Kreatynina to produkt metabolizmu mięśni. Wydalana jest przez nerki wraz z moczem. Podwyższona kreatynina w moczu może wskazywać na chorobę nerek. Prawidłowe wartości stężenia kreatyniny w surowicy krwi (norma kreatyniny) wynosi 0,6–1,3 mg/dl. Podwyższona kreatynina we krwi występuje w takich stanach jak: ostra niewydolność nerek, także w przebiegu wstrząsu, przewlekła niewydolność nerek, przy zapaleniu nerek i nadciśnieniu. Jakie są objawy podwyższonej kreatyniny we krwi?
Podwyższona kreatynina – co oznacza?
Spis treści
- Czym jest kreatynina i kiedy bada się kreatyninę?
- Wysoka kreatynina – jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
- Za niska lub za wysoka kreatynina – jaka jest norma kreatyniny?
- Co oznacza podwyższona kreatynina?
- Co oznacza obniżona kreatynina?
- Kiedy może dojść do zafałszowania wyniku stężenia kreatyniny?
Czym jest kreatynina i kiedy bada się kreatyninę?
Kreatynina stanowi produkt metabolizmu mięśni (a konkretniej kreatyny zawartej w tkance mięśniowej). Krążąc we krwi przechodzi przez filtrację kłębuszkową, a następnie jest wydalana z moczem. Wzrost wydzielania tej substancji przez nerki (wysoka kreatynina) może świadczyć o procesie chorobowym, co należy jak najszybciej sprawdzić, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie.
Badanie kreatyniny przeprowadza się na podstawie próbki krwi. Jeżeli planujemy wykonać GFR (wskaźnik przesączania kłębuszkowego) albo klirens kreatyniny należy wykonać dobową zbiórkę moczu.
Kreatynina jest organicznym związkiem azotowym, powszechnie występującym w organizmie ludzkim. Stanowi produkt przemian mięśniowych i jest wydalana przez nerki. Zatem jej poziom zależny jest od masy mięśniowej oraz zdolności wydzielniczych nerek.
Dokładniej rzecz ujmując, kreatynina w mięśniach powstaje na drodze przemiany kreatyny (dochodzi do jej degradacji), która w mięśniu spełnia rolę nośnika energii, dochodzi do jej ufosforylowania i stworzenia w niej wiązania wysokoenergetycznego (zapas wykorzystywany w okresach pracy mięśnia). Średnio podaje się, że przemianie kreatyny do kreatyniny w ciągu doby ulega około 1–2%.
Zobacz też: Kolor moczu a choroby
Wskazania do wykonania oznaczenia kreatyniny
Wskazane jest oznaczenie kreatyniny w surowicy krwi u osób, które mają skierowanie na badanie obrazowe nerek z kontrastem. Ważne jest, aby przed badaniem określić, czy funkcje nerek są poprawne, aby uniknąć niepożądanych efektów po podaniu środka kontrastującego. U osób starszych, wyniszczonych, z małą masa mięśniową zaleca się wykonie klirensu kreatyniny albo określenie współczynnika przesączania kłębuszkowego. Badanie stężenia kreatyniny zaleca się u osób, u których należy monitorować pracę nerek, szczególnie obciążonych schorzeniami występującymi w tym narządzie.
Czytaj również: Zespół nefrytyczny – przyczyny, objawy, leczenie
Wysoka kreatynina – jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Stężenie kreatyniny oznacza się podczas ogólnych badań profilaktycznych lub wówczas, gdy pacjent zgłasza pewne objawy mogące wskazywać na podwyższone stężenie kreatyniny.
Objawy podwyższonej kreatyniny:
- pienienie się moczu;
- ciemna barwa moczu;
- krew w moczu;
- skąpomocz;
- białkomocz;
- obrzęki (na twarzy, kostkach, nadgarstkach, kolanach);
- bóle w dole pleców;
- nadciśnienie krwi.
Powyższe objawy wysokiej kreatyniny są wskazaniem do konsultacji z lekarzem.
Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?
Za niska lub za wysoka kreatynina – jaka jest norma kreatyniny?
Stężenie kreatyniny we krwi w dużej mierze zależy od masy mięśniowej, wieku, płci oraz diety. Podczas jej obliczania konieczne jest skorygowanie wyniku w powiązaniu o powierzchnię ciała pacjenta.
Jakie są zatem normy kreatyniny? Określa się, że wartości prawidłowe stężenia kreatyniny są w przedziale 53–115 µmol/l (0,6–1,3 mg/dl).
W przypadku wysokiej kreatyniny, zaleca się kontrolować klirens kreatyniny, a także obliczanie GFR (współczynnik przesączania kłębuszkowego). U osób z dużą masą mięśniową (bez procesu chorobowego toczącego się w obrębie nerek – z prawidłowym przesączaniem kłębuszkowym) jest możliwe zarejestrowanie podwyższonej kreatyniny, natomiast przekroczenie górnej granicy się nie zdarza. Poziom kreatyniny zależny jest również od diety. U osób spożywających duże ilości potraw mięsnych można zaobserwować wysoką kreatyninę.
Czytaj również: Guz nerki – przyczyny, objawy, leczenie guza na nerce
Co oznacza podwyższona kreatynina?
Wysokie stężenie kreatyniny może wskazywać na chorobę nerek i na nieprawidłowości wydzielnicze nerek. Podwyższony poziom kreatyniny może więc być następstwem przewlekłej niewydolności nerek bądź ostrej niewydolności nerek. Taki stan powstaje w momencie kiedy unieczynniona jest ponad połowa miąższu tego narządu.
Wyższe stężenie kreatyniny może wystąpić:
- przy prawidłowej funkcji nerek i wskazuje na:
- akromegalię,
- odwodnienie,
- przy ostrej niewydolności nerek:
- przyczyna przednerkowa (głównie wstrząs hipowolemiczny, septyczny, anafilaktyczny, kardiogenny);
- przyczyna nerkowa (zatrucia toksyczne lekami, lub ich alergiczne działanie, środki cieniujące, mioliza, szpiczak, metale ciężkie, hemoliza, rzucawka ciężarnych, posocznica, choroby układowe, a także szybko postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek);
- przyczyna pozanerkowa (w mechanizmie zatrzymania moczu, a także przy stosowaniu narkotyków).
- podczas przewlekłej niewydolności nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek, nadciśnienie tętnicze, nerka w przebiegu szpiczaka, nefropatia cukrzycowa, choroby tkanki łącznej.
Co oznacza obniżona kreatynina?
Kreatynina poniżej normy występuje:
- w ciąży;
- przy zanikach mięśniowych;
- podczas głodówki;
- przy stosowaniu leków glikokortykosteroidowych.
Kiedy może dojść do zafałszowania wyniku stężenia kreatyniny?
Do zafałszowania wyniku poziomu kreatyniny może dojść w przypadku hemolizowanych próbek albo u noworodków przy dużym stężeniu hemoglobiny w krwi płodowej.
Wysoki poziom bilirubiny powyżej 90µmol/l (5,3mg/dl) może powodować znaczny spadek kreatyninemii we krwi przy oznaczeniu metodą Jaffego. Aby tego uniknąć można zastosować metody enzymatyczne.
Przy stwierdzeniu podwyższonej kreatyniny w surowicy krwi należy pozostać pod kontrolą nefrologa.
Czytaj również: Kamica nerkowa – objawy, leczenie, domowe sposoby
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Agnieszka Sapa, Iwona Bil-Lula, Anna Krzywonos-Zawadzka, Joanna Urbaniak, Mieczysław Woźniak, Alina Rak, „Chemia kliniczna dla studentów analityki medycznej. Podstawy walidacji metody. Metody oznaczania wybranych parametrów biochemicznych”, Wydawnictwo UM Wrocław, Wrocław 2015,
- Robert Dunstan, „Interpretacja wyników badań laboratoryjnych”, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2002,
- Andrzej Więcek, Teresa Nieszporek, „Choroby nerek – kompendium”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2019.
Opublikowano: 21.01.2022;
Oceń:
4.1
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Kamil Kowal
Lekarz
Absolwent Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W chwili obecnej pracuje jako lekarz stażysta w Wojewódzkim Szpitalu im. Prymasa Kardynała S. Wyszyńskiego w Sieradzu. W zakresie medycyny szczególnie zainteresowany chirurgią oraz ortopedią i traumatologią.
209
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 06.05.2023
opublikowany 03.08.2024