Ból śledziony – czy, gdzie i jak boli śledziona?

Jak i gdzie boli śledziona?

Śledziona to mały narząd, położony po lewej stronie jamy brzusznej, tuż pod żebrami. Powiększenie śledziony w przebiegu różnych chorób powoduje jej ból, będący skutkiem rozciągnięcia torebki śledziony. Jednak w tym rejonie jamy brzusznej znajdują się tez inne narządy, jak np. nerka, dolne płaty lewego płuca, których choroby mogą wywoływać ból.

Śledziona ludzka to niewielki narząd, ważący około 150 gramów pełniący kilka funkcji w organizmie. Ważną funkcją jest usuwanie z przepływającej przez nią krwi zużytych i uszkodzonych krwinek czerwonych, płytek krwi i leukocytów. Poza tym pełni funkcję narządu odpornościowe, wytwarza przeciwciała, niszczy obce antygeny, chroni przed infekcją niektórymi rodzajami bakterii.

Ból śledziony umiejscawia się z lewej strony brzucha, pod dolnymi żebrami, może promieniować do pleców i lewego braku. Chorobom śledziony najczęściej towarzyszy ból brzucha, może promieniować w kierunku nadbrzusza.

Gdy boli śledziona może pojawić się dodatkowo uczucie pełności w jamie brzusznej, ból brzucha samoistny lub przy delikatnym ucisku oraz ogólny dyskomfort. Tylko chora śledziona wyczuwalna jest dotykiem i poprzez ucisk. Zdrowy narząd schowany jest pod żebrami i nie wystaje zza łuku żebrowego.

Przeczytaj również:

Ból trzustki – gdzie boli trzustka, jak boli trzustka?

Gdzie boli śledziona – rysunek

Zapalenie i ropień śledziony

Dwie główne choroby śledziony – ropień i zapalenie mogą powodować jej powiększenie, dyskomfort i dolegliwości bólowe. Zapalenie śledziony, inaczej splenitis to infekcja śledziony wywołana patogenem przedostającym się do śledziony z innej, często odległej części ciała. Może rozwinąć się w przebiegu bakteryjnego zapalenia płuc, głównie gdy obejmuje dolne płaty lewego płuca.

Ropień śledziony może rozwinąć się w uprzednio zdrowej śledzionie, jako skutek rozsiewu ropni z innych części ciała drogą krwi, np. w przebiegu sepsy, infekcyjnego zapalenia wsierdzia, w przebiegu rozsianych infekcji grzybiczych. Zwykle rozprzestrzenienia się infekcji na cały organizm wiążę się z obniżoną odpornością np. w przebiegu AIDS, lub chemioterapii nowotworów. Objawy ropnia śledziony to wysoka gorączka, silne bóle brzucha, które mogą wskazywać na zapalenie otrzewnej.

Przeczytaj również:

Ból z prawej strony pod żebrami (ból w prawym podżebrzu) – przyczyny

Torbiel śledziony

Przyczyną bólu i powiększenia śledziony może być torbiel śledziony. Jest to rzadka przypadłość, wykrywana zwykle przypadkowo podczas badań obrazowych, takich jak USG jamy brzusznej czy TK. Zwykle torbiele nie powodują objawów, jednak mogą osiągać znaczne rozmiary prowadząc do ucisku sąsiednich narządów lub pęknięcia śledziony.

Niebezpieczną torbielą śledziony jest pasożytnicza torbiel bąblowcowa. Bąblowiec w organizmie człowieka otarbia się tworząc torbiele w różnych narządach, stwarzając czasem zagrożenie życia pacjenta. Torbiele bąblowce można także znaleźć w płucach, wątrobie, mózgu, w oku, nerkach.

Powiększona śledziona – przyczyny

Jakie są objawy powiększenia śledziony? Najczęściej jest to ból brzucha ból brzucha promieniujący do lewej strony pod żebrami, nadbrzusza, a nawet do pleców. Pacjenci skarżą się na uczucie pełności w jamie brzusznej.

Inne przyczyny powiększonej wątroby to:

• marskość wątroby – może podnieść ciśnienie krwi wewnątrz naczynek śledziony (może pojawić się jednoczesne powiększenie wątroby i śledziony),
• mukowiscydoza – wada genetyczna prowadząca najczęściej do utrudnionego oczyszczenia drzewa oskrzelowego w wydzieliny,
• wirus CMV, (cytomegalowirus),
• anemia hemolityczna,
• białaczka – rak szpiku kostnego,
• ziarnica złośliwa,
• chłoniaki – nowotwory węzłów chłonnych.

Przeczytaj również:

Ból pod lewą łopatką – co oznacza ból pleców pod łopatkami? Jakie ma przyczyny i jak go leczyć?

Uraz i pęknięcie śledziony

Pęknięcie śledziony związane jest zwykle z urazem jamy brzusznej. Do tego typu urazów dochodzi najczęściej w wyniku wypadków komunikacyjnych, pobicia, upadku z wysokości. Głównym zagrożenie związanym z uszkodzeniem śledziony jest krwawienie do jamy otrzewnowej, mogące prowadzić do śmierci.

Objawy pęknięcia śledziony to przede wszystkim:

• ból w lewym podżebrzu,
• rozlany ból całego brzucha,
• objawy krwawienia do jamy brzusznej – bladość skóry, zawroty głowy, utrata przytomności, przyspieszona akcja serca.

Pęknięcie śledziony może być także skutkiem jej znacznego powiększenia w przebiegu różnych chorób, zwykle w przebiegu mononukleozy zakaźnej, anemii hemolitycznej, białaczki.

Przeczytaj również:

Ból brzucha po alkoholu – przyczyny, objawy, leczenie

Jakim chorobom towarzyszy ból śledziony?

Istnieje bardzo dużo chorób ogólnoustrojowych prowadzących do powiększenia i bólu śledziony. Częstą przyczyną są choroby zakaźne, np. mononukleoza zakaźna wywołana przez wirusa Epsteina-Barr może prowadzić do znacznego powiększenia śledziony, a nawet jej pęknięcia. W związku z tym, że śledziona usuwa obce antygeny z krwi, każdy patogen może być przyczyną powiększenia śledziony.

Choroby nowotworowe również mogą być przyczyną bólu śledziony. Należą tu głównie białaczki i chłoniaki, ale także pierwotny rak śledziony.

Ból śledziony może towarzyszyć chorobom wątroby – główne marskości. Głównym jej objawem jest powiększenie wątroby, żółtaczka, rozwój niewydolności wątroby ale także powiększenie śledziony, wynikające z wzrostu ciśnienia w żyle wrotnej.

Anemia hemolityczna to niedokrwistość wywołana przedwczesnym niszczeniem krwinek czerwonych. Przyczyną tego może być np. nieprawidłowa budowa błony komórkowej krwinek, defekt działania enzymów krwinkowych, obecność przeciwciał niszczących zdrowe krwinki. Krwinki niszczone są przede wszystkim w śledzionie, co powoduje jej powiększenie i ból.

Jakie są inne przyczyny bólu z lewej strony pod żebrami?

Ból z lewej strony pod żebrami to nie zawsze objaw chorej śledziony. Może być skutkiem rozwijającego się zapalenia płuc, wówczas towarzyszą mu typowe objawy infekcji.

Ból w lewym podżebrzu może wynikać także z chorób lewej nerki, np. kamicy. Wówczas pojawia się ból pleców, który może promieniować nawet do pachwiny.

Poza tym choroby jelita grubego, jak np. zapalenie lub uchyłki mogą wywoływać ból w lewym podżebrzu (zwłaszcza tedy, gdy zmiana chorobowa zlokalizowana jest w zagięciu śledzionowym okrężnicy.

Przeczytaj również:

Powiększona śledziona – jakie choroby powodują taki objawy?

Leczenie bólu śledziony

Sposób leczenia bólu śledziony zależy przede wszystkim od przyczyny dolegliwości. Sama śledziona rzadko boli bez powodu – zwykle problem pojawia się w wyniku urazu, infekcji, choroby krwi, zaburzeń wątroby lub powiększenia narządu (splenomegalii). Dlatego kluczowym krokiem jest dokładna diagnostyka, a nie tylko łagodzenie objawów.

Leczenie zachowawcze – gdy nie ma potrzeby operacji

W wielu przypadkach, zwłaszcza przy niewielkich powiększeniach śledziony lub łagodnych urazach, stosuje się leczenie zachowawcze, czyli bez interwencji chirurgicznej.
Polega ono na:

• odpoczynku i ograniczeniu aktywności fizycznej, szczególnie sportów kontaktowych,

• obserwacji stanu pacjenta (regularne badania krwi i USG),

• leczeniu choroby podstawowej – np. infekcji wirusowej, bakteryjnej lub pasożytniczej,

• w razie potrzeby – lekach przeciwbólowych i przeciwzapalnych (zawsze po konsultacji z lekarzem).

Tego typu postępowanie ma na celu zmniejszenie ryzyka pęknięcia śledziony oraz przywrócenie jej prawidłowej funkcji bez konieczności operacji.

Leczenie przyczynowe

Jeśli ból śledziony wynika z konkretnej choroby, lekarz dobiera odpowiednie leczenie:

• przy infekcjach wirusowych lub bakteryjnych – stosuje się terapię przeciwwirusową lub antybiotykową,

• przy chorobach krwi (np. białaczka, chłoniak) – wdrażane są terapie hematologiczne (chemioterapia, immunoterapia, leki wspomagające krwiotworzenie),

• przy zaburzeniach wątroby i marskości – leczenie ukierunkowane jest na poprawę pracy wątroby, co pośrednio zmniejsza powiększenie śledziony,

• w przypadku zatoru lub zawału śledziony – stosuje się leki przeciwzakrzepowe oraz leczenie wspomagające krążenie.

Przeczytaj również:

Torbiel na śledzionie – przyczyny, objawy, leczenie torbieli śledziony

Leczenie operacyjne

W poważnych przypadkach, np. po pęknięciu śledziony lub przy znacznych zmianach nowotworowych, konieczna może być operacja. Najczęściej polega ona na usunięciu całego narządu (splenektomia), choć coraz częściej chirurdzy starają się uratować śledzionę poprzez jej zszycie (splenorafię) lub częściowe usunięcie.
Zachowanie choćby fragmentu śledziony jest ważne, bo narząd ten odgrywa kluczową rolę w odporności – usuwa z krwi drobnoustroje i martwe krwinki.

Po splenektomii pacjent powinien:

• otrzymać szczepienia ochronne przeciwko bakteriom, które mogą łatwiej wywoływać infekcje (np. pneumokokom, meningokokom),

• dbać o ogólną odporność,

• regularnie kontrolować stan zdrowia, zwłaszcza w okresach zwiększonej zachorowalności.

Domowe sposoby i profilaktyka

W przypadku łagodnych dolegliwości (np. uczucia ucisku, bólu po infekcji) warto:

• unikać forsownego wysiłku i dźwigania,

• stosować lekkostrawną dietę wspierającą wątrobę i układ krwiotwórczy,

• pić dużo wody i zrezygnować z alkoholu,

• w miarę możliwości ograniczyć stres, który może nasilać odczucie bólu.

Trzeba jednak pamiętać, że ból śledziony nigdy nie powinien być ignorowany – może być objawem poważnych problemów zdrowotnych. Dlatego każda niepokojąca dolegliwość wymaga konsultacji z lekarzem i wykonania odpowiednich badań obrazowych (np. USG jamy brzusznej).

Przeczytaj również:

Splenektomia (usunięcie śledziony) – wskazania, powikłania i życie bez śledziony

Porównanie kluczowych przyczyn bólu śledziony i zalecanego postępowania

Przeczytaj również:

Hepatosplenomegalia – powiększona wątroba i śledziona – przyczyny, objawy, leczenie

Ciekawostki i najnowsze informacje o śledzionie

Choć śledziona nie jest narządem, o którym mówi się często, naukowcy coraz bardziej interesują się jej rolą w zdrowiu człowieka. Najnowsze badania pokazują, że śledziona nie tylko pomaga filtrować krew, ale też ma ogromne znaczenie dla odporności organizmu i procesów zapalnych.

Nowoczesne metody leczenia i diagnozy

Jeszcze kilka lat temu większość osób z urazem śledziony trafiała na stół operacyjny. Dziś coraz częściej stosuje się leczenie zachowawcze – czyli obserwację i nowoczesne techniki, takie jak embolizacja naczyń śledzionowych, dzięki czemu można uratować narząd i zachować jego funkcję. W wielu przypadkach unika się więc konieczności jego usunięcia (splenektomii).

Ciekawym kierunkiem badań są też metody nieinwazyjnej stymulacji śledziony ultradźwiękami. Naukowcy z Feinstein Institutes for Medical Research wykazali, że takie podejście może pomagać w zmniejszaniu stanów zapalnych w organizmie – bez leków i bez operacji. Choć to jeszcze etap badań, wyniki zapowiadają się obiecująco.

W diagnostyce pojawiają się również nowoczesne technologie, np. systemy oparte na sztucznej inteligencji, które potrafią ocenić objętość śledziony na podstawie zdjęć USG. Dzięki temu lekarze mogą szybciej wykrywać powiększenie śledziony (splenomegalię) i zareagować, zanim pojawią się powikłania.

Ciekawostki o śledzionie

• Śledziona nie boli sama w sobie, ponieważ nie ma zbyt wielu zakończeń nerwowych. Ból pojawia się wtedy, gdy rozciąga się jej torebka lub gdy powiększony narząd uciska inne struktury w jamie brzusznej.

• Jednym z charakterystycznych objawów pęknięcia śledziony jest tzw. objaw Kehr’a – ból promieniujący do lewego barku. Dzieje się tak dlatego, że podrażniona przepona wysyła impulsy bólowe, które mózg „myli” z bólem barku.

• Po usunięciu śledziony organizm nadal potrafi funkcjonować, ale staje się bardziej podatny na infekcje. Dlatego osoby po splenektomii powinny pamiętać o szczepieniach ochronnych i regularnych badaniach kontrolnych.

Co nowego dla pacjentów?

Dzięki rozwojowi medycyny ból śledziony nie zawsze oznacza operację. W wielu przypadkach wystarczy obserwacja i leczenie przyczyny, np. infekcji lub choroby krwi. Coraz częściej podkreśla się też znaczenie profilaktyki – regularnych badań, dbania o odporność i unikania urazów brzucha (np. podczas sportów kontaktowych).

Przeczytaj również:

Ból jelit – przyczyny skurczów, kłucia i bólu w jelitach

Ból śledziony –  o co pytają pacjenci?

Q1: Czy sama śledziona może boleć bez urazu lub choroby?
A: W wielu przypadkach ból „śledziony” wynika nie tyle z samej tkanki, co z podrażnienia torebki lub ucisku przez powiększony narząd.

Q2: Kiedy ból śledziony jest nagłą sytuacją wymagającą natychmiastowej pomocy?
A: Jeśli ból jest nagły, bardzo silny, po urazie, towarzyszy mu wstrząs, spadek ciśnienia, bladość – należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala (ryzyko pęknięcia śledziony).

Q3: Czy po usunięciu śledziony ból może się powtórzyć lub jakie są konsekwencje?
A: Po splenektomii (usunięciu śledziony) narząd przestaje być czynnym filtrem krwi i magazynem krwinek; pacjent może być bardziej podatny na infekcje. Ból dokładnie w miejscu dawnej śledziony może być mniej typowy, ale dolegliwości w obszarze jamy brzusznej mogą mieć inne przyczyny – wymagana jest konsultacja.

Q4: Czy domowe metody mogą pomóc przy bólu śledziony?
A: Tak, jako uzupełnienie – odpoczynek, unikanie intensywnego wysiłku fizycznego po lewej stronie, łagodna dieta i – po konsultacji lekarskiej – ewentualnie leczenie przeciwzapalne. Ale to nie zastępuje diagnostyki lekarskiej, bo przyczyny bólu mogą być poważne.

Q5: Jak wygląda profilaktyka problemów ze śledzioną?
A: Choć nie zawsze można zapobiec wszystkim schorzeniom śledziony, to: unikanie poważnych urazów jamy brzusznej (np. w sportach kontaktowych), prowadzenie zdrowego stylu życia (wspieranie funkcji wątroby i układu krwiotwórczego), kontrola chorób przewlekłych (wątroby, hematologicznych) oraz szybka konsultacja lekarska przy uczuciu dyskomfortu w lewym górnym brzuchu.

współpraca: redakcja Wylecz.to