Hepatosplenomegalia to termin, który określa jednoczesne powiększenie wątroby i śledziony. Jest to poważny stan wymagający szczegółowej diagnostyki – badań krwi i obrazowych. Przyczyną są choroby krwi (białaczka, chłoniaki), choroby wątroby (marskość, guzy). Jeżeli występuje u dzieci, to jest efektem chorób genetycznych i wrodzonych. Leczenie opiera się o terapii choroby podstawowej wywołującej objaw w postaci zwiększenia wymiaru obu narządów.
Hepatosplenomegalia – powiększona wątroba i śledziona – przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Co to jest hepatosplenomegalia?
Terminem hepatosplenomegalii określa się jednoczesne powiększenie wątroby i śledziony. Narządy te, na skutek wielu chorób, mogą niezależnie od siebie zwiększać swe rozmiary, aczkolwiek w niektórych przypadkach dzieje się to w tym samym czasie. Najczęściej powiększenie śledziony (splenomegalia) jest wtórne i czynniki etiologiczne są podobne jak do tych, które powodują hepatomegalię (powiększenie śledziony).
Powiększenie wątroby (hepatomegalia) można zdiagnozować w badaniu palpacyjnym (inaczej dotykiem przez powłoki brzuszne). Wystaje ona wówczas ona ponad 2 cm poniżej prawego łuku żebrowego. Wielokrotnie osiąga takie rozmiary, że uciska żołądek, jelita, zaburza ich funkcjonowanie oraz występują wtedy objawy bólowe i żółtaczka. Niektóry pacjenci mają fizjologicznie obniżoną wątrobę, wtedy to nie świadczy o toczącym się w niej procesie chorobowym.
Śledziona leży pod lewym żebrem ma masę około 200 gramów i z reguły nie jest wyczuwalna przez lekarza podczas badania. Gdy wystaje ona spod luku żebrowego stosuje się termin splenomegalii (powiększenia śledziony). Czasami jest ona tak duża, że uciska na inne narządy, powoduje uczucie pełności w brzuchu, nudności, ból brzucha i pleców. Pacjenci nie są w stanie schylać się i dyskomfort oraz ból są odczuwane podczas wykonywania zwykłych czynności.
Dodatkowe metody wykrywania tych dwóch narządów to badanie ultrasonograficzne (USG), tomografia komputerowa (TK) oraz rezonans magnetyczny (MRI) jamy brzusznej. Każde wykryte powiększenie śledziony i wątroby wymaga poszerzonej diagnostyki.
Zobacz również: Gdzie boli trzustka?
Powiększenie wątroby i śledziony – przyczyny
Jednoczesne powiększenie śledziony i wątroby występuje w wielu przypadkach m.in. chorobach infekcyjnych, metabolicznych, autoimmunologicznych oraz chorobach serca.
Do najczęstszych przyczyn należą:
- choroby infekcyjne – zapalenie wirusowe wątroby, mononukleoza zakaźna, cytomegalia, różyczka, bruceloza (inaczej gorączka maltańska),
- choroby hematologiczne – zespoły mieloproliferacyjne (np. czerwienica prawdziwa, mastocytoza, mielofibroza), białaczka, chłoniaki, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, talasemia,
- choroby metaboliczne – hepatosplenomegalia u dzieci i niemowląt to wynik głównie chorób genetycznych i wrodzonych takich jak: choroba Niemanna-Picka, choroba Gauchera, zespół Hurler,
- amyloidoza i sarkoidoza,
- akromegalia,
- otyłość (wątroba jest powiększona najczęściej na skutek stłuszczenia).
Powiększona wątroba i śledziona diagnozowana jest również u pacjentów z prawokomorową niewydolnością serca.
Splenomegalia występuje w przebiegu niektórych chorób, które powodują nadciśnienie wrotne, czyli zwiększenie ciśnienia w żyle wrotnej. Dzieje się tak, gdyż żyła śledzionowa, która odprowadza krew ze śledziony wraz z żyłą kreskową górną i dolną tworzą właśnie żyłę wrotną. Każde zaburzenia przepływu krwi odzwierciedlać się będą w zastoju krwi w śledzionie i powodować zwiększenie jej wymiarów.
Główną przyczyną jest marskość wątroby (inaczej zwłóknienie wątroby). Jest to końcowe stadium wielu przewlekłych chorób, np. alkoholowej choroby wątroby, przewlekłego zapalenia wątroby typu B lub C.
Pierwotne guzy wątroby, jak również przerzuty innych nowotworów do tego narządu mogą osiągać znaczne rozmiary i wówczas uciskać żyłę wrotną, powodując to, że śledziona jest duża. Na skutek innych schorzeń, nie związanych z wątroba, może dość również do powiększenia śledziony np. w przebiegu zakrzepicy żyły wrotnej.
Powiększenie śledziony i wątroby – leczenie
Hepatosplenomegalia jest poważnym stanem. Zwiększone wymiary dwóch narządów nie tylko powodują ucisk i zaburzenie funkcjonowania innych organów, np. żołądka i jelit, ale również są podatne na uszkodzenia. Wystając spod łuków żebrowych tracą ochronę jaką są żebra i wówczas należy unikać sytuacji, w których możemy doznać urazów brzucha, m.in. podczas sportów kontaktowych.
W przypadku kiedy wymiary obu narządów ulegają zwiększeniu, istotne jest to, by odróżnić izolowane powiększenie wątroby i śledziony od jednoczesnego powiększenia tych narządów. Wykonanie badań morfologicznych krwi, biochemicznych, testów immunologicznych (np. w kierunku WZW B i C, mononukleozy zakaźnej), testów obrazowych jest wówczas bardzo ważne, by postawić właściwą diagnozę. Wdrożenie leczenie zależy od przyczyny powiększenia wątroby i śledziony.
W chorobach infekcyjnych stosuje się leczenie przeciwwirusowe, w chorobach nowotworowych przeprowadza się radio i chemioterapię oraz każdego pacjenta zachęca się do prowadzenia zdrowego trybu życia oraz przejścia na dietę. Redukcja spożycia alkoholu, cukru oraz zwiększenie podaży zbóż, owoców, np. grejpfrutów i awokado, warzyw takich jak buraki i jarmuż pomaga zregenerować wątrobę i polepsza jej funkcjonowanie.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
- „Fizjologia człowieka, tom 5. Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne” Stanisław Konturek, wyd. 2016 r.
Opublikowano: 10.10.2017;
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Mateusz Bednarczyk
Lekarz
Absolwent Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Przez dwa lata był przewodniczącym studenckiego koła naukowego gastroenterologii, alergologii i pediatrii oraz brał udział w prowadzeniu badań klinicznych. Podczas studiów uczestniczył w wielu warsztatach medycznych, prezentował prace naukowe na międzynarodowych konferencjach, m.in. zajmując 2. miejsce na Międzynarodowym Kongresie Młodych Naukowców w Poznaniu. Był trzykrotnym stypendystą programu ,,Erasmus+”, dzięki czemu mógł studiować i odbywać praktyki w Belgii, Czechach oraz Serbii.
532
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 03.11.2020
opublikowany 11.05.2022