Budzenie się w nocy jest jednym z objawów bezsenności. Problemy ze snem mogą być spowodowane silnym stresem, a także licznymi chorobami somatycznymi. Osobami predysponowanymi do pojawienia się tego problemu są kobiety w ciąży, osoby w podeszłym wieku oraz kobiety w okresie okołomenopauzalnym. W przypadku, gdy przestrzeganie zasad higieny snu nie przynosi efektów, należy udać się do specjalisty.
Budzenie się w nocy – przyczyny wybudzania się ze snu
Spis treści
Przyczyny budzenia się w nocy
Bezsenność stanowi 90 proc. wszystkich zaburzeń snu. Prócz problemów z zaśnięciem i zbyt wczesnym budzeniem się, obejmuje ona także niemożność utrzymania ciągłości snu, czyli częste wybudzanie się w nocy, nagłe obudzenie się i problemy z ponownym zaśnięciem. Przyjmuje się, iż głównym czynnikiem powodującym wystąpienie takich zaburzeń snu jest ludzka psychika.
Bardzo duża grupa pacjentów, którzy często budzą się w nocy, ma ten problem z powodu trudności radzenia sobie z codziennym stresem. Funkcjonowanie w ciągu dnia oraz stan emocjonalny człowieka wpływają na jakość i długość snu w nocy. Czasem nawet drobne kłopoty mogą wywołać poważne jego zaburzenia.
- Stres w pracy – wydawałoby się, że człowiek, który bardzo długo pracuje w ciągu dnia, powinien bez problemu zasnąć po położeniu się do łóżka. Niestety, bardzo często natężenie stresu jest bardzo duże, a dodatkowo narasta lęk o prawidłowe wykonanie powierzonych zadań. Według badań stres w pracy odczuwa aż 85% Polaków. Nadmiar obowiązków, praca po godzinach, praca w złych warunkach (np. przy nadmiernym hałasie) generują stres. Pracownicy albo mają problemy z zaśnięciem, albo zaczynają budzić się w nocy i cierpią na przerywany sen.
- Problemy rodzinne i finansowe – również generują duży stres i obciążają psychicznie. Są przyczyną nieustannego rozmyślania oraz planowania sposobu ich rozwiązania. Nie pozwalają zasnąć i są przyczyną wybudzania się.
- Depresja – bardzo często pacjenci chorujący na klasyczną postać depresji budzą się wcześnie nad ranem, albo nawet w środku nocy. Zdarza się tak, że bezsenność to jedyny objaw depresji, jest to wtedy tzw. depresja maskowana.
- Zaburzenia psychiczne – osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową, na zespół stresu pourazowego, schizofrenię, zaburzenia lękowe również mają problemy ze snem, w postaci bezsenności bądź częstego budzenia się w nocy.
Przeczytaj też: Ośrodkowy układ nerwowy – funkcje, budowa, uszkodzenie
Przyczyną częstych wybudzeń w nocy są również stany uzależnienia od psychotropowych leków uspokajających i alkoholu. Nadużywanie owych substancji powoduje skrócenie fazy REM oraz występowaniem płytkiego i przerywanego snu.
Źródłem problemu bywają ponadto zaburzenia rytmu sen – czuwanie. Należą do nich:
-
„jet lag” (zespół nagłej zmiany strefy czasowej) – dotyczy osób podróżujących na wschód, które przekroczyły strefę czasową;
-
„work shift” – dotyczy osób pracujących w systemie zmianowym (lekarze, pielęgniarki, górnicy).
Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?
Jakie choroby mogą wywoływać problemy ze snem i są przyczyna wybudzania się?
Przyczyny nocnych wybudzeń w wielu przypadkach wykraczają poza czynniki psychologiczne. Problemy ze snem często wynikają z chorób somatycznych, które stanowią drugą pod względem częstości przyczynę bezsenności.
- Jedną z nich jest zespół bezdechu sennego przejawiający się występowaniem w trakcie snu okresów bezdechu, czyli brakiem przepływu powietrza przez nos i usta, trwającego dłużej niż 10 sekund. Epizody te ściśle związane są z chrapaniem, dlatego też często obserwowane są u otyłych mężczyzn.
- Kolejnym schorzeniem przyczyniającym się do częstego budzenia się w nocy i problemów z zasypianiem jest zespół niespokojnych nóg. Odczuwany podczas spoczynku dyskomfort w obrębie łydek opisywany jest przez pacjentów jako „podskórne mrowienie” zmuszające do ciągłego poruszania nogami.
Sprawdź również: Dopamina – jak zwiększyć jej poziom?
- Problemy ze snem bywają wynikiem chorób płuc, w tym astmy. Związane z tym schorzeniem ataki duszności często występują właśnie nocą, przerywając spoczynek. Napady te towarzyszą również niewydolności serca.
- Sytuacja, jaką jest nagły skok ciśnienia, również może wpłynąć na jakość snu poprzez zaburzenie utrzymania jego ciągłości. Mamy z nią do czynienia w przypadku nadciśnienia tętniczego, często spotykanego wśród starszych osób.
- Nadczynność tarczycy przejawia się występowaniem wielu objawów mogących w dużej mierze zakłócić nocny odpoczynek. Należą do nich: nadmierna potliwość, kołatanie serca, nerwowość i ciągłe uczucie głodu.
- Częstomocz, czyli częste oddawanie moczu, może być bardzo uciążliwym problemem za dnia, jak i w nocy. Jest on jednym z objawów chorób nerek, pęcherza moczowego, a także może sugerować cukrzycę i rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn.
Sytuacją, w której mamy do czynienia z pojawieniem się wielu uporczywych dolegliwości, jest ciąża. Wielokrotna potrzeba korzystania z toalety, skurcze łydek, zespół niespokojnych nóg czy duszności wywołane uciskiem powiększającej się macicy powodują częste przebudzenia w trakcie snu.
Częste budzenie się w nocy – czy to menopauza?
W okresie okołomenopauzalnym obserwuje się powolny spadek żeńskich hormonów rozrodczych – progesteronu i estrogenów. Efektem ich niedoboru są m.in. zaburzenia snu, w tym jego fragmentaryzacja. Zmiana gospodarki hormonalnej w tym okresie powoduje także występowanie negatywnych objawów, takich jak uderzenia gorąca i zlewne poty, które również przyczyniają się do częstego budzenia się w nocy.
Dodatkowo, wraz ze starzeniem się organizmu dochodzi do zmian związanych z wydzielaniem melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za regulację rytmów okołodobowych. Skutkuje to pogorszeniem się jakości snu oraz problemami z zaśnięciem.
Jakie są konsekwencje częstego budzenia się?
Zaburzenie snu w postaci częstego budzenia się w nocy zaburza prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Człowiek, który jest zmuszony budzić się kilka razy w ciągu nocy, jest przewlekle zmęczony. Sen nie przynosi mu odpoczynku ani uspokojenia, a wręcz przeciwnie. Za każdym razem narasta zmęczenie. Pojawia się irytacja, bezradność i frustracja.
Brak efektywnego wypoczynku i narastający stres przekładają się na gorszą koncentrację, problem ze skupieniem uwagi, drażliwość. To z kolei zmniejsza jakość wykonywanej pracy i negatywnie wpływa na relacje międzyludzkie.
Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie
Konsekwencją przerwanego snu to także znacznie poważniejsze zagrożenia – nerwica, choroby serca, a nawet rozwój nadwagi. Te najczęstsze to:
- zmęczenie,
- rozdrażnienie,
- bóle głowy,
- spowolnienie reakcji,
- trudności ze skupieniem uwagi,
- podsypianie w ciągu dnia (senność w ciągu dnia).
Brak spokojnego i odpowiednio długiego snu może nieść wiele różnych konsekwencji. Brak koncentracji może np. zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku samochodowego (z powodu np. zaśnięcia za kierownicą lub obniżonej koncentracji). Częste budzenie się w nocy wnosi same negatywne skutki do codziennego życia, dlatego bardzo istotnym elementem jest zapobieganie i leczenie.
Sprawdź również: Leki SNRI – kiedy się je stosuje?
Leczenie zaburzeń snu
Brak odpowiedniej ilości snu oraz jego zakłócanie częstymi przebudzeniami wiąże się z szeregiem negatywnych objawów, takich jak: rozdrażnienie, zmęczenie, bóle głowy i brak koncentracji. Dlatego ważne jest jak najszybsze uporanie się z owym problemem. W przypadku bezsenności wtórnej – wywołanej konkretnym schorzeniem somatycznym – terapia polega na farmakologicznym leczeniu danej jednostki chorobowej u odpowiedniego specjalisty.
Natomiast w sytuacji, kiedy przyczyną braku ciągłości snu jest stres oraz zła kondycja psychiczna, wówczas należy stosować wszelkiego rodzaju techniki relaksacyjne, podjąć się regularnej aktywności fizycznej oraz prowadzić dietę bogatą w magnez i witaminę B6. W ciężkich przypadkach zalecana jest psychoterapia.
W zależności od przyczyny częstego budzenia się w nocy należy poszukać pomocy u odpowiednich specjalistów. Jeśli powodem częstego wybudzania się jest natury psychicznej jak np. stres, przemęczenie, problemy w rodzinie, warto zacząć samemu spróbować sobie poradzić z nim. Jednak jeśli zaburza to długotrwale sen należy poszukać pomocy u psychologa bądź psychiatry. Jeśli przyczyny są inne, trzeba zgłosić się do odpowiednich specjalistów, np. kardiologa, neurologa czy endokrynologa.
Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?
Aby poprawić jakość snu warto skupić się też na innych sposobach, które na pewno poprawią kondycję organizmu. Korzystnie na sen wpływa:
- aktywność fizyczna (spacery, uprawianie jakiegoś sportu, np. bieganie, pływanie, fitness);
- dieta (bogata w warzywa i owoce, dostarczająca wielu witamin i minerałów);
- spotkania ze znajomymi (jeśli przyczyną budzenia się w nocy są problemy psychologiczne warto porozmawiać z innymi, podzielić się swoimi problemami);
- techniki relaksacyjne, można spróbować jogi czy medytacji.
Sprawdź również: Lęki nocne – przyczyny, objawy, leczenie
Sposoby na lepszy sen – jak zapobiegać budzeniu się w nocy?
Głównym sposobem walki z zaburzeniami snu, w tym częstymi wybudzeniami w nocy, jest przestrzeganie zasad higieny snu. Należy odpowiednio przygotować miejsce, w którym zamierzamy zasnąć. Pokój powinien być wcześniej wywietrzony, pozbawiony sprzętów odciągających uwagę (telewizora, komputera, telefonu) oraz powinien zapewnić ciszę i spokój. Należy również zadbać, aby nasza piżama nie krępowała ruchów oraz wykonana była z naturalnego, oddychającego materiału. Trzeba też zwrócić uwagę na odpowiednią twardość materaca, na jakim się śpi.
Ważne jest, aby w ciągu dnia powstrzymać się od drzemek oraz kłaść się do łóżka i wstawać o stałej porze. Przed snem należy unikać ostrych treningów fizycznych oraz ograniczyć spożycie napojów kofeinowych, alkoholowych i ciężkostrawnych potraw. Ostatni posiłek powinno się spożyć do 3–4 godzin przed spoczynkiem.
W celu wyciszenia organizmu przed snem można skusić się na relaksującą kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych, odprężający masaż lub słuchanie uspokajającej muzyki. Sposobem na dobry sen jest także krótki spacer lub spokojny trucht.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Grzesiuk L., Suszek H., Psychoterapia – szkoły i metody, Wydanie 1. Wydawnictwo Eneteia, Warszawa 2011.
- Grzesiuk L., Psychoterapia – badania i szkolenie, Wydanie 1. Wydawnictwo Eneteia, Warszawa 2006.
Opublikowano: 28.04.2016;
aktualizacja: 04.03.2022
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paweł Okulus
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu w Katowicach.
5
Komentarze i opinie (10)
opublikowany 07.10.2018
opublikowany 10.05.2022
opublikowany 08.10.2018
opublikowany 30.10.2018
opublikowany 19.03.2019
opublikowany 07.05.2019
opublikowany 05.06.2019
opublikowany 28.03.2022
opublikowany 04.06.2022
opublikowany 27.03.2023