyty (PLT, płytki krwi, krwinki płytkowe) – jakie są normy? Co oznacza wysoki i niski poziom trombocytów?
Spis treści
Trombocyty – co to jest?
Trombocyty to inna nazwa płytek krwi (PLT), krwinek płytkowych. Obok leukocytów (białych krwinek) oraz erytrocytów (czerwonych krwinek) stanowią bardzo ważny element morfotyczny krwi.
Funkcją trombocytów jest zapewnienie odpowiedniego procesu krzepnięcia krwi. Trombocyty są strzępkowymi komórkami – nie posiadają jądra komórkowego. Pozbawione ruchu, niesione są z prądem krwi. Trombocyty powstają w szpiku kostnym. Śledziona z kolei stanowi miejsce, gdzie większa część płytek krwi pozostaje zmagazynowana. Po przeżyciu kilku dni (8–10) ulegają zniszczeniu również w śledzionie.
W chwili przerwania ciągłości tkanek i powstania krwawienia, trombocyty docierają w miejsce uszkodzenia i zaczynają ściśle do siebie przylegać. Trombocyty uwalniają zawartość swoich ziarnistości, które powodują zwężenie światła naczynia, ułatwiając tym samym powstanie czopu hamującego krwawienie. Płytki krwi jako pierwsze aktywują układ krzepnięcia.
Wyróżniamy następujące zaburzenia ilościowe płytek krwi:
- trombocytopenia – małopłytkowość – wyraża niski poziom trombocytów w surowicy krwi, stan ten może prowadzić do nadmiernego krwawienia;
- trombocytoza – nadpłytkowość – podwyższone trombocyty, stan ten prowadzi do nadmiernego krzepnięcia krwi, zakrzepicy naczyń krwionośnych;
- trombastenia – stan, w którym dochodzi do upośledzenia funkcjonowania płytek krwi.
Badanie płytek krwi – kiedy oznacza się liczbę trombocytów?
Oznaczenie płytek krwi wykonuje się wraz z oznaczeniem innych parametrów morfologii krwi (erytrocyty, leukocyty). Każdy pacjent przynajmniej raz w roku powinien wykonać sobie badanie morfologiczne krwi.
Lekarz zleca wykonanie oznaczenia ilości płytek krwi u pacjentów, u których można podejrzewać zaburzone krzepnięcie krwi. Wskazania do PLT morfologii to m.in.:
- długotrwające krwawienia wywołane przerwaniem ciągłości skóry np. w wyniku zranienia,
- podejrzenie nadmiernej krzepliwości krwi u pacjentów,
- zmiany na skórze pod postacią wybroczyn, podbiegnięć lub sińców,
- podejrzenie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC),
- podejrzenie nadpłytkowości samoistnej,
- podejrzenie nieprawidłowej funkcji śledziony.
Jak wygląda badanie płytek krwi? Jakie są normy trombocytów?
Oznaczanie trombocytów wykonuje się najczęściej wraz z oznaczeniem pozostałych elementów morfotycznych, czyli w czasie morfologii krwi. Specjalne przygotowanie do badania trombocytów nie jest konieczne. Na badanie należy zgłosić się rano, na czczo – nie można spożywać żadnych pokarmów oraz pić płynów 8 godzin przed badaniem. W pracowni analitycznej odpowiednia osoba wykonuje pobranie krwi od pacjenta, najczęściej z żyły łokciowej.
Otrzymaną próbkę należy niezwłocznie przesłać do laboratorium. Wynik, który pacjent otrzyma, należy pokazać swojemu lekarzowi prowadzącemu.
Jaka liczba płytek krwi jest prawidłowa? Norma dla trombocytów zawarta jest w granicach 150 000–400 000 /µl. Z czego dużych trombocytów powyżej 12fl powinno być mniej niż 30 proc. Jeżeli otrzymamy wynik z laboratorium, należy go koniecznie pokazać lekarzowi, aby dokonał analizy.
Należy pamiętać, że wynik poziomu trombocytów może nieco różnić się – zależnie od laboratorium – z uwag na możliwość wykorzystania różnych odczynników.
Co oznaczają płytki krwi podwyższone?
Podwyższone trombocyty – trombocytoza
Zwiększona ilość trombocytów może występować u pacjentów zarówno z powodów fizjologicznych, jak i patologicznych. Dlatego ważne jest zlecenie dodatkowych badań oraz zebranie dokładnego wywiadu. Podwyższony poziom trombocytów może wystąpić:
- po ciąży,
- w rozległych zakażeniach,
- w stanach niedoboru żelaza,
- w nowotworach szpiku kostnego,
- po splenektomii – usunięciu śledziony,
Stan, w którym obserwuje się za dużo płytek krwi, występuje ponadto w nadpłytkowości samoistnej, która jest łagodnym nowotworem o nieznanej etiologii. Warto wiedzieć, że podwyższone trombocyty występują także po wysiłku fizycznym.
Niski poziom trombocytów – trombocytopenia
Niskie płytki krwi jest równie niebezpieczny, co trombocyty powyżej normy. Stan ten stwierdza się się u pacjentów stosujących leki przeciwbólowe i antybiotyki. Stan, w którym występuje mało płytek krwi, obserwuje się także u osób:
- z chorobami uszkadzającymi szpik kostny, w wyniku czego produkcja płytek krwi jest mniejsza,
- u których była zastosowana radioterapia lub chemioterapia,
- z niektórymi chorobami autoimmunologicznymi,
- z chorobami zakaźnymi np. odrą, mononukleozą zakaźną.
Niskie PLT obserwuje się także u pacjentów, u których zachodzi niszczenie trombocytów przez toksyny bakteryjne. Kiedy norma PLT zostaje przekroczona, jako przyczynę pod uwagę należy wziąć również niedobory witaminowe, szczególnie witaminy B12 i kwasu foliowego.
Niski poziom trombocytów może wystąpić także u osób stosujących zabiegi z wykorzystaniem toksyny botulinowej. Nie stanowi to wówczas powodu do obaw. W każdym innym przypadku niedobór trombocytów należy poddać pilnej kontroli medycznej.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Franciszek Kokot, Stefan Kokot, Badania laboratoryjne - zakres norm i interpretacja, Warszawa 2002, wyd.4
- Dietlinde Burkhardt Dietlinde Burkhardt, Jak odczytywać wyniki badań laboratoryjnych, Warszawa 2008, wyd.1
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/symptoms-causes/syc-20378293
Opublikowano: 02.12.2016;
aktualizacja: 07.10.2024
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Kamil Kowal
Lekarz
Absolwent Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W chwili obecnej pracuje jako lekarz stażysta w Wojewódzkim Szpitalu im. Prymasa Kardynała S. Wyszyńskiego w Sieradzu. W zakresie medycyny szczególnie zainteresowany chirurgią oraz ortopedią i traumatologią.
209
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 05.12.2020
opublikowany 05.12.2020