Ból węzłów chłonnych – dlaczego węzły chłonne bolą?

Dlaczego węzły chłonne są powiększone?

Węzły chłonne należą do układu odpornościowego, który chroni organizm przed zakażeniami. Są to struktury niebolesne i ruchome, których wielkość nie przekracza 1–2cm, leżące na przebiegu naczyń chłonnych, również należących do układu limfatycznego. Funkcją węzłów chłonnych jest filtracja limfy (płynu tkankowego zawierającego komórki układu odpornościowego) z drobnoustrojów takich jak bakterie czy grzyby oraz ich niszczenia.

Biorą także udział w wytwarzaniu przeciwciał (białek odpornościowych, które pełnią funkcję obronną organizmu przed pasożytami, bakteriami czy wirusami). Gdy w organizmie pojawia się chorobotwórczy drobnoustrój, liczba komórek układu odpornościowego w węzłach zwiększa się, i tym samym dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych.

Przeczytaj również:

Tętnienie i pulsowanie w uchu – co to znaczy? Jak leczyć?

Zapalenie węzłów chłonnych

Do zapalenia węzłów chłonnych może dojść już w wyniku niewielkiego uszkodzenia skóry, zastrzału (procesu zapalnego dłoniowej powierzchni palców ręki), czyraka (zakażenia mieszka włosowego, gruczołu łojowego lub potowego), zanokcicy (stanu zapalnego tkanek otaczających paznokieć) czy ropnia.

Na przyśrodkowej (wewnętrznej) powierzchni kończyny pojawia się kilkumilimetrowe, bolesne zaczerwienienie (smuga), przebiegające od miejsca zakażenia aż do bolesnych, powiększonych węzłów chłonnych. Proces zapalny może się także rozszerzyć, prowadząc do powstania nacieku zapalnego.

Przeczytaj również:

Biały nalot na gardle i na migdałkach – jakie przyczyny?

Co oznaczają tkliwe, powiększone i bolesne węzły chłonne?

Węzły dzielą się na powierzchowne i głębokie. Tylko te pierwsze dostępne są badaniu palpacyjnemu (przez dotyk). Do największych należą węzły pod pachami, pachwinowe, podżuchwowe i przyuszne.

W trakcie badania fizykalnego lekarz ocenia nie tylko wielkość węzłów, ale także następujące cechy:

• Ból węzłów chłonnych i ich tkliwość – czyli bolesność przy dotyku związana jest najczęściej z szybko powiększającym się węzłem, związanym z procesem zapalnym. Rzadziej bolesność jest związana z procesem nowotworowym, krwawieniem do węzła czy odczynem immunologicznym.
• Lokalizacja – ograniczone powiększenie to przeważnie przyczyna miejscowa (jak na przykład powiększenie węzłów chłonnych na szyi i podżuchwowych przy chorobach zębów), natomiast powiększenie uogólnione (czyli różnych grup węzłów) może sugerować chorobę układową, między innymi nowotworową.
• Konsystencja – twarde węzły chłonne związane są w wielu przypadkach z chorobą nowotworowa, a miękkie z gruźlicą, błonicą czy ostrym zapaleniem węzłów chłonnych.
• Przesuwalność – nieruchome względem skóry i podłoża węzły, łączące się w pakiety, to objaw przewlekłego procesu zapalnego, ale i nowotworowego.

Przeczytaj również:

Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?

Ból węzłów chłonnych na szyi – angina czy szkarlatyna?

Jedną z przyczyn bólu węzłów chłonnych u dzieci jest angina, czyli infekcja górnych dróg oddechowych. Angina to jedna z najczęstszych ostrych chorób górnych dróg oddechowych. Jej przyczyną może być zarówno infekcja bakteryjna jak i wirusowa, dotycząca błony śluzowej gardła i migdałków. W przebiegu tego schorzenia występuje bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi, w szczególności podżuchwowych. Angina bakteryjna rozpoczyna się gorączką, osłabieniem i bólem gardła, który może nasilać się przy połykaniu i promieniować do ucha. Na migdałkach podniebiennych pojawiają się białawe naloty. Objawy utrzymują się około pięciu dni.

Powiększone i bolesne węzły chłonne to także objaw płonicy. Choroba znana jest szeroko jako szkarlatyna. Oznacza zakażenie paciorkowcem (bakterią) wytwarzającym toksynę erytrogenną. Najwięcej zachorowań ma miejsce w okresie jesienno-zimowym. W początkowym okresie choroby następuje powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, które charakteryzują się dużą bolesnością, pojawia się angina. W ciągu około 24 godzin od wystąpienia objawów, na kończynach, tułowiu i twarzy powstaje drobnoplamista, bladoróżowa wysypka. W wyniku zwiększonej łamliwości naczyń krwionośnych charakterystyczne jest powstawanie w zgięciach stawowych oraz po uszczypnięciu na skórze linijnych wybroczyn (małych, czerwonych plamek, które nie tracą koloru po ich uciśnięciu).

Przeczytaj również:

Rak węzłów chłonnych – przyczyny, objawy, leczenie

Ból węzłów chłonnych a choroby zakaźne

Choroba kociego pazura – to zakażenie bakterią o nazwie Bartonella henselae, która dostaje się do organizmu człowieka w wyniku zadrapania przez kota. Po kilku dniach od przeniesienia bakterii, w okolicy miejsca zadrapania pojawia się zmiana pierwotna, najczęściej w postaci zapalnej grudki, której towarzyszy zaczerwienienie skóry. W miarę rozwoju choroby dochodzi do bolesnego powiększenia węzłów chłonnych.

Pojawia się ból węzłów chłonnych pod pachą, w okolicy zgięcia łokciowego, pachwiny i szyi, które występuje tylko po jednej stronie ciała. Węzły są przesuwalne, rzadko może dochodzić do ich ropienia. Pozostałe symptomy choroby są niecharakterystyczne – osłabienie, gorączka, bóle głowy, utrata apetytu.

Mononukleoza zakaźna – to choroba wywoływana przez wirusa Epsteina-Barr (EBV). Charakteryzuje się powiększeniem i bólem węzłów chłonnych na szyi, przede wszystkim szyjnych, które są ruchome. Powiększeniu często towarzyszy obrzęk tkanki okołowęzłowej, co może dawać wrażenie łączenia się węzłów w pakiety. Do objawów występujących w przebiegu mononukleozy należą także: gorączka, utrata apetytu, obrzęk powiek, nasady nosa i łuków brwiowych (zwany objawem Glanzmana), bóle mięśniowe oraz stan zapalny gardła.

Zdarza się również występowanie wysypki przypominającej osutkę w przebiegu różyczki bądź odry. W czasie ustępowania objawów następuje charakterystyczny okres osłabienia, zmęczenia, złego samopoczucia – tak zwany przewlekły zespół mononukleozowy.

Przeczytaj również:

Biopsja węzłów chłonnych – na czym polega, wskazania, przeciwwskazania

Jak rozpoznać przyczynę bólu węzłów chłonnych?

Bolesnych, powiększonych węzłów chłonnych nigdy nie należy lekceważyć. Wizyta u lekarza jest niezbędna. W ustaleniu diagnozy pomocny jest dokładnie zebrany wywiad oraz badanie fizykalne – na właściwy trop często naprowadzają objawy towarzyszące.

W stanach zapalnych zazwyczaj powiększone są markery stanu zapalnego czyli CRP, OB oraz liczba białych krwinek. Wykrycie infekcji paciorkowcowej ułatwia natomiast wykonanie wymazu z gardła.

Kiedy jednak powiększenie węzłów utrzymuje się przez dłuższy okres czasu po ustąpieniu infekcji, a ponadto pojawiają się niepokojące objawy takie jak spadek masy ciała, osłabienie, stany podgorączkowe lub gorączka, wymaga to pogłębienia diagnostyki w celu wykluczenia innych schorzeń w tym procesu nowotworowego.

Ból węzłów chłonnych – najczęściej zadawane pytania

Czy bolące węzły chłonne to rak?

W większości przypadków bolesne węzły chłonne nie oznaczają raka. Najczęściej są reakcją organizmu na infekcję – np. przeziębienie, anginę, zapalenie ucha czy chore zęby. Węzły chłonne powiększają się i bolą, gdy organizm walczy z drobnoustrojami. Nowotwory układu chłonnego (np. chłoniaki) zwykle powodują bezbolesne, twarde węzły, które powiększają się powoli. Jeśli węzeł nie boli, nie znika przez dłuższy czas lub rośnie – warto skonsultować się z lekarzem.

Co oznacza ból węzłów chłonnych na szyi?

Najczęściej wskazuje na infekcję w obrębie głowy lub szyi – np. anginę, przeziębienie, mononukleozę, zapalenie ucha lub chorobę zębów. U dzieci ból węzłów szyjnych często pojawia się przy szkarlatynie.
Ból węzłów chłonnych szyi to naturalna reakcja obronna organizmu i zazwyczaj ustępuje po wyleczeniu infekcji.

Kiedy iść do lekarza z powiększonymi węzłami chłonnymi?

Do lekarza należy zgłosić się, jeśli:

• węzły utrzymują się powiększone dłużej niż 2 tygodnie,

• są bardzo twarde, nieruchome lub rosną,

• pojawia się zaczerwienienie i obrzęk skóry nad węzłem,

• towarzyszy im gorączka, nocne poty, chudnięcie lub osłabienie.

W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z lekarzem i ewentualne badania (np. morfologia, USG węzłów).

Jak leczyć bolące węzły chłonne?

Leczenie zależy od przyczyny. W przypadku infekcji bakteryjnej lekarz może zalecić antybiotyk, a przy infekcji wirusowej – leczenie objawowe (np. paracetamol, ibuprofen, odpoczynek, nawodnienie).
Domowe sposoby, które mogą przynieść ulgę:

• ciepłe okłady na bolesne miejsca,

• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe dostępne bez recepty,

• unikanie uciskania lub masowania węzłów.
  Nie należy samodzielnie przekłuwać ani nacinać węzłów – w razie ropnia decyzję o zabiegu podejmuje lekarz.

Co oznaczają powiększone węzły chłonne u dorosłych?

U dorosłych powiększone węzły chłonne najczęściej są wynikiem infekcji lub stanu zapalnego, ale wymagają obserwacji. Jeśli utrzymują się dłużej niż kilka tygodni lub nie mają oczywistej przyczyny (np. przeziębienia), warto wykonać badania.
U osób dorosłych szczególną czujność powinny wzbudzić węzły twarde, niebolesne, zrośnięte z otoczeniem – mogą wymagać diagnostyki onkologicznej.

Przeczytaj również:

Powiększone węzły chłonne pod żuchwą (podżuchwowe) – jakie są przyczyny?

Kiedy zgłosić się do lekarza z bolącymi węzłami chłonnymi?

Z bolącymi węzłami chłonnymi należy zgłosić się do lekarza, jeśli:

• węzły utrzymują się dłużej niż 14 dni,

• rosną lub pojawiły się bez infekcji,

• występują objawy ogólne: gorączka, nocne poty, chudnięcie, osłabienie,

• pojawił się ropień lub silny ból.

Lekarz rodzinny może zlecić badania krwi, USG węzłów, a w razie potrzeby skierować do specjalisty (hematologa, onkologa lub laryngologa).

Jak złagodzić ból węzłów chłonnych w domu?

• Trzeba stosować ciepłe okłady – poprawiają krążenie i zmniejszają obrzęk.

• Zalecane jest picie dużej ilości płynów i odpoczywanie, aby organizm mógł się regenerować.

• Można brać leki, np. paracetamol lub ibuprofen – złagodzą ból i stan zapalny.

• Trzeba unikać nacisku na bolesne miejsca.

• Należy dbać o higienę – jeśli węzły reagują na stan zapalny skóry lub zęba, koniecznie trzeba wyleczyć przyczynę.

współpraca: redakcja Wylecz.to