Objaw Chvostka obejmuje mięśnie twarzy, powodując ich gwałtowny skurcz. Jest to jeden z symptomów tężyczki wywołanej przez hipokalcemię, czyli znaczny niedobór wapnia. Występuje u osób z niedoczynnością przytarczyc, chorujących na nowotwory lub zmagających się z alkoholizmem. Leczenie wymaga stosowania odpowiednich preparatów regulujących gospodarkę wapniową, stabilizacji hormonalnej oraz odpowiedniej diety.
Objaw Chvostka – co oznacza, przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Objaw Chvostka – co to jest?
Objaw Chvostka (w publikacjach można odnaleźć także jako objaw Chwostka) to gwałtowne skurcze mięśni twarzy, występujące po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza (jest to okolica policzka, około 2 cm od płatka ucha). Nerw twarzowy znajduje się w tym właśnie miejscu. Objaw Chvostka u chorego sugeruje obecność tężyczki.
Pierwsze odczuwalne objawy tężyczki to mrowienie, drętwienie najczęściej w okolicy palców rąk oraz w okolicy ust. W następnej kolejności dochodzi do bolesnych skurczów mięśniowych. Tężyczka najczęściej występuje u ludzi młodych aktywnych zawodowo, niezależnie od płci.
Medycy dokonali podziału tężyczki na jawną oraz utajoną. Pierwsza z nich jest stanem, w którym występują objawy charakterystyczne dla tężyczki oraz towarzyszy im zmniejszone stężenie wapnia we krwi. Określana jest jako tężyczka jawna bądź tężyczka hipokalcemiczna.
Natomiast osoby, u których występuje tężyczka utajona mają niecharakterystyczne objawy, takie jak zaburzenia koncentracji i uwagi, kłopoty z zapamiętywaniem, bezsenność, duszność, kołatanie serca. W przypadku tężyczki utajonej w badaniach laboratoryjnych w odchyleniach od normy możemy zauważyć zmniejszone stężenie magnezu we krwi. Zarówno osoby dotknięte tężyczką jawną, jak i utajoną mają dodatni objaw Chwostka.
To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny
Objaw Chvostka – przyczyny
Nadmierna pobudliwość nerwowo-mięśniowa powoduje skurcze mięśni mimicznych twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym. Impulsy nerwowe przekazywane są przy udziale wapnia. Spadek jego stężenia we krwi (stan ten określany jest przez medyków jako hipokalcemia) doprowadza do wzrostu szybkości przekazywania sygnałów między nerwami, a mięśniami i tym samym do wystąpienia tężyczki.
W prawidłowo funkcjonującym organizmie przytarczyce produkują parathormon, którego zadaniem jest zwiększenie stężenia wapnia we krwi poprzez uwolnienie zapasów z kości czy też wzrost wchłaniania z przewodu pokarmowego. Gdy dochodzi do niedoczynności przytarczyc parathormon jest produkowany w niewystarczającej ilości czego następstwem jest spadek stężenia wapnia we krwi.
Przyczyną tężyczki najczęściej jest niedoczynność przytarczyc. Może do niej dojść w przypadku jej uszkodzenia podczas zabiegów chirurgicznych czy radioterapii przeprowadzanych w okolicy szyi.
Niedobory wapnia mogą także wystąpić u osób wyniszczonych chorobą nowotworową czy alkoholizmem, u niektórych osób stosujących leki moczopędne powodują zwiększone wydalanie wapnia z moczem.
Podsumowując, objaw Chvostka jest objawem tężyczki, tężyczka natomiast to efekt niskiego stężenia wapnia we krwi.
Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie
Objaw Chvostka – objawy towarzyszące
Tężyczka charakteryzuje się skurczami oraz drżeniami mięśni, którym towarzyszy ból oraz parestezje, czyli wrażenie mrowienia, drętwienia. Świadomość jest zachowana u pacjenta.
Skurcze mięśni twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym, nazywamy objawem Chwostka, ale to nie jedyny objaw badalny w tężyczce. Oprócz niego w tej jednostce chorobowej współwystępują następujące objawy:
- objaw Trousseau, który polega na przykurczu palców dłoni i ich ustawieniu w charakterystyczny sposób kształtem przypominający tzw. rękę położnika. Objaw ten możemy zaobserwować jako samoistny podczas napadu tężyczki, a także w trakcie wykonywania próby tężyczkowej EMG. Aby wykonać tę próbę, należy zacisnąć mankiet do mierzenia ciśnienia na ramieniu pacjenta wywołując chwilowe niedokrwienie przedramienia;
- objaw Lusta polega na odwiedzeniu stopy w odpowiedzi na uderzenie młoteczkiem w okolicy nerwu strzałkowego wspólnego;
- objaw Erba, polegający na zwiększonej pobudliwości nerwów ruchowych (np. nerwu twarzowego) w odpowiedzi na stymulację prądem galwanicznym;
- objaw Masłowa, czyli przyspieszenie oddechu w wyniku ukłucia pacjenta szpilką.
Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie
Objaw Chvostka – badania diagnostyczne
Bardzo ważnym elementem diagnostyki tężyczki jest wywiad z pacjentem. Podczas rozmowy należy uwzględnić, od jak dawna występują objawy, jakie jest ich nasilenie i jakie części ciała obejmują. Niezbędna jest też lista leków, jakie pacjent przyjmuje na stałe.
Następnie lekarz powinien wykonać badanie przedmiotowe, w tym szczegółowe badanie neurologiczne. Uderzenie młoteczkiem neurologicznym w okolicę policzka, gdzie znajduje się pień nerwu twarzowego określane jest także przez neurologów jako test Chvostka.
Bardzo ważne jest, iż objaw Chvostka, objaw Trousseau oraz Lusta są znamienne zarówno dla tężyczki utajonej, jak i jawnej. Dlatego jeżeli pacjent zgłasza niespecyficzne objawy, jak uczucie osłabienia, zmniejszoną koncentrację, bezsenność, lękliwość warto zbadać te objawy w celu wykluczenia tężyczki utajonej.
Sprawdź również: Drętwienie i mrowienie twarzy – jakie mogą być przyczyny?
Następnie w trakcie diagnostyki ważne jest, aby wykonać w pierwszej kolejności badania laboratoryjne: oznaczenie stężenia kreatyniny, mocznika, sodu, potasu, wapnia całkowitego, wapnia zjonizowanego, fosforanów, parathormonu, TSH, fT4, fT3, witaminy D, fosfatazy zasadowej, GGTP, proteinogramu, wykonanie badania ogólnego moczu.
Następne konieczne jest wykonanie następujących badań:
- badanie elektromiograficzne tzw. próbę tężyczkową,
- badanie EEG,
- badanie EKG,
- badanie ultrasonograficzne serca.
Osoby, u których stwierdzono obecność dodatniej próby tężyczkowej kierowane są do oddziału endokrynologicznego. Tam konkretnie diagnozowane są zaburzenia hormonalne w tym bardzo szczegółowo badana jest w tym przypadku gospodarka wapniowa.
Objaw Chvostka – leczenie
Leczenie pacjenta z tężyczką jawną polega na przyjmowaniu doustnych preparatów wapnia, tak aby zwiększyć jego stężenie w surowicy krwi i utrzymać na stałym poziomie. Napad tężyczkowy jako pierwszy powinien być leczony wlewem dożylnym z solami wapnia już na izbie przyjęć. Jeżeli niski wapń współwystępuje ze zmniejszonym stężeniem magnezu i potasu lekarz zaleci także farmakoterapię preparatami zawierającymi te pierwiastki.
W przypadku, gdy zostanie dodatkowo zdiagnozowany także niedobór witaminy D, zaleca się również jej przyjmowanie w zwiększonych dawkach.
Ważne jest także, aby dieta zapewniała organizmowi właściwą podaż wapnia. Do produktów, które należy wybierać należą: brokuły, szpinak, fasola, buraki, soja, żółtka jaj, orzechy włoskie, ziemne, laskowe, pistacjowe, sery dojrzewające podpuszczkowe, mleko. Należy unikać natomiast produktów przetworzonych, soków tropikalnych, napojów typu coca-cola.
Tężyczka utajona wymaga farmakoterapii preparatami doustnymi zawierającymi magnez oraz witaminę B6, u tych pacjentów przydatna okazuje się także terapia psychologiczna.
Jeżeli objawy tężyczki wynikają ze stosowania leków moczopędnych, po modyfikacji leczenia istnieje możliwość całkowitego ustąpienia objawów.
Jeżeli planujemy zabieg chirurgiczny w obrębie szyi, warto zwrócić uwagę do jakiego ośrodka się wybieramy. Najlepiej wybrać taki, który specjalizuje się wykonywaniu tego rodzajów zabiegów, posiadającego specjalistów z dużym doświadczeniem, co może zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań pod postacią usunięcia przytarczyc.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- A Grylas i wsp., Tężyczka jako częsta przyczyna konsultacji na ostrym dyżurze – etiologia, objawy chorobowe i leczenie.
- K. Popławska i wsp., Tężyczka jako przyczyna utraty przytomności.
- R. Drabczyk, Hipokalcemia, https://www.mp.pl/pacjent/choroby/176020,hipokalcemia, [data dostępu: 11.09.2018].
Opublikowano: 11.09.2018;
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Nina Keller
Lekarz
Lekarz w trakcie specjalizacji z neurologii, absolwentka Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Obecnie pracuje w oddziale neurologii w Uniwersyteckim Szpitalu im. WAM w Łodzi. Część praktyk odbyła w Klinikum Agsburg w Niemczech.
157
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 10.08.2022