Dieta bezmleczna – co jeść, a czego unikać w diecie bez nabiału?

Dieta bezmleczna – kiedy należy ją stosować?

Dieta bezmleczna to dieta eliminacyjna, w której na stałe lub na pewien czas należy wykluczyć z jadłospisu mleko, przetwory mleczne i produkty z mleka krowiego, zawierające nawet śladowe ilości mleka, serwatkę i białka mleka, np. kazeinę. Dietę bezmleczną stosuje się w przypadku alergii na białka mleka krowiego. Alergia na mleko, potocznie określana jako skaza białkowa, dotyczy zwykle niemowląt i małych dzieci. Często pojawia się już u 6–7 tygodniowych niemowląt po spożyciu mleka matki, w diecie której znajdują się produkty mleczne. Wtedy modyfikacjom musi ulec jadłospis matki, mimo że ona sama nie ma objawów skazy białkowej. Alergia na mleko dotyczy 2–5 proc. dzieci w Polsce w wieku od do 4 lat i najczęściej przemija wraz z rozwojem dziecka. Skaza białkowa u małych dzieci jest często przyczyną niepokoju i wzdęć. Może występować nawet u połowy tzw. płaczliwych dzieci.

Przeczytaj: Mąka owsiana, właściwości i zastosowanie

Objawy alergii na białka mleka krowiego to:

• objawy skórne – czerwone i szorstkie policzki, sucha skóra, wysypka w różnych miejscach ciała (najczęściej w zgięciach łokciowych i pod kolanami), pękanie płatka ucha, pojawienie się krostek i/lub pęcherzy, obrzęk, zaczerwienienie, podwyższona temperatura w zmienionym miejscu, egzema;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego – kolki, ulewanie, wymioty, refluks żołądkowo-przełykowy, brak apetytu, biegunki, wodniste stolce, czasem zaparcia, utajona krew w kale;
• objawy ze strony układu oddechowego – świszczący oddech, kaszel, utrudnione oddychanie, duszność krtaniowa lub oskrzelowa, katar.

Objawy mogą pojawić się nawet dwa dni po spożyciu mleka lub jego przetworów, dlatego na początku często może występować problem ze zdiagnozowaniem przyczyny pojawiających się dolegliwości. Dieta bezmleczna jest jedyną formą leczenia alergii na białka mleka krowiego.

Dieta bez nabiału – co jeść, czego unikać?

Zasady diety bez mleka teoretycznie są dosyć proste. Z jadłospisu należy wykluczyć wszystkie produkty mleczne oraz te, w których mogą znajdować się śladowe ilości białek mleka. W przypadku alergii na mleko krowie należy unikać także mleka koziego i owczego, ponieważ często dochodzi do alergii krzyżowych. Z diety bez nabiału należy wykluczyć:

• mleko krowie, kozie i owcze, mleko w proszku, mleko granulowane, mleko modyfikowane,
• kefir, maślankę, jogurt naturalny, jogurty owocowe, zsiadłe mleko, serki homogenizowane,
• twaróg, serki typu Fromage do smarowania pieczywa, ser żółty, topiony, pleśniowy, typu Feta, mozzarella,
• śmietanę, śmietankę do kawy, bitą śmietanę, masło, margaryny zawierające serwatkę, desery mleczne,
• produkty zbożowe: chałki, bułki i rogaliki maślane, płatki śniadaniowe, kaszki mleczno-zbożowe dla dzieci, pieczywo pszenne, bułki do hamburgerów, ciasto do pizzy,
• słodycze: ciastka, ciasta, kremy do ciast, wyroby cukiernicze, czekolada, lody, herbatniki, cukierki, żelki,
• produkty mięsne: wędliny, kiełbasy, konserwy, pasztety, parówki,
• sosy, zupy instant, dania gotowe.

W diecie bezmlecznej należy całkowicie wykluczyć nabiał i źródła białek mleka. Nie należy kupować produktów które w składzie mają: serwatkę, kazeinę, laktoalbuminy, laktoglobuliny, kazeinian wapnia, kazeinian sodu, białko serwatki, odtłuszczone mleko w proszku, mleko beztłuszczowe. Pozostałe grupy żywności, jak warzywa, owoce, kasze, ryż, makarony, mięso, ryby, czy oleje roślinne, można jeść. Należy jedynie zwracać uwagę na skład produktów przetworzonych.

Czytaj również: Zielony stolec – co oznacza zielony kał u dorosłych i dzieci?

Dieta bezmleczna - czym zastąpić mleko i jego przetwory?

Brak mleka w jadłospisie może być problematyczny nie tylko ze względu na preferencje smakowe, ale także z uwagi na powszechną jego obecność w wielu produktach spożywczych. A zatem, co jeść zamiast mleka? Mleko w ciastach i naleśnikach można zastąpić mlekiem roślinnym – sojowym, ryżowym, migdałowym, sezamowym. Mają one podobną kaloryczność jak mleko krowie i są wzbogacane wapniem. Natomiast mleko kokosowe ma dużo cięższą konsystencję, jest bardziej tłuste i kaloryczne. Dostępne są też roślinne jogurty wegańskie, śmietany oraz sery, bazujące na białkach grochu i kokosach, które można z powodzeniem stosować w diecie eliminacyjnej bezmlecznej.

W przypadku diety bezmlecznej dla niemowląt i małych dzieci często zachodzi potrzeba zastosowania mieszanek mlekozastępczych. Do najbardziej popularnych zamienników mleka krowiego zalicza się: hydrolizaty białka mleka krowiego do początkowego i dalszego żywienia; mieszanki elementarne, w których białka zostały rozłożone do aminokwasów; izolaty sojowe, które można stosować u dzieci powyżej 6. miesiąca życia.

Mleko i nabiał są w diecie źródłem wapnia, witamin B₁, B₂, B₁₂ oraz witaminy A, magnezu, cynku i potasu. W przypadku ich eliminacji należy wzbogacić jadłospis w inne produkty obfitujące w wymienione składniki odżywcze.

• Źródła wapnia: mleko roślinne wzbogacane wapniem, soja, przetwory sojowe (np. tofu), ryby z puszki zjadane z ośćmi, nasiona roślin strączkowych, natka pietruszki, jarmuż, szpinak, szczypior, botwina;
• źródła witaminy B₂: mleko sojowe wzbogacane, mięso, kasza gryczana, kasza jaglana, płatki owsiane, nasiona roślin strączkowych, zielony groszek, kapusta włoska, brukselka, szpinak;
• źródła witaminy B₁₂: mleko sojowe wzbogacane, mięso, wątróbka, ryby, jaja;
• źródła cynku: mięso, kasza gryczana, kasza jaglana, płatki owsiane, pszenne, nasiona roślin strączkowych, koper, natka pietruszki, owoce morza;
• źródła magnezu: kasza gryczana, kasza jaglana, ryż brązowy, płatki zbożowe, nasiona roślin strączkowych, migdały i orzechy, pestki dyni, mak, słonecznik.