Stłuczenie mózgu – przyczyny
Do stłuczeń mózgu dochodzi w wyniku urazu głowy. Są one jedną z najczęstszych przyczyn zgonów u dzieci oraz dorosłych. Dochodzi do nich w wyniku wypadków komunikacyjnych, upadków, pobicia, w miejscu pracy, w domu czy podczas uprawiania sportu. Stłuczenia mózgu najczęściej dotyczą młodych mężczyzn. Ważnym czynnikiem ryzyka urazu głowy jest alkohol.
Urazy głowy możemy podzielić na zamknięte oraz otwarte lub też pierwotne ( wstrząśnienie mózgu , stłuczenie mózgu, pęknięcie kości czaszki) i wtórne (obrzęk mózgu, krwawienie wewnątrzczaszkowe i inne).
Do uszkodzenia strukturalnego mózgu dochodzi pod wpływem bezwładnego przemieszczania się mózgu w jamie czaszki, a następnie uderzenia w kości czaszki, najczęściej pod wpływem przyśpieszenia i zwolnienia.
Do stłuczenia może dojść w miejscach odległych od miejsca obrażenia, które powstaje w mechanizmie z odbicia (tzw. contre coup). Najczęściej dochodzi wówczas do uszkodzenia płatów czołowych, skroniowych i potylicznych. Stłuczeniu towarzyszy niedokrwienie, obrzęk oraz efekt masy. Stłuczenie często towarzyszy złamaniu kości czaszki. Współistnienie stłuczenia mózgu z bardziej poważnymi powikłaniami urazu głowy, takimi jak rozerwanie naczyń krwionośnych mózgu, może skutkować wytworzeniem krwiaka śródmózgowego.
Na czym polega trepanacja czaszki? Kiedy jest konieczna?
Stłuczenie mózgu – diagnostyka
Pacjent ze stłuczeniem mózgu po wypadku traci przytomność, często na kilka godzin. Występują również objawy ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego, takie jak niedowłady, zaburzenia mowy, zaburzenia wzroku, uszkodzenie węchu. W przypadku stłuczenia pnia mózgu dochodzi do poważniejszych zaburzeń. Pacjenci są głęboko nieprzytomni oraz mają następujące objawy:
- zwężone źrenice niereagujące na światło,
- zaburzenia ruchów gałek ocznych,
- wyprostne ustawienie kończyn,
- prężenia – jako reakcja na bodźce,
- porażenie wiotkie oraz zniesienie odruchów,
- zaburzenia autonomiczne: „burza wegetatywna”, czyli gorączka mózgowa, zaburzenia oddychania, nadmierne pocenie się, wzrost ciśnienia tętniczego, nadmierne wydzielanie w drogach oddechowych lub przeciwnie – spadek ciśnienia tętniczego, akcji serca, temperatury.
Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych oraz wyniku badań obrazowych. W tomografii komputerowej można uwidocznić obrzęk mózgu, stłuczenie, krwiaki oraz złamania kości czaszki. Rezonans magnetyczny jest używany w dalszej diagnostyce urazów. Umożliwia ocenę niedokrwienia mózgu, ognisk martwiczych czy uszkodzeń aksonalnych.
Czytaj również: Rozszerzone źrenice – co oznaczają?
Stłuczenie mózgu – powikłania
W przypadku stłuczenia półkul mózgu możliwy jest całkowity powrót do zdrowia. Część pacjentów jednak doświadczy konsekwencji w postaci niepełnosprawności i nie powróci do życia zawodowego oraz społecznego. Rokowanie w przypadku stłuczenia pnia mózgu jest poważniejsze, śmiertelność w tym przypadku sięga 90 proc. Ci, którzy przeżyją, pozostaną w stanie wegetatywnym lub w stanie ciężkiego kalectwa. Skutki uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego ustępują stopniowo, czasem nawet przez wiele miesięcy.
Do odległych następstw urazu głowy należą:
- padaczka (dotyczy około 5 proc. pacjentów),
- encefalopatia pourazowa (demencja),
- bóle, zawroty głowy,
- zaburzenia neuropsychologiczne: trudności w skupieniu uwagi, koncentracji, problemy z pamięcią, zaburzenia emocjonalne,
- uczucie zmęczenia,
- depresja, nerwica pourazowa,
- zaburzenia chodu,
- problemy z wykonywaniem codziennych czynności,
- problemy z komunikacją, m.in. afazja, dyzartria,
- zaburzenia połykania,
- nietrzymanie moczu,
- zaburzenia wzrokowe oraz czucia.
Nie należy również zapominać o występowaniu zaburzeń innych układów w związku z urazem czaszkowo-mózgowym, takich jak zakażenia układu oddechowego oraz układu moczowego, odleżyny, zaburzenia oddychania, pęcherz neurogenny czy spastyczność.
Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?
Stłuczenie mózgu – leczenie
Leczenie jest głównie zachowawcze. Należy obserwować pacjenta pod kątem wystąpienia powikłań urazu czaszkowo-mózgowego. Stosuje się leczenie objawowe:
- przeciwobrzękowe,
- uspokajające,
- przeciwpadaczkowe,
- przeciwgorączkowe,
- przeciwbólowe,
- na nadciśnienie tętnicze.
W przypadku narastania obrzęku mózgu należy wykonać operację odbarczającą, tzw. kraniektomię. Zabieg polega na usunięciu płata kostnego czaszki oraz nacięciu opony twardej, celem zmniejszenia nadciśnienia wewnątrzczaszkowego. Podczas operacji usuwa się współistniejącego w kilku procentach przypadków krwiaka.
W leczeniu przewlekłym ważną rolę odgrywa rehabilitacja oraz opieka neuropsychologiczna.
Powikłania urazów czaszkowo-mózgowych
[VIDEO=3577]
Zdaniem eksperta
Powikłania urazów czaszkowo-mózgowych są następujące: mogą być to krwiaki wewnątrzczaszkowe, krwiaki podpajęczynówkowe czy wreszcie krwiaki śródmózgowe – po ciężkich urazach czaszki występują u 3% pacjentów. Krwiaki mogą mieć charakter zewnątrzoponowy, nadoponowy, charakter ostry, jeżeli objawy wystąpią w ciągu 12 godzin lub podostry, jeśli objawy pojawią się po 12 godzinach.
Mamy do czynienia z powikłaniem urazów, takim jak krwiak podtwardówkowy przewlekły. Jego objawy mogą pojawić się po 6 tygodniach od urazu. Mogą być to także krwiaki podostre, występujące do 6 tygodni po urazie lub ostre – ujawniające się w ciągu pierwszych trzech dni po urazie. Niezbyt częstym powikłaniem urazów czaszkowo-mózgowych jest padaczka pourazowa. Napady padaczkowe mogą się pojawić w ciągu 6 do 24 miesięcy po urazie głowy. Przy zamkniętych urazach mózgu do 6% pacjentów może zachorować na padaczkę pourazową. Przy otwartych urazach czaszkowo-mózgowych, aż 25-50% dzieci będzie miało padaczkę. U dzieci poniżej 2. roku życia nawet po lekkich urazach może pojawić się padaczka pourazowa. Kolejnym powikłaniem pourazowym jest tzw. wodogłowie pourazowe. Bardzo istotnym powikłaniem jest encefalopatia pourazowa, która przebiega z obniżeniem sprawności intelektualnej albo zaburzeniami zachowania, a czasem nawet ze zmianami osobowości. Niezbyt częstym powikłaniem cięższych urazów są niedowłady i inne objawy ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Dość rzadko pojawia się powikłanie nazywane łagodnym nadciśnieniem pourazowym, które przebiega z objawami ciasnoty śródczaszkowej przewlekłej. Dość często natomiast mamy do czynienia z pourazowymi bólami głowy, tzw. cerebrastenią pourazową, gdzie oprócz ból głowy występują również zaburzenia koncentracji, zapamiętywania i ogólne pogorszenie funkcjonowania pacjenta.
Częstym powikłaniem ciężkich urazów zagrażających życiu jest zespół stresu pourazowego, czyli taki zespół objawów psychicznych, które świadczą o tym, że poziom zagrożenia stresem znacznie przerastał możliwości adaptacyjne psychiki pacjenta. Inne powikłanie, związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek, to np. płynotoki, czyli wypływ płynu mózgowo-rdzeniowego z ucha lub nosa, które mogą być wreszcie powikłane zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, gdyż są to otwarte wrota dla inwazji bakterii z obszaru ucha zewnętrznego czy nosa. Odma mózgowa to dość rzadki efekt ciężkich, otwartych urazów czaszkowo-mózgowych. Może skutkować ciasnotą śródczaszkową bądź neuroinfekcją. Odma jest efektem przedostawania się powietrza do przestrzeni czaszki.
